REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak wykazać w księgach rachunkowych długoterminowe umowy budowlane

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Katarzyna Kobiela-Pionnier

REKLAMA

Nasza spółka świadczy usługi budowlane. Jak mamy zaksięgować niezakończone usługi budowlane niefakturowane? Jak ustalać koszty i przychody dotyczące umów?


rada


Pytania obejmują dość szeroki zakres tematyczny, który ogólnie unormowany został w ustawie o rachunkowości, w MSR nr 11 „Umowy o usługę budowlaną”, a ostatnio także bardzo szczegółowo w KSR nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”. Szczegóły rozwiązań przedstawimy na przykładach w uzasadnieniu.


uzasadnienie


Umowy dotyczące świadczenia usług budowlanych zazwyczaj charakteryzują się długim okresem realizacji. Ich wykonanie i odbiór często przypadają na inny okres sprawozdawczy niż ten, w którym rozpoczęto prace. W takim przypadku ustawa nakazuje, niezależnie od handlowej strony zagadnienia, przypisać poszczególnym okresom, w których wykonano usługi, odpowiadające im przychody i koszty. Podejście ustawowe bazuje na zasadzie współmierności kosztów i przychodów oraz zasadzie memoriałowej, które zawarte zostały w art. 6. Takie podejście rodzi z kolei liczne wątpliwości dotyczące zasad rozliczania kontraktu. W ich wyjaśnieniu pomogą szczegółowe przepisy KSR nr 3, które określają zasady ustalania przychodów i kosztów z niezakończonych umów o usługi budowlane, a także zasady prezentacji i ujawniania informacji o nich w sprawozdaniach finansowych.


W celu właściwego ustalania przychodów i kosztów związanych z usługą budowlaną należy najpierw zgromadzić niezbędne informacje, które pozwolą właściwie oszacować i zaewidencjonować przychody i koszty w systemie rachunkowości finansowej.


Przychody i koszty osiągnięcia tych przychodów ustala się za okres od rozpoczęcia danej umowy do dnia bilansowego. Ustalanie przychodów następuje w drodze oszacowania w stosunku do stopnia zaawansowania umowy. W rachunku zysków i strat przychody z niezakończonych umów budowlanych wykazuje się w wysokości szacowanej. Koszty ich osiągnięcia ustala się proporcjonalnie do stopnia zaawansowania lub w wysokości kosztów rzeczywiście poniesionych w danym okresie.


UWAGA!

Metoda ustalania stopnia zaawansowania umowy powinna być ujęta w polityce rachunkowości, a stopień ustalony na dany dzień bilansowy - odpowiednio udokumentowany.


Co należy rozumieć przez usługi budowlane i umowy o usługę

Standard definiuje usługi budowlane jako usługi polegające na budowie, odbudowie, ulepszeniu (przebudowie, rozbudowie, nadbudowie, modernizacji), rozbiórce i remoncie konstrukcji połączonych z gruntem w sposób trwały, wykonanych z materiałów budowlanych i elementów składowych, będących wynikiem prac (robót) budowlanych. W szczególności są to usługi (prace, roboty) polegające na:

l przygotowaniu terenu pod budowę,

l wznoszeniu kompletnych budynków i budowli lub ich części oraz wykonywaniu robót wchodzących w zakres inżynierii lądowej i wodnej,

l wykonywaniu instalacji budowlanych,

l wykonywaniu wykończeniowych robót budowlanych,

l rekultywacji środowiska po rozbiórce budynków lub budowli.

Z kolei umowa o usługę budowlaną (umowa budowlana) jest to umowa zawarta między wykonawcą i zamawiającym, której przedmiotem jest budowa składnika aktywów trwałych lub ich zespołu, następująca w wyniku wykonania usługi budowlanej. Składniki te są ze sobą ściśle powiązane lub wzajemnie zależne pod względem projektowym, technologicznym lub ze względu na ich funkcję użytkową czy ostateczne przeznaczenie lub sposób użytkowania. Umowa może być także zawarta między wykonawcą a podwykonawcą.

Ponieważ oczywiste jest, że szacowana kwota przychodów najczęściej nie jest tożsama z kwotą zafakturowaną, przedstawienie właściwych kwot u wykonawcy powinno wyglądać następująco:

Tabela. Różnice między rzeczywistymi a szacowanymi przychodami

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Przykład 1

Przedsiębiorstwo budowlane realizuje kilkuletni kontrakt o wartości 1 500 000 zł. Całkowite przewidywane koszty wynoszą 1 200 000 zł. Na dzień bilansowy znane są następujące dane:

l przedsiębiorstwo poniosło rzeczywiste koszty budowy w kwocie 68 000 zł,

l wystawiono fakturę częściową za usługę budowlaną w kwocie 80 000 zł,

l ustalono, że realizacja robót wynosi 5%, w związku z tym przychody z umowy na dzień bilansowy powinny wynosić: 5% × 1 500 000 zł = 75 000 zł (wartość szacunkowa),

l ustalono wartość kosztów umowy o usługę: 5% × 1 200 000 zł = 60 000 zł (wartość szacunkowa).

koszt rzeczywisty > koszt szacowany

przychód rzeczywisty > przychód szacowany

Nadwyżka kosztów rzeczywistych nad kosztami szacowanymi - 8000 zł.

Nadwyżka przychodów rzeczywistych nad przychodami szacowanymi - 5000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Ewidencja kosztów rzeczywistych:

Wn „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 68 000

Ma różne konta rozrachunkowe lub materiały 68 000

2. Wystawienie faktury za usługę:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 80 000

Ma „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 80 000

3. Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych:

a) przychody szacowane

Wn „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 75 000

Ma „Przychody ze sprzedaży” 75 000

b) nadwyżka należności

Wn „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 5 000

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 5 000

- w analityce „Umowy budowlane”

4. Rozliczenie kosztów umów długoterminowych:

a) koszty szacowane

Wn „Koszty działalności podstawowej” 60 000

Ma „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 60 000

b) korekta kosztów szacowanych

Wn „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów” 8 000

- w analityce „Aktywa z tytułu niezakończonych umów budowlanych”

Ma „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 8 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Przykład 2

Przedsiębiorstwo budowlane realizuje kilkuletni kontrakt o wartości 1 500 000 zł. Całkowite przewidywane koszty wynoszą 1 200 000 zł. Na dzień bilansowy znane są następujące dane:

l przedsiębiorstwo poniosło rzeczywiste koszty budowy w kwocie 68 000 zł,

l wystawiono fakturę częściową za usługę budowlaną w kwocie 80 000 zł,

l ustalono, że realizacja robót wynosi 6%, w związku z tym przychody z umowy na dzień bilansowy powinny wynosić: 6% × 1 500 000 zł = 90 000 zł (wartość szacunkowa),

l ustalono wartość kosztów umowy o usługę: 6% × 1 200 000 zł = 72 000 zł (wartość szacunkowa).

koszt rzeczywisty < koszt szacowany

przychód rzeczywisty < przychód szacowany

Nadwyżka kosztów szacowanych nad kosztami rzeczywistymi - 4000 zł.

Nadwyżka przychodów szacowanych nad przychodami rzeczywistymi - 10 000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Ewidencja kosztów rzeczywistych:

Wn „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 68 000

Maróżne konta rozrachunkowe lub materiały 68 000

2. Wystawienie faktury za usługę:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 80 000

Ma „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 80 000

3. Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych:

a) przychody rzeczywiste

Wn „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 80 000

Ma „Przychody ze sprzedaży” 80 000

b) nadwyżka przychodów szacowanych

Wn „Należności niefakturowane” 10 000

- w analityce „Aktywa z tytułu niezakończonych umów budowlanych”

Ma „Przychody ze sprzedaży” 10 000

4. Rozliczenie kosztów umów długoterminowych:

a) koszty rzeczywiste

Wn „Koszty działalności podstawowej” 68 000

Ma „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 68 000

b) nadwyżka kosztów szacowanych

Wn „Koszty działalności podstawowej” 4 000

Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów - bierne” 4 000

- w analityce „Umowy budowlane”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Przykład 3

Przedsiębiorstwo budowlane realizuje kilkuletni kontrakt o wartości 1 500 000 zł. Całkowite przewidywane koszty wynoszą 1 200 000 zł. Na dzień bilansowy znane są następujące dane:

l  przedsiębiorstwo poniosło rzeczywiste koszty budowy w kwocie 55 000 zł,

l wystawiono fakturę częściową za usługę budowlaną w kwocie 80 000 zł,

l ustalono, że realizacja robót wynosi 5%, w związku z tym przychody z umowy na dzień bilansowy powinny wynosić: 5% × 1 500 000 zł = 75 000 zł (wartość szacunkowa),

l ustalono wartość kosztów umowy o usługę: 5% × 1 200 000 zł = 60 000 zł (wartość szacunkowa).

koszt rzeczywisty < koszt szacowany

przychód rzeczywisty > przychód szacowany

Nadwyżka kosztów szacowanych nad kosztami rzeczywistymi - 5000 zł.

Nadwyżka przychodów rzeczywistych nad przychodami szacowanymi - 5000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Ewidencja kosztów rzeczywistych:

Wn „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 55 000

Ma różne konta rozrachunkowe lub materiały 55 000

2. Wystawienie faktury za usługę:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 80 000

Ma „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 80 000

3. Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych:

a) przychody szacowane

Wn „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 75 000

Ma „Przychody ze sprzedaży” 75 000

b) nadwyżka przychodów rzeczywistych

Wn „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 5 000

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 5 000

-w analityce „Umowy budowlane”

4. Rozliczenie kosztów umów długoterminowych:

a) koszty rzeczywiste

Wn „Koszty działalności podstawowej” 55 000

Ma „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 55 000

b) nadwyżka kosztów szacowanych

Wn „Koszty działalności podstawowej” 5 000

Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów - bierne” 5 000

- w analityce „Umowy budowlane”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Przykład 4

Przedsiębiorstwo budowlane realizuje kilkuletni kontrakt o wartości 1 500 000 zł. Całkowite przewidywane koszty wynoszą 1 200 000 zł. Na dzień bilansowy znane są następujące dane:

l przedsiębiorstwo poniosło rzeczywiste koszty budowy w kwocie 76 000 zł,

l wystawiono fakturę częściową za usługę budowlaną w kwocie 80 000 zł,

l ustalono, że realizacja robót wynosi 6%, w związku z tym przychody z umowy na dzień bilansowy powinny wynosić: 6% × 1 500 000 zł = 90 000 zł (wartość szacunkowa),

l ustalono wartość kosztów umowy o usługę: 6% × 1 200 000 zł = 72 000 zł (wartość szacunkowa).

koszt rzeczywisty > koszt szacowany

przychód rzeczywisty < przychód szacowany

Nadwyżka kosztów rzeczywistych nad kosztami szacowanym - 4000 zł.

Nadwyżka przychodów szacowanych nad przychodami rzeczywistymi - 10 000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Ewidencja kosztów rzeczywistych:

Wn „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 76 000

Ma różne konta rozrachunkowe lub materiały 76 000

2. Wystawienie faktury za usługę:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 80 000

Ma „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 80 000

3. Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych:

a) przychody rzeczywiste

Wn „Rozliczenie przychodów z umów długoterminowych” 80 000

Ma „Przychody ze sprzedaży” 80 000

b) nadwyżka przychodów szacowanych

Wn „Należności niefakturowane” 10 000

- w analityce „Aktywa z tytułu niezakończonych umów budowlanych”

Ma „Przychody ze sprzedaży” 10 000

4. Rozliczenie kosztów umów długoterminowych:

a) koszty szacowane

Wn „Koszty działalności podstawowej” 72 000

Ma „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 72 000

b) korekta kosztów szacowanych

Wn „Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów” 4 000

- w analityce „Aktywa z tytułu niezakończonych umów budowlanych”

Ma „Rozliczenie kosztów umów długoterminowych” 4 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
 

Na temat opodatkowania majątku likwidowanej spółki dzielonego między jej udziałowców wypowiedział się Minister Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską.


Zgodnie z wyjaśnieniami MF, w przypadku podziału majątku likwidowanej osoby prawnej pobiera się zryczałtowany 19% podatek dochodowy. Liczy się go od wartości majątku otrzymanego w wyniku podziału pomniejszonej o poniesione wydatki na nabycie udziałów (akcji).


Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody uzyskane z podziału majątku likwidowanej spółki zalicza się do przychodów z kapitałów pieniężnych. Z kolei art. 24 ust. 5 pkt 3 określa, iż dochodem z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej.


Ponieważ wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej traktowana jest jako dochód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, to należy uznać, iż opodatkowaniu podlega różnica między wartością majątku otrzymanego w wyniku likwidacji a wydatkami poniesionymi na objęcie lub nabycie udziałów (akcji). 19% zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof pobiera się więc od wartości majątku otrzymanego w wyniku podziału pomniejszonej o poniesione wydatki na nabycie udziałów (akcji).


Podstawa prawna:
-  KSR nr 3 „Niezakończone usługi budowlane”


Katarzyna Kobiela-Pionnier

asystent w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie
 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

Podatki i opłaty lokalne w 2026 roku: Minister Finansów ustalił stawki maksymalne

Od 1 stycznia 2026 r. wzrosną (jak prawie każdego roku) o wskaźnik inflacji (tym razem o ok. 4,5%) maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Minister Finansów wydał już coroczne obwieszczenie w tej kwestii. Zatem w 2026 roku możemy liczyć się z zauważalnie wyższymi stawkami podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, reklamowej, od posiadania psów) - oczywiście w tych gminach, których rady podejmą stosowne uchwały do końca 2025 roku.

Zasadzka legislacyjna na fundacje rodzinne. Krytyczna analiza projektu nowelizacji ustawy o CIT z dnia 29 sierpnia 2025 r.

"Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie są bezpieczne, kiedy obraduje parlament" - ostrzega sentencja często błędnie przypisywana Markowi Twainowi, której rzeczywistym autorem jest Gideon J. Tucker, dziewiętnastowieczny amerykański prawnik i sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork. Ta gorzka refleksja, wypowiedziana w 1866 roku w kontekście chaotycznego procesu legislacyjnego w Albany, nabiera szczególnej aktualności w obliczu współczesnych praktyk legislacyjnych.

REKLAMA

Od 2026 koniec faktur w Wordzie i Excelu. KSeF zmienia zasady gry dla wszystkich firm

Od 2026 roku KSeF stanie się obowiązkowy dla wszystkich przedsiębiorców, a sposób wystawiania faktur zmieni się na zawsze. System przewiduje różne tryby – online, offline24, awaryjny – aby zapewnić firmom ciągłość działania w każdych warunkach. Dzięki temu nawet brak internetu czy awaria serwerów nie zatrzyma procesu fakturowania.

Nowe limity podatkowe na 2026 rok - co musisz wiedzieć już dziś? Wyliczenia i konsekwencje

Rok 2026 przyniesie przedsiębiorcom realne zmiany – limity podatkowe zostaną obniżone w wyniku przeliczenia według niższego kursu euro. Granica przychodów dla małego podatnika spadnie do 8 517 000 zł, a limit jednorazowej amortyzacji do 212 930 zł. To pozornie drobna korekta, która w praktyce może zdecydować o utracie ulg, uproszczeń i korzystnych form rozliczeń.

Samofakturowanie w KSeF – jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces?

Samofakturowanie pozwala nabywcy wystawiać faktury w imieniu sprzedawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dowiedz się, jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces w systemie KSeF.

SmartKSeF – jak bezpiecznie wystawiać e-faktury

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) zmienia sposób dokumentowania transakcji w Polsce. Od 2026 r. e-faktura stanie się obowiązkowa, a przedsiębiorcy muszą przygotować się na różne scenariusze działania systemu. W praktyce oznacza to, że kluczowe staje się korzystanie z rozwiązań, które automatyzują proces i minimalizują ryzyka. Jednym z nich jest SmartKSeF – narzędzie wspierające firmy w bezpiecznym i zgodnym z prawem wystawianiu faktur ustrukturyzowanych.

REKLAMA

Integracja KSeF z PEF, czyli faktury w zamówieniach publicznych. Wyjaśnienia MF

Od 1 lutego 2026 r. wchodzi w życie pełna integracja Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) z Platformą Elektronicznego Fakturowania (PEF). Zmiany te obejmą m.in. zamówienia publiczne, a także relacje B2G (Business-to-Government). Oznacza to, że przedsiębiorcy realizujący kontrakty z administracją publiczną będą zobowiązani do wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF. Ministerstwo Finansów w Podręczniku KSeF 2.0 wyjaśnia, jakie zasady będą obowiązywać i jakie rodzaje faktur z PEF będą przyjmowane w KSeF.

Testy otwarte API KSeF 2.0 właśnie ruszyły – sprawdź, co zmienia się w systemie e-Faktur, dlaczego integracja jest konieczna i jakie etapy czekają podatników w najbliższych miesiącach

30 września Ministerstwo Finansów uruchomiło testy otwarte API KSeF 2.0, które pozwalają sprawdzić, jak systemy finansowo-księgowe współpracują z nową wersją Krajowego Systemu e-Faktur. To kluczowy etap przygotowań do obowiązkowego wdrożenia KSeF 2.0, który już od lutego 2025 roku stanie się codziennością przedsiębiorców i księgowych.

REKLAMA