Legalizacja samowoli budowlanej - ujęcie w księgach

Opłata legalizacyjna ma charakter kary administracyjnej i jako taka nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu. W księgach rachunkowych wnoszącej spółki stanowi ona element pozostałych kosztów operacyjnych. Fakt, że budynek został wybudowany bez stosownych pozwoleń, nie zwalniał z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości na ogólnych zasadach wynikających z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Autopromocja

Prowadzenie inwestycji budowlanej wiąże się z koniecznością uzyskania wielu decyzji i pozwoleń na każdym jej etapie. Ich brak może skutkować uznaniem wzniesionego obiektu za samowolę budowlaną. Przy spełnieniu przesłanek określonych w ustawie - Prawo budowlane możliwa jest jednak jej legalizacja. Jednym z warunków skutecznej legalizacji wzniesionego bez stosownych zezwoleń obiektu jest wniesienie opłaty legalizacyjnej, określonej w decyzji Inspektoratu Nadzoru Budowlanego.

Opłata legalizacyjna jako koszt

Stanowisko w kwestii możliwości zaliczenia poniesionego wydatku (opłaty legalizacyjnej) do kosztów uzyskania przychodu zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 31 marca 2008 r. (sygn. IBPB1/415-11/08/MW/KAN-77/01/08/KAN-2309/03/08). Co prawda wydana interpretacja dotyczy osoby fizycznej, jednak przepis analogiczny do tego, na którym wydana interpretacja się opiera, odnajdujemy również w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. W uzasadnieniu tej interpretacji czytamy:

Autopromocja

VAT w 2025 roku.
Szkolenie INFOR

Sprawdź

„(...) W myśl art. 23 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar.

Stosownie do treści art. 49 ust. 2 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn.zm.) do opłaty legalizacyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, o których mowa w art. 59f ust. 1, z tym że stawka opłaty podlega pięćdziesięciokrotnemu podwyższeniu. (...) Kara powyższa nakładana jest przy tym w trybie określonym w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy, należy stwierdzić, iż opłata legalizacyjna ma charakter kary nałożonej w postępowaniu administracyjnym. W związku z powyższym nie może zostać uznana za koszt uzyskania przychodu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. (...)”.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Ujęcie w księgach

W księgach rachunkowych spółki opłata legalizacyjna stanowi element pozostałych kosztów operacyjnych. Taka kwalifikacja poniesionego kosztu wynika z zapisu art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości. Przepis ten zalicza do kategorii kosztów pośrednio związanych z działalnością jednostki m.in. obciążenia związane z odszkodowaniami, karami i grzywnami.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Podatek od nieruchomości

Fakt, że budynek został wybudowany bez stosownych pozwoleń, nie zwalniał jednak jego właściciela z obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości. Zgodnie z zapisem art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub jego części, obowiązek podatkowy powstaje 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budynku lub jego części przed ich ostatecznym wykończeniem. Ustawodawca nie uzależnia więc w żaden sposób obowiązku podatkowego od wypełnienia przez właściciela obiektu formalnych obowiązków wynikających głównie z ustawy - Prawo budowlane. Potwierdzenie tego stanowiska odnajdujemy w piśmie Ministerstwa Finansów z 13 stycznia 2006 r., nr LK-833/MS/05/781, w którym czytamy m.in.: „(...) Dla objęcia obowiązkiem podatkowym budynku (...) nie ma zatem znaczenia, czy został on wybudowany legalnie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, czy też był samowolą budowlaną. Wystarczy, że obiekt budowlany istnieje w sensie fizycznym, została zakończona jego budowa albo rozpoczęto jego użytkowanie i można go zakwalifikować do budynków, by podlegał opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. (...)”.

PRZYKŁAD

W grudniu 2007 r. spółka oddała do użytkowania budynek stanowiący samowolę budowlaną. W kwietniu spółka dokonała formalności związanych z legalizacją obiektu, wnosząc opłatę legalizacyjną w wysokości 50 000 zł. W tym samym miesiącu spółka złożyła również deklarację na podatek od nieruchomości, wykazującą kwotę podatku w wysokości 12 000 zł. Jednocześnie spółka dokonała wpłaty zaległych rat za okres styczeń - kwiecień w wysokości 4000 zł, wraz z odsetkami za zwłokę w wysokości 300 zł. Spółka prowadzi ewidencję na kontach zespołu „4”.

Księgowania:

1. Dekretacja otrzymanej decyzji określającej opłatę legalizacyjną:

Wn konto 760 „Pozostałe koszty operacyjne” 50 000 zł

Ma konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne” 50 000 zł

2. Kwota podatku od nieruchomości na 2008 r. wynikająca ze złożonej deklaracji:

Wn konto 403 „Podatki i opłaty” 12 000 zł

Ma konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne” 12 000 zł

3. Przeniesienie kosztu do rozliczenia w czasie:

Wn konto 641 „Rozliczenie międzyokresowe kosztów” 12 000 zł

Ma konto 490 „Rozliczenie kosztów” 12 000 zł

4. Odpis rat za okres styczeń-kwiecień:

Wn konto 490 „Rozliczenie kosztów” 4000 zł

Ma konto 641 „Rozliczenie międzyokresowe kosztów” 4000 zł

5. Kwota odsetek naliczonych z tytułu zaległości w zapłacie podatku:

Wn konto 755 „Koszty finansowe” 300 zł

Ma konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne” 300 zł

6. Zapłata zaległych rat podatku wraz z odsetkami oraz opłaty legalizacyjnej:

Wn konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne” 54 300 zł

Ma konto 131 „Rachunek bieżący” 54 300 zł

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Izabela Grochola

główna księgowa w spółce z o.o.

Podstawa prawna:

• art. 23 ust. 1 pkt 15 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.),

• art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.),

• art. 49 ust. 2, art. 59f ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn.zm.),

• art. 6 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 z późn.zm.).