Jednolita podstawa opodatkowania CIT w Unii

Zgodnie z Traktatem Rzymskim podatki dochodowe nie podlegają harmonizacji w ramach Unii, a w szczególności nie ma podstaw prawnych do obowiązkowego ujednolicania wysokości stawek podatkowych. Jednak pewne działania są w tym zakresie dopuszczalne.

Komisja przygotowuje obecnie tzw. Wspólną Skonsolidowaną Podstawę Opodatkowania Osób Prawnych (ang. Common Consolidated Corporate Tax Base, czyli w skrócie - CCCTB). Prezentacja projektu regulacji w tym zakresie planowana jest na 2008 rok.

Trzy podstawowe elementy CCCTB to po pierwsze, określenie szerokiej, lecz jednocześnie możliwie prostej w funkcjonowaniu podstawy opodatkowania, która nie zawierałaby luk pozwalających na uchylanie się od opodatkowania. Po drugie, ma to być podstawa skonsolidowana, czyli taka, która pomogłaby rozwiązać trudności spowodowane brakiem mechanizmu transgranicznego rozliczania strat podatkowych, przy jednoczesnym uproszczeniu reguł dotyczących stosowania cen transferowych w ramach grup kapitałowych działających w różnych państwach członkowskich UE. Po trzecie, CCCTB ma być rozwiązaniem opcyjnym. Komisja Europejska nie zamierza wprowadzać obowiązku stosowania ujednoliconej podstawy opodatkowania dla wszystkich spółek funkcjonujących w UE, aczkolwiek decyzja dotycząca wyboru jednolitej skonsolidowanej podstawy opodatkowania ma w założeniach Komisji dotyczyć wszystkich spółek danej grupy i obowiązywać przez okres co najmniej kilku lat.

Kluczowa dla CCCTB kwestią jest definicja. Ponieważ wydatki jednego podmiotu z reguły stanowią dochód innego podmiotu, niezbędne jest zapewnienie spójności między definicjami dochodu i wydatku, a także ustalenie momentu, w którym można uznać transakcję za zrealizowaną, czyli określenie momentu powstania obowiązku podatkowego. W zakresie metodologii dokonywania obliczeń, głównym problemem jest określenie podstawy obliczenia dochodu, tj. kierunkowa decyzja, czy podstawą obliczania dochodu powinny być bilans otwarcia i zamknięcia, czy też powinien nią być rachunek zysków i strat.

Wobec braku wspólnego dla wszystkich krajów UE zbioru zasad dotyczących sporządzania rachunkowości finansowej, jeżeli bilans stanie się podstawową do obliczeń podatkowych, wówczas CCCTB będzie musiała również obejmować szczegółowe zasady określające elementy bilansu podatkowego.

Aczkolwiek do ogłoszenia projektu, a tym bardziej do przyjęcia regulacji w zakresie CCCTB, jest jeszcze sporo czasu, to jednak warto już teraz zastanowić się, czy proponowana regulacja będzie miała większe znaczenie dla spółek działających na terenie Polski. Wydaje się, że może mieć ona znaczenie pozytywne, pozwalając na większą przejrzystość sytuacji podatkowej danego podmiotu i wprowadzając większą stabilność, np. w zakresie kwalifikacji określonych wydatków jako kosztów uzyskania przychodu, co jest zazwyczaj jednym z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień w podatku dochodowym od osób prawnych i to nie tylko w Polsce. Z drugiej jednak strony, skutkiem zasady dobrowolności przyjęcia CCCTB w systemie podatkowym pojawi się dualizm regulacji i tym samym dychotomia interpretacji oraz orzecznictwa w sprawach podatkowych. Tym samym więc ocena skutków CCCTB może być bardzo zróżnicowana.

dr Janusz Fiszer, partner w Kancelarii Prawnej White & Case i adiunkt Uniwersytetu Warszawskiego