Badanie sprawozdania finansowego - ostatni moment na podjęcie decyzji

Osoby zarządzające firmami często zadają pytanie, czy sporządzone przez ich dział finansowy sprawozdania muszą zostać zbadane. Tymczasem obowiązek badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta wynika z ustawy o rachunkowości.

Autopromocja

Zgodnie z obecnymi przepisami badaniu podlegają sprawozdania finansowe następujących jednostek:

1) banków, zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji;

2) jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych;

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

2a) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i  funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;

3) spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;

4) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z  następujących warunków:

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

Do przeliczenia na walutę polską powyższych limitów należy zastosować kurs z dnia bilansowego poprzedniego roku obrotowego. Przykładowo, dla sprawdzenia, czy sprawozdanie za rok 2012 będzie podlegało badaniu należy zastosować średni kurs NPB na dzień 30 grudnia 2011 r. Wynosił on 4,4168 zł/euro. Tym samym suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej 2.500.000 euro x 4,4168 zł/euro = 11.042.000 zł, a przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej 5.000.000 euro x 4,4168 zł/euro = 22.084.000 zł.

Zadaniem biegłego rewidenta jest przeprowadzenie prac umożliwiających wyrażenie przez niego pisemnej opinii o tym, czy sprawozdanie finansowe poddane badaniu zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, jest zgodne z zastosowanymi zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy zaprezentowany w sprawozdaniu.

Wybór audytora to zadanie organu zatwierdzającego sprawozdanie finansowe spółki - w praktyce jest to zazwyczaj rada nadzorcza lub zgromadzenie wspólników bądź akcjonariuszy. Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości zarząd nie może dokonać takiego wyboru.

Badanie sprawozdania finansowego odbywa się na podstawie umowy. Należy pamiętać, że jej podpisanie powinno być poprzedzone formalnym wyborem audytora. Przepisy nie precyzują kiedy należy taką umowę zawrzeć. Najlepiej jeśli umowa jest podpisana przed zakończeniem okresu obrotowego, który ma podlegać badaniu, aby biegły rewident miał możliwość wzięcia udziału w inwentaryzacji zapasów i innych znaczących składników majątku spółki. Jest wtedy również możliwość wcześniejszego przedyskutowania istotnych kwestii dotyczących sprawozdawczości finansowej z audytorami.

Jeżeli przeprowadzenie badania odbywa się po raz pierwszy lub firma zdecydowała się na zmianę audytora, pomocne będzie, jeszcze przed rozpoczęciem samego badania, zorganizowanie spotkania osoby odpowiedzialnej za przeprowadzenie badania z zarządem  osobą odpowiedzialną za sprawy księgowe w spółce. Celem takiego spotkania będzie omówienie sposobu oraz terminów przeprowadzenia badania, tak aby badanie zostało przeprowadzone sprawnie, w najdogodniejszym terminie. Ustalenie harmonogramu wizyty audytora, pomoże służbom finansowym w odpowiednim zaplanowaniu pracy i pozwoli zapewnić biegłym rewidentom odpowiednie warunki i miejsce do pracy.

Kancelarie audytorskie często przedstawiają listę potrzebnych dokumentów w związku z przeprowadzanym badaniem. Taki wykaz otrzymany przed zaplanowanym rozpoczęciem badania, ułatwi organizację pracy działu finansowego oraz umożliwi wcześniejsze przygotowanie wymaganych dokumentów.

Należy pamiętać, że ustawa o rachunkowości umożliwia skorzystanie z uproszczonych metod rachunkowych w przypadku gdy sprawozdania nie podlegają obowiązkowi badania. Do grupy tej należą: kwalifikacja umów leasingowych zgodnie z zasadami przyjętymi dla zasad podatkowych, brak obowiązku uwzględniania poziomu zdolności produkcyjnych przy obliczaniu narzutu kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem produktu oraz brak obowiązku ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Jeśli obowiązek zbadania sprawozdania finansowego powstał po raz pierwszy, należy pamiętać o konieczności zachowania porównywalności danych. Niezbędne wtedy będzie ustalenie wpływu utraty prawa do zwolnienia na dane porównawcze i umieszczenie odpowiedniej informacji w notach do sprawozdania finansowego.

Jeśli księgi spółki są prowadzone przez zewnętrzny podmiot, obsługą audytu zajmuje się najczęściej firma księgowa, której przedstawiciel powinien również uczestniczyć w pracach przygotowawczych.

Warto pamiętać, że badanie sprawozdania może zostać zlecone również w sytuacji, gdy spółka nie ma takiego obowiązku. Niesie to wiele korzyści, nie tylko dla zleceniodawców - wspólników czy udziałowców, ale również dla Zarządu, który w większości przypadków nie ma możliwości uczestniczenia czy przeanalizowania działania każdego procesu mającego miejsce w spółce.

Audyt pozwala potwierdzić prawidłowość raportowanych danych, a w przypadku wykorzystania outsourcingu, potwierdza również jakość zleconej usługi. Kolejną korzyścią jest możliwość zweryfikowania procesów kontroli wewnętrznych zaimplementowanych w spółce. Lista stwierdzonych słabości zwiększających ryzyko działania i otrzymane od audytora rekomendacje mogą zostać efektywnie wykorzystane przez osoby zarządzające. Ponadto pozytywna opinia otrzymana od audytora działa na korzyść spółki w przypadku poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania.

Marta Cyganik

Dyrektor Działu Usług Księgowych we wrocławskim oddziale Baker Tilly Poland.