Jak zweryfikować poprawność aktywów w bilansie
REKLAMA
REKLAMA
Celem sprawozdania finansowego jest rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej jednostki. Dlatego przed jego oddaniem warto jeszcze raz zweryfikować poprawność wykazanych w nim pozycji.
REKLAMA
Aktywa trwałe
Wartości niematerialne i prawne
W celu sprawdzenia poprawności wykazanego w bilansie salda jednostka powinna:
• na podstawie obrotów konta sporządzić tabelę zmian w stanie wartości niematerialnych i prawnych,
• uzgodnić dane z tabeli z syntetyką i analityką kont w księgach rachunkowych, porównać je z danymi w rachunku zysków i strat, rachunku przepływów pieniężnych, informacji dodatkowej.
Tabela 1. Przykładowa tabela zmian w wartościach niematerialnych i prawnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 2. Charakterystyka poszczególnych pojęć związanych z WNiP, podlegających weryfikacji
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jednostka powinna także zweryfikować:
• stosowane zasady wyceny,
• stawki amortyzacji.
Należy też zwrócić uwagę na ciągłość stosowanych zasad, a jeśli nastąpiły ich zmiany, to czy są ujawnione w informacji dodatkowej.
Rzeczowe aktywa trwałe
Weryfikując wartości rzeczowych aktywów trwałych w bilansie, należy wykonać takie czynności jak w przypadku wartości niematerialnych i prawnych. Jednostka powinna więc sporządzić tabelę zmian rzeczowych aktywów trwałych, a następnie uzgodnić wykazane w niej pozycje z księgami rachunkowymi i tabelą amortyzacji.
Trzeba również dokonać weryfikacji stosowanych zasad wyceny, stawek amortyzacji itp.
Tabela 3. Weryfikacja niektórych rzeczowych aktywów trwałych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jeśli istnieją obciążenia lub ograniczenia na prawie własności, np. przewłaszczenie środków trwałych, to taką informację należy ująć w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.
Należności długoterminowe
Poza uzgodnieniem analityki z syntetyką, bilansem i informacją dodatkową trzeba dokonać przeglądu analityki w księgach rachunkowych pod kątem jej dostosowania do odrębnej prezentacji w bilansie rozrachunków z jednostkami powiązanymi.
Uzgadniając wartość bilansową pozycji należności długoterminowych, należy sprawdzić poprawność kwalifikacji w świetle ustawy o rachunkowości. Warto przyjrzeć się, czy w tej pozycji nie znajdują się należności z tytułu dostaw i usług, gdyż niezależnie od terminu spłaty należności takie powinny być wykazane w należnościach krótkoterminowych.
Ważną kwestią jest także sprawdzenie, czy należności zagraniczne prawidłowo przeliczono na dzień bilansowy, a następnie uzgodniono z kontami kosztów i przychodów finansowych.
W informacji dodatkowej trzeba przedstawić harmonogram, w którym podane są terminy płatności należności długoterminowych.
Inwestycje długoterminowe
Pozycje inwestycji długoterminowych należy przejrzeć pod kątem prawidłowości kwalifikacji. W ustawie o rachunkowości inwestycje zdefiniowane są jako aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej.
Ponieważ inwestycje można podzielić na dwie grupy, tj. na inwestycje długoterminowe i krótkoterminowe, trzeba sprawdzić poprawność ich kwalifikacji. Należy także zwrócić uwagę na to, że w ramach inwestycji długoterminowych można wyróżnić dwie ich grupy:
• inwestycje majątkowe, które nie są używane i amortyzowane przez jednostkę, tj.: nieruchomości, wartości niematerialne i prawne oraz inne inwestycje długoterminowe,
• inwestycje finansowe, tj.: udziały i akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki oraz inne długoterminowe aktywa finansowe.
Tabela 4. Weryfikacja poszczególnych pozycji inwestycji długoterminowych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
W pozycji tej warto przejrzeć operacje w księgach rachunkowych pod kątem aktywowania kosztów w sposób ciągły oraz czy nie znajdują się w niej koszty będące kosztami bieżącego okresu, np. koszty remontów. Przegląd tej pozycji ma na celu sprawdzenie, czy zakwalifikowane koszty mogą być aktywowane, np.:
• koszty przygotowania nowej produkcji, przy rozpoznanym rynku, technologii,
• koszty nowo budowanych oddziałów,
• koszty prac rozwojowych, jeśli mają szansę zakończyć się powodzeniem,
• kontrakty długoterminowe, np. nadwyżka kosztów rzeczywistych nad zarachowanymi (planowanymi),
• aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Przy weryfikacji prawidłowości ustalenia aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, tj. ujemnej różnicy przejściowej między wartością bilansową i podatkową aktywów i pasywów, należy sprawdzić poprawność wyliczeń z zastosowaniem odpowiedniej stawki podatkowej obowiązującej w latach rozwiązania aktywa. Trzeba także sprawdzić kompletność ujęcia pozycji.
Aktywa obrotowe
Zapasy
Na początku należy uzgodnić analitykę z syntetyką, pozycją bilansu i informacją dodatkową. Na dzień bilansowy powinny być też sporządzone wydruki ilościowo-wartościowe zapasów, także według rodzajów zapasów lub magazynów.
REKLAMA
Ważnym elementem jest inwentaryzacja przeprowadzona na dzień bilansowy. Jeśli między wynikami spisu z natury a stanem z ewidencji wystąpiły istotne różnice, trzeba wyjaśnić ich przyczyny, poprawnie je rozliczyć i terminowo ująć w księgach rachunkowych. Jeżeli inwentaryzacja w danym roku obrotowym nie była obowiązkowa i jednostka jej nie przeprowadzała, to na podstawie alternatywnych metod należy sprawdzić stan zapasów, np. przejrzeć transakcje sprzedaży określonych pozycji zapasów.
W celu sprawdzenia, czy zapasy zostały zaksięgowane we właściwym roku obrotowym, trzeba porównać dokumenty rozchodu RW i WZ oraz przychodu PZ, a także faktury, zwracając uwagę na datę odebrania towaru przez klienta.
Tabela 5. Weryfikacja na dzień bilansowy poszczególnych pozycji zapasów
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W przypadku zapasów należy:
• sporządzić wykazy zapasów, uwzględniając strukturę czasową zalegania, tj. czas, jaki minął od daty przyjęcia zapasu do magazynu,
• weryfikować powody utworzenia odpisów aktualizujących ich wartość,
• ustalić stan zapasów zalegających w magazynie,
• w przypadku zapasów zalegających ponad rok sprawdzić, czy jednostka ma plan zagospodarowania tych zapasów, a jeśli nie, to czy utworzono odpowiednie odpisy aktualizujące.
Należności krótkoterminowe
Tak jak w przypadku innych aktywów trzeba dokonać uzgodnień analityki z syntetyką, pozycją bilansu i informacją dodatkową.
Tabela 6. Weryfikacja należności krótkoterminowych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tak jak w przypadku zapasów analizie należy poddać strukturę czasową należności, odnosząc ją do daty faktury lub terminu płatności. Następnie terminy zalegania trzeba porównać z typowymi terminami płatności należności stosowanymi w jednostce i na tej podstawie przeanalizować zaległości w spłacie należności. W razie wystąpienia znacznych opóźnień w ich spłacie przez klientów należy utworzyć odpisy aktualizujące ich wartość. Jeśli brak spłat dotyczy głównego odbiorcy jednostki, trzeba rozważyć, czy może to mieć wpływ na kontynuację działalności jednostki.
Warto także sprawdzić, czy odpisy aktualizujące zostały utworzone na wszystkie należności sporne, sądowe itp. Przydatną informacją jest też sprawozdanie prawnika jednostki dotyczące spraw sądowych i spornych, których stroną jest jednostka.
Trzeba również skontrolować, czy zostały naliczone odsetki od należności, a jeśli nie, to czy jednostka świadomie z nich rezygnuje, oraz przeanalizować sposób postępowania, biorąc pod uwagę zapisy w polityce rachunkowości.
Inwestycje krótkoterminowe
W celu uzgodnienia salda należy sporządzić zestawienie rachunków bankowych, a następnie dokonać właściwych uzgodnień. Trzeba sprawdzić, czy do aktywów finansowych zaliczono:
• obrotowe aktywa pieniężne,
• instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki,
• wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach.
Szczególną uwagę należy zwrócić na prawidłowość wyceny krótkoterminowych aktywów finansowych, w tym instrumentów finansowych, na dzień ujęcia w księgach i na dzień bilansowy w aspekcie ustawy o rachunkowości i rozporządzenia MF o instrumentach finansowych, polityki rachunkowości oraz wprowadzenia do sprawozdania finansowego.
Weryfikacji trzeba poddać także:
• poprawność ujęcia skutków wzrostu lub obniżenia wartości inwestycji,
• stosowane metody rozchodu w przypadku znaczących obrotów udziałami, akcjami, papierami wartościowymi,
• zmiany zasad wyceny krótkoterminowych aktywów finansowych wraz z ustaleniem ich wpływu na wynik finansowy,
• poprawność przekwalifikowania inwestycji z długo- na krótkoterminowe i odwrotnie.
Ponadto sprawdzeniu powinny podlegać również:
• potwierdzenia sald środków pieniężnych w bankach,
• informacje od banków na temat ograniczeń praw na aktywach finansowych,
• uzgodnienie środków pieniężnych w kasie z inwentaryzacją,
• przeliczenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych oraz w kasie w walutach obcych wraz ze sprawdzeniem poprawności ujęcia różnic kursowych,
• ujecie odsetek od lokat,
• występowanie zabezpieczeń papierów wartościowych,
• występowania obciążeń lub innych ograniczeń na prawie własności inwestycji krótkoterminowych.
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Oprócz dokonania odpowiednich uzgodnień jednostka powinna ustalić, czy pozycje krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych spełniają warunki ujmowania ich jako aktywa, tj. czy spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych, czy też powinny zostać odpisane w koszty.
Ważnym elementem jest ustalenie poprawności zakwalifikowania wydatków jako aktywa i rozliczania go w koszty bieżącego okresu, współmiernie do przychodów.
W pozycji tej warto także zwrócić uwagę na to, czy:
• nie aktywowano straty niebędącej różnicą przejściową,
• ujęto wartość VAT naliczonego, który na dzień bilansowy nie może być odliczony od VAT należnego.
• art. 3 ust. 1 pkt 17 i 23-26, art. 7 ust. 1, art. 28, art. 30, art. 32 ust. 3, art. 35b, art. 39 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
• § 5.1, § 8.4 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych - Dz.U. z 2001 r. Nr 149, poz. 1674; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 256, poz. 2146
Joanna Gawrońska
biegły rewident
REKLAMA
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat