Kiedy można anulować fakturę VAT

RADA
W przypadku bezpodstawnego wystawienia faktury VAT, w sytuacji gdy faktura ta nie została jeszcze wprowadzona do obrotu, wskazane jest anulowanie jej. Nieprawidłowe natomiast jest w takiej sytuacji wystawianie faktury korygującej. W przypadku anulowania faktury, obniżenia kwoty podatku należnego można dokonać poprzez dokonanie korekty deklaracji VAT.

UZASADNIENIE
W przedstawionej przez Czytelnika sytuacji prawidłowym krokiem powinno być anulowanie faktury wystawionej kontrahentowi bezpodstawnie. W przypadku gdy faktura (zarówno oryginał, jak i kopia) nie została nigdy przekazana kontrahentowi – w związku z czym możliwe jest stwierdzenie, iż nie została w ogóle wprowadzona do obrotu – w praktyce dopuszcza się możliwość anulowania faktury, czyli uznania jej za niewystawioną.
Takie postępowanie w zakresie anulowania faktur niewprowadzonych do obrotu potwierdza linia orzecznicza Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz stanowisko Ministra Finansów wyrażone między innymi w piśmie z 8 czerwca 1996 r. Nr PP1-7210-220/95/Er, zgodnie z którym: faktura niewprowadzona do obiegu prawnego jest to faktura, której oryginał i kopia znajdują się w posiadaniu wystawcy. W sytuacji gdy wystawca posiada zarówno oryginał i kopię faktury VAT, może ją anulować, mimo że ustawa o podatku VAT oraz przepisy wykonawcze nie przewidują takiej formy wycofania błędnej faktury.
Powyższe stanowisko znajduje również potwierdzenie w wyroku NSA z 19 grudnia 2000 r. (III SA 1715/99), w którym Sąd stwierdził m.in., że: możliwość anulowania faktur, mimo że nie jest dopuszczona wyraźnie przez ustawę o VAT, należy zaaprobować jako praktyczną i realną drogę do „wycofania się” podatnika z błędnego wystawienia dokumentu rozliczeniowego. Jednak powinna ona dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych (faktur), które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego (np. przez doręczenie ich kontrahentom). Natomiast w przypadku wprowadzenia tych dokumentów do obrotu prawnego, pozostaje jedynie możliwość dokonania korekt faktur na zasadach określonych przepisami.
Wskazane powyżej pismo Ministerstwa Finansów oraz orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wydane zostało na gruncie przepisów obowiązujących przed 1 maja 2004 r., jednakże opinie wyrażone w tych dokumentach znajdują odpowiednie zastosowanie również i w obecnym stanie prawnym.

ZAPAMIĘTAJ
Aby urząd skarbowy w razie kontroli nie zakwestionował anulowania faktury, konieczne jest, aby podatnik posiadał w swojej dokumentacji zarówno kopię, jak i oryginał anulowanej faktury.

W odniesieniu natomiast do wystawiania faktur korygujących należy zauważyć, że faktury takie wystawia się przede wszystkim w następujących przypadkach:
• gdy po wystawieniu faktury udzielono rabatów,
• zwrotu sprzedawcy towarów oraz zwrotu nabywcy kwot nienależnych,
• zwrotu nabywcy zaliczek, przedpłat, zadatków lub rat podlegających opodatkowaniu,
• gdy podwyższono cenę po wystawieniu faktury lub w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury.
Przedstawione powyżej przypadki wystawiania faktur korygujących nie obejmują sytuacji polegającej na pomyłkowym wystawieniu faktury VAT bez podstawy prawnej. Dodatkowo potwierdza to stanowisko, iż w przypadku przedstawionym przez Czytelnika powinien on był dokonać anulowania wystawionej faktury VAT, a niewłaściwe było wystawienie przez niego faktury korygującej.
Takie stanowisko zajął również, między innymi, Naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków–Podgórze, który w wyjaśnieniu z 15 kwietnia 2004 r. (PP/443/20/04) uznał, iż: Jeżeli do realizacji umowy sprzedaży nie doszło, wystawione dokumenty, tj. oryginał i kopię faktury VAT należy anulować, np. poprzez dokonanie na nich adnotacji uniemożliwiających ich powtórne wydanie i zachować w aktach.
W przedstawionym powyżej wyjaśnieniu organ podatkowy uznał, iż skuteczność anulowania – jako swoistej formy usunięcia pierwotnej faktury z powodu niedojścia do skutku czynności sprzedaży – wymaga, aby oba egzemplarze tego dokumentu, tj. oryginał i kopia, znalazły się u wystawcy i aby dokonana była na nich adnotacja unieważniająca fakturę VAT. Dodatkowo zauważyć należy, że anulowanie faktur VAT dopuszcza się w przypadku niewystąpienia obrotu, co jest równoznaczne z niedojściem transakcji do skutku.
W odniesieniu natomiast do pytania dotyczącego możliwości obniżenia kwoty podatku należnego trzeba stwierdzić, iż w przypadku anulowania faktury podatnik zobowiązany będzie dokonać korekty deklaracji VAT-7, dotyczącej okresu, w którym anulowana faktura była ujęta. W wyniku takiej korekty deklaracja nie będzie uwzględniała anulowanej faktury. Korekta deklaracji oczywiście nie jest konieczna, jeżeli deklaracja z błędnie ujętą kwotą podatku należnego nie została jeszcze złożona.

Przykład
12 lipca 2005 r. podatnik bezpodstawnie wystawił fakturę VAT, ujął ją w rejestrze sprzedaży, prowadzonym dla celu podatku VAT, jednak oryginału faktury nie przekazał kontrahentowi. Deklaracja VAT-7 złożona została 25 sierpnia 2005 r. W takiej sytuacji podatnik ma prawo anulować fakturę, oryginał i kopię tej faktury, pozostawiając je w dokumentacji rachunkowej i odnotowując na nich, iż zostały one anulowane.
Ponadto, w wyniku anulowania faktury należy dokonać korekty deklaracji VAT-7, w której kwota wykazanego podatku należnego zmniejszona zostanie o kwotę podatku VAT wynikającego z anulowanej faktury.

• art. 106 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1484

Marcin Sikora
doradca podatkowy