Odpis oraz ewidencja niektórych świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i zasady gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, oraz dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych określa ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS).

Za działalność socjalną uznajemy usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową (art. 2 ustawy o ZFŚS).

ZAPAMIĘTAJ!

Odpis na ZFŚS dokonywany na początku roku dla planowanej liczby zatrudnionych podlega korekcie po zakończeniu roku kalendarzowego, jeśli faktyczny stan zatrudnienia różni się od stanu planowanego.

Pracodawca zobowiązany jest utworzyć fundusz socjalny, jeżeli zatrudnia co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, według stanu na dzień 1 stycznia danego roku. Obowiązek taki ciąży także na pracodawcy, jeżeli prowadzi on działalność w sektorze finansów publicznych, bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.

Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych.

Wysokość odpisu podstawowego na fundusz wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą.

A zatem, zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o ZFŚS, wysokość odpisu podstawowego na ZFSS na jednego pracownika wynosi w 2007 r. - 804,60 zł (37,5% podstawy). Odpis na jednego pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach jest wyższy od odpisu podstawowego, gdyż wynosi aż 50% podstawy i w 2007 r. wynosi 1072,80 zł.

Odpis na jednego pracownika młodocianego:

- w pierwszym roku nauki - 5%, tj. 107,28 zł,

- w drugim roku nauki - 6%, tj. 128,74 zł,

- w trzecim roku nauki - 7%, tj. 150,19 zł.

Na każdą osobę zatrudnioną, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, odpis wynosi 37,5% podstawy plus 6,25% (prawo zwiększenia odpisu, jakie przysługuje pracodawcy w stosunku do takich osób) i w 2007 r. wynosi 938,70 zł. Odpis na emeryta i rencistę, nad którym jednostka sprawuje opiekę, wynosi 6,25% podstawy, tj. 134,10 zł.

ZAPAMIĘTAJ!

Do 30 września danego roku kalendarzowego pracodawca powinien przekazać na rachunek bankowy ZFŚS równowartość dokonanych odpisów (art. 6 ust. 2 ustawy o ZFŚS).

Kierunki i zasady wykorzystywania środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jednostki należy określić w regulaminie zakładowym. W jednostkach powoływane są komisje ds. podziału zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zapisy zawarte w art. 12 ust. 1 ustawy o ZFŚS zobowiązują jednostkę do gromadzenia środków ZFŚS na odrębnym rachunku bankowym. Ewidencję środków pieniężnych zakładowego funduszu świadczeń socjalnych prowadzi się na koncie 135 „Rachunki środków funduszy specjalnego przeznaczenia”. Do konta 135 należy prowadzić ewidencję szczegółową umożliwiającą ustalenie obrotów i stanu środków ZFŚS.

Do ewidencji stanu zwiększeń i zmniejszeń zakładowego funduszu świadczeń socjalnych tworzonego na podstawie ustawy o ZFŚS z uwzględnieniem ustaleń szczególnych dla nauczycieli, które są zawarte w art. 53 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, służy konto 851 „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”.

Do konta 851 należy prowadzić ewidencję szczegółową umożliwiającą ustalenie:

- stanu oraz zwiększeń i zmniejszeń ZFŚS z podziałem według tytułów zwiększeń i kierunków wykorzystania,

- wysokość poniesionych kosztów oraz uzyskanych przychodów poszczególnych rodzajów działalności socjalnej w układzie dostosowanym do zakładowego planu finansowego tego funduszu.

Saldo po stronie Ma konta 851 oznacza stan zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pozostającego w dyspozycji jednostki.

Operacje gospodarcze związane z naliczeniem i odprowadzeniem odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych należy ujmować w ewidencji księgowej na kontach: stosownie do zasad funkcjonowania kont określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych.

Świadczenie urlopowe

Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą wypłacać świadczenie urlopowe.

Pracownik, aby mógł uzyskać świadczenie urlopowe, musi w danym roku kalendarzowym wykorzystać urlop wypoczynkowy w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych (art. 3 ust. 5 ustawy o ZFŚS). Świadczenie takie pracodawca wypłaca raz w roku, a jego wypłata następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego. Świadczenie urlopowe stanowi przychód ze stosunku pracy i podlega opodatkowaniu zgodnie z treścią art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof).

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

ZFŚS może przewidywać dofinansowanie wypoczynku o podobnym charakterze. Zazwyczaj jest ono wówczas nazywane „wczasami pod gruszą” i - podobnie jak świadczenie urlopowe, jest uzależnione od wykorzystania urlopu wypoczynkowego o określonej długości.

Odmiennością pomiędzy „wczasami pod gruszą” a świadczeniem urlopowym jest zróżnicowanie wypłacanych kwot. Wysokość wypłacanych środków na „wczasy pod gruszą” jest tym wyższa, im gorsza jest sytuacja materialna pracownika, natomiast w przypadku świadczenia urlopowego taki warunek nie jest brany pod uwagę. Zróżnicowanie wysokości świadczenia zależy od takich kryteriów, jak warunki, w jakich pracuje pracownik, jego wiek oraz wymiar czasu pracy.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Do konta 234 należy prowadzić ewidencję analityczną imienną dla poszczególnych pracowników. Konto 234 może wykazywać dwa salda. Saldo Wn stanowi sumę sald należności, a saldo Ma wykazuje sumę zobowiązań wynikających z kont imiennych poszczególnych pracowników.

Pożyczki mieszkaniowe

Jedną z najczęstszych form pomocy z ZFŚS jest pomoc na cele mieszkaniowe. W jej ramach może być przyznana na warunkach określonych w zakładowym regulaminie zwrotna pożyczka. Pożyczki udzielone na wydatki mieszkaniowe podlegają oprocentowaniu stałemu w wysokości określonej przez daną jednostkę, które jest spłacane najczęściej w terminie płatności pierwszej raty pożyczki.

Zapomogi losowe

Inną formą pomocy z ZFŚS są zapomogi losowe. Mogą one być przyznawane z tytułu trudnej sytuacji życiowej pracownika i jego rodziny, wspólnie prowadzących gospodarstwo domowe, śmierci pracownika, emeryta lub rencisty.

Preferencje w przyznawaniu zapomogi z tytułu trudnej sytuacji zazwyczaj mają:

- pracownicy o niskich przychodach przypadających na osobę w rodzinie,

- pracownicy, którzy samotnie wychowują dzieci,

- pracownicy wychowujący dzieci niepełnosprawne,

- emeryci i renciści.

Każdy wniosek o zapomogę losową przed jej przyznaniem rozpatrywany jest przez komisję. Zapomogi takie są zwolnione z opodatkowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 updof.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Podstawy prawne

- Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 89, poz. 589)

- Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. z 2006 r. Nr 142, poz. 1020)

- Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 115, poz. 791)