Korzyści prowadzenia ewidencji kosztów w zespole 4 i 5

RADA

Zmontowane agregaty stanowią wyroby gotowe. Ich przyjęcie do magazynu powinno być wykazane na koncie zespołu 6 „Wyroby gotowe”. Przychody ze sprzedaży ujmuje się na koncie „Sprzedaż produktów”. Wyceny wyrobów gotowych trzeba dokonać po koszcie wytworzenia lub w cenach ewidencyjnych.

UZASADNIENIE

Ewidencja kosztów wyrobów gotowych z zastosowaniem układu rodzajowego pozwala jedynie na uproszczoną wycenę produktów, i to tylko w przypadku jednorodnej produkcji. Dlatego lepszym rozwiązaniem dla spółki byłoby prowadzenie ewidencji kosztów zarówno w zespole 4, jak i w zespole 5. Taki sposób ewidencji stwarza większe możliwości analizy i kontroli kosztów.

Wycena wyrobów gotowych

Zmontowane agregaty prądotwórcze zalicza się do rzeczowych aktywów obrotowych jako wytworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby) zdatne do sprzedaży, które ujmuje się w księgach rachunkowych według kosztów wytworzenia.

Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku - także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia.

Wyroby gotowe mogą być w ciągu roku wyceniane również w oparciu o stałe ceny ewidencyjne. Należy wtedy ustalać dodatkowo odchylenia od cen ewidencyjnych, wykazywane na koncie „Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych”.

Na dzień bilansowy wartość składników rzeczowych aktywów obrotowych, wyrażoną w cenach ewidencyjnych, doprowadza się do poziomu ceny nabycia lub wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy. Nie dotyczy to produktów gotowych, produktów w toku i półproduktów, jeżeli do ich ewidencji stosuje się koszty planowane, w tym normatywne, różnice zaś między planowanymi a rzeczywistymi kosztami wytworzenia są nieznaczne.

Przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu

Po zakończeniu produkcji (zmontowaniu agregatów) następuje przeniesienie kosztów bezpośrednich zebranych na koncie „Koszty działalności produkcyjnej” na konto „Wyroby gotowe”.

Wartość produkcji w toku można wykazać w analityce do konta „Wyroby gotowe”.

Co to jest koszt wytworzenia?

W myśl art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości koszt wytworzenia produktu obejmuje:

l koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem,

l uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu.

Do kosztów bezpośrednich zalicza się:

l wartość zużytych materiałów bezpośrednich,

l koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją,

l inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny.

Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, która odpowiada poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów, z uwzględnieniem planowych remontów.

Sprzedaż produktów

Sprzedaż ewidencjonowana jest na koncie „Sprzedaż produktów”:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami”,

Ma „Sprzedaż produktów”.

Równolegle należy ustalić koszt własny sprzedanych produktów:

Wn „Koszt własny sprzedaży”,

Ma „Wyroby gotowe”.

Przykład 1

Spółka prowadzi ewidencję na kontach zespołu 4 i 5. Rachunek zysków i strat sporządzany jest w wersji porównawczej. W przykładzie dla uproszczenia pominięto rozrachunki z VAT. W okresie sprawozdawczym spółka dokonała następujących operacji:

Ewidencja księgowa

1. Zakup materiałów od dostawcy (na podstawie faktur od dostawców) i przyjęcie do magazynu - 100 000 zł:

Wn „Materiały” 100 000

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 100 000

2. Bieżące księgowanie kosztów według rodzajów (na podstawie dowodów źródłowych) na łączną sumę 200 000 zł, w tym:

a) zużycie materiałów

Wn „Zużycie materiałów” 50 000

Ma „Materiały” 50 000

b) zużycie energii

Wn „Zużycie energii” 10 000

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 10 000

c) zakup usług obcych

Wn „Usługi obce” 20 000

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 20 000

d) naliczenie wynagrodzeń

Wn „Wynagrodzenia” 60 000

Ma „Rozrachunki z pracownikami” 60 000

e) naliczenie składek ZUS

Wn „Świadczenia na rzecz pracowników” 15 000

Ma „Rozrachunki publicznoprawne” 15 000

f) naliczenie amortyzacji

Wn „Amortyzacja” 45 000

Ma „Umorzenie” 45 000

3. Przeniesienie kosztów działalności operacyjnej, tj. zaewidencjonowanych wcześniej na koncie 4, na właściwe miejsca (stanowiska) kosztów w zespole 5:

a) koszty działalności podstawowej przypadające na bieżący okres sprawozdawczy (związane w wykonaniem zlecenia, tj. robocizna, materiały, koszty usług obcych, część kosztów pośrednich możliwa do przyporządkowania do danego zlecenia - 140 000 zł

Wn „Koszty działalności podstawowej” 140 000

Ma „Rozliczenie kosztów” 140 000

b) przeniesienie kosztów ogólnych dotyczących energii, amortyzacji i administracji

Wn „Koszty ogólne zarządu” 60 000

Ma „Rozliczenie kosztów” 60 000

4. Przyjęcie wyrobów gotowych

Wn „Wyroby gotowe” 110 000

Ma „Koszty działalności podstawowej” 110 000

5. Sprzedaż produktów:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 190 000

Ma „Sprzedaż produktów” 190 000

6. Przeksięgowania na koniec miesiąca:

a) koszt sprzedanych produktów (rzeczywiste koszty wytworzenia) - przeniesienia tych kosztów dokonuje się po zakończeniu każdego miesiąca

Wn „Koszt własny sprzedanych produktów” 110 000

Ma „Wyroby gotowe” 110 000

b) koszty działalności podstawowej przypadające na bieżący okres sprawozdawczy

Wn „Rozliczenie kosztów” 110 000

Ma „Koszt własny sprzedanych produktów” 110 000

c) koszty ogólne zarządu - 60 000 zł

Wn „Rozliczenie kosztów” 60 000

Ma „Koszty ogólne zarządu” 60 000

7. Księgowanie kosztów na dzień kończący rok obrotowy w jednostkach sporządzających rachunek zysków i strat w postaci porównawczej - ustalenie wyniku finansowego:

Wn „Wynik finansowy” 200 000

Ma „Koszty rodzajowe” 200 000

8. Przeniesienie na wynik finansowy zmiany stanu produktów:

Wn „Rozliczenie kosztów” 30 000

Ma „Wynik finansowy” 30 000

9. Przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży produktów:

Wn „Sprzedaż produktów” 190 000

Ma „Wynik finansowy” 190 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Jeśli spółka wydaje z magazynu produkty według rzeczywistego kosztu wytworzenia, powinna określić w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości sposób ustalania wartości rozchodu z magazynu.

Należy zauważyć, że ewidencja na kontach zespołu 4 nie daje możliwości poprawnego sporządzenia rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. Nie ustala się bowiem zmiany stanu produktów.

Przykład 2

Wyroby gotowe księgowane w cenach ewidencyjnych (według planowanych kosztów wytworzenia).

W czerwcu 2007 r. spółka Agregat zmontowała 100 sztuk agregatów prądotwórczych. Planowany koszt wytworzenia jednego agregatu wynosi 400 zł. Spółka prowadzi ewidencję tylko na kontach zespołu 4.

Koszty zarządu i koszty sprzedaży księgowane są na osobnych kontach analitycznych. Na kontach zespołu 4 zaksięgowano koszty związane bezpośrednio z wyprodukowaniem 100 sztuk agregatów. Koszty te wynoszą 50 000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Ewidencja poniesionych kosztów dotyczących bezpośrednio wytworzenia agregatów:

Wn „Koszty według rodzajów” 50 000

- w analityce podział na odpowiednie konta, np. zakup części

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 50 000

2. Przyjęcie do magazynu zmontowanych agregatów według planowanych kosztów wytworzenia:

Wn „Wyroby gotowe” 40 000

Ma „Rozliczenie kosztów” 40 000

3. Sprzedano 60 sztuk agregatów prądotwórczych po 800 zł za sztukę. Wystawiono fakturę kontrahentowi X na kwotę 48 000 zł:

Wn „Rozrachunki z odbiorcami” 48 000

Ma „Sprzedaż produktów” 48 000

4. Wydanie z magazynu sprzedanych wyrobów, według kosztów planowanych (60 × 400):

Wn „Koszt sprzedanych produktów” 24 000

Ma „Wyroby gotowe” 24 000

5. Przeksięgowania na koniec roku obrotowego:

a) koszty rodzajowe

Wn „Rozliczenie kosztów” 50 000

Ma „Koszty według rodzajów” 50 000

b) koszt własny

Wn „Wynik finansowy” 30 000

Ma „Koszt sprzedanych produktów 30 000

c) przychody ze sprzedaży

Wn „Sprzedaż produktów” 48 000

Ma „Wynik finansowy” 48 000

6. Wyliczono i zaksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych:

50 000 zł - 40 000 zł = 10 000 zł

Wn „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów” 10 000

Ma „Rozliczenie kosztów” 10 000

7. Zaksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na sprzedane wyroby: 

(10 000 zł : 100) × 60 = 6000 zł

Wn „Koszt sprzedanych produktów” 6 000

Ma „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów” 6 000

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

- art. 3, 28 i 34 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

Maryla Piotrowska

księgowa z licencją MF