Uregulowanie zaległych należności budżetowych a koszty uzyskania przychodów

Przeniesienie obowiązków uiszczenia za szpital jego zobowiązań budżetowych na podstawie umowy najmu nie może skutkować tym, że staną się one obowiązkami podatkowymi najemcy. Dlatego też, co do zasady, wydatki poniesione na uiszczenie zaległości budżetowych za szpital przez jednostkę nie mogą stanowić jej kosztów uzyskania przychodów. Przykładowo, nie będą kosztami uzyskania przychodów uiszczone przez jednostkę odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych za szpital (art. 16 ust. 1 pkt 21 updop).

Jak wynika z listu Czytelnika, jednostka jest firmą działającą w branży medycznej, a przedmiotem jej działalności jest m.in. świadczenie usług w zakresie ochrony zdrowia. Czynności w tym zakresie są wykonywane w stacjach dializ prowadzonych przez jednostkę, mieszczących się na terenie pomieszczeń wynajmowanych od szpitali, oraz, niejednokrotnie, przez profesjonalny personel medyczny przejmowany od szpitali na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Za wykonywane usługi jednostka nie pobiera od pacjentów wynagrodzenia – należności te są finansowane na podstawie kontraktów zawieranych przez jednostkę z Narodowym Funduszem Zdrowia (dalej: NFZ).

W celu organizacji działalności na terenie specjalistycznego szpitala i z powodu zawarcia umowy z NFZ, dotyczącej finansowania świadczeń zdrowotnych odrębnie kontraktowanych, jednostka zawarła ze szpitalem umowę najmu. Reguluje ona w sposób kompleksowy zasady organizacji stacji dializ, jak również warunki prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie na terenie szpitala. Główne postanowienia umowy to:

• rozpoczęcie działalności w zakresie dializ na terenie województwa w pomieszczeniach i przy użyciu sprzętu wynajmowanego od szpitala,

• przejęcie na podstawie art. 23¹ Kodeksu pracy wykwalifikowanych pracowników stacji dializ, zatrudnionych wcześniej przez szpital, niezbędnych do wykonywania obowiązków pracowniczych w zakresie prowadzenia przez jednostkę stacji dializ,

• przejęcie praw i obowiązków wynikających z umowy zawartej między szpitalem a NFZ o udzielanie świadczeń zdrowotnych odrębnie kontraktowanych w zakresie działalności jednostki i tym samym uzyskiwanie od NFZ należności za świadczone usługi.

W zamian za udostępnienie przez szpital stacji dializ wraz z pomieszczeniami pomocniczymi jednostka była obowiązana do wypłacenia odstępnego za przejęcie praw i obowiązków wynikających z umowy z NFZ o udzielanie świadczeń zdrowotnych, odrębnie kontraktowanych na rzecz szpitala. Przy czym zobowiązanie do poniesienia tego wydatku przez jednostkę zostało zawarte pod warunkiem zarejestrowania przez nią zakładu opieki zdrowotnej oraz po uzyskaniu zgody NFZ na przejęcie praw i obowiązków wynikających z tej umowy.

Jednostka była obowiązana – w zamian za zgodę na przejęcie kilkudziesięciu pracowników szpitala – do wypłacenia tym pracownikom zaległego wynagrodzenia z tytułu realizacji art. 4a ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw – w kwotach zaległych oraz w kwotach wynikających z powstania zaległości między określoną datą a datą przejęcia pracowników (tzw. koszty pracownicze).

W zamian za zobowiązanie szpitala do nieprowadzenia w okresie obowiązywania umowy działalności konkurencyjnej wobec jednostki w zakresie dializ jednostka była obowiązana m.in. do spłacenia zaległości w pozostałych zobowiązaniach budżetowych szpitala. Dotyczy to w szczególności zaległości podatkowych wobec przejmowanych pracowników, zaległości z tytułu płatności na rzecz ZUS, należności budżetowych związanych z wynajmowanymi pomieszczeniami – podatków gruntowego i od nieruchomości, oraz innych zaległych, obowiązkowych płatności na rzecz Skarbu Państwa.

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop.

Za koszt podatkowy można uznać przykładowo podatek od nieruchomości, w części przypadającej na jednostkę, w związku z podpisaną ze szpitalem umową najmu (jako wydatek niewymieniony w art. 16 ust. 1 updop). Jednak takim kosztem jest jedynie podatek od nieruchomości przypadający na jednostkę, uiszczany na bieżąco (tj. od momentu podpisania umowy najmu).

Zasadniczo, za zaległości podatkowe szpitala (czy to jako podatnika, czy wynikające z pełnienia przez szpital funkcji płatnika) odpowiada sam szpital. Odpowiedzialność innych osób za zobowiązania i zaległości podatkowe regulują rozdziały 14–15 działu III Ordynacji podatkowej. Wśród wymienionych tam osób nie ma najemcy jako osoby obowiązanej do ponoszenia odpowiedzialności za zaległości wynajmującego czy mającej prawo do wstąpienia w prawa lub obowiązki wynajmującego.

JOANNA NOWICKA