REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozliczanie kosztów według funkcji

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marzena Dworska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Kiedy zalecana jest ewidencja kosztów według funkcji? Czym skutkuje wybór uproszczonej ewidencji kosztów? Kiedy można pominąć ewidencję na koncie 580? Jak ustalić wynik finansowy wybierając ewidencję kosztów tylko w zespole 5?

Wybór metody ewidencjonowania kosztów jest w szczególności uwarunkowany specyfiką i potrzebami jednostki w zakresie sprawozdawczości. Kierownik jednostki podejmując decyzję o rodzaju prowadzonego rachunku, w tym także o dokonywaniu uproszczeń w tym zakresie, musi kierować się przede wszystkim potrzebami jednostki.

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Poniżej omówiony zostanie uproszczony wariant ewidencji i rozliczania kosztów obejmujący ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”, czyli w układzie kalkulacyjnym. Obszerność zagadnienia wymusza jednak dokonanie pewnych ograniczeń i przedstawienie kwestii najistotniejszych.

Charakter kont zespołu 5

Konta w zespole 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie” służą do ewidencjonowania i rozliczania kosztów według rodzajów (typów) działalności. Podstawowym podziałem kont jest podział na koszty:

REKLAMA

1) działalności podstawowej,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2) działalności handlowej,

3) działalności pomocniczej,

4) działalności bytowej i utrzymania obiektów socjalnych,

5) ogólnego zarządu.

Tab. 1. Charakterystyka kosztów wg funkcji

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wariant rozliczania i ewidencji kosztów tylko w zespole 5 zalecany jest w szczególności w następujących sytuacjach1:

1) charakter i rozmiary działalności bądź organizacja samego przedsiębiorstwa wymagają ustalenia struktury kosztów poszczególnych typów działalności (lub odmian wyrobów czy usług),

2) przedsiębiorstwo wytwarza wyroby bądź usługi, których koszt objęty jest kalkulacją,

3) przedsiębiorstwo wykonuje usługi, objęte umową o czasie trwania dłuższym niż 6 miesięcy, przypadające na dwa lub więcej okresy sprawozdawcze (lata obrotowe), natomiast na wynik finansowy okresu sprawozdawczego mają wpływ przychody z tytułu częściowego wykonania tych usług i związane z tym koszty, jeszcze przed zakończeniem robót,

4) przedsiębiorstwo prowadzi różnorodną działalność handlową.

Niewątpliwą zaletą tego wariantu ujmowania kosztów są spore możliwości kontroli kosztów oraz analizy kosztów, co znacznie ułatwia podejmowanie decyzji. Należy jednak pamiętać o wymogach informacji dodatkowej, w której jest obowiązek prezentowania kosztów rodzajowych za dany rok obrotowy.

W przypadku więc, gdy jednostka nie prowadzi kont zespołu 4 (koszty rodzajowe), wówczas prawidłowe ustalenie kosztów rodzajowych na dzień bilansowy może sprawiać pewne trudności.

Koszty produkcji podstawowej - konto 500

Koszty produkcji podstawowej dotyczące bieżącego okresu ewidencjonowane są bezpośrednio na koncie 500 „Koszty działalności podstawowej”. Należy mieć na uwadze, że ujmując wszystkie koszty, czyli bezpośrednie i pośrednie, proste i złożone, na jednym koncie, tj. 500, niezbędne jest prowadzenie do tego konta odpowiedniej ewidencji analitycznej, umożliwiającej ustalenie takich informacji, jak np. wysokość poszczególnych rodzajów kosztów działalności podstawowej, struktura kalkulacji kosztów działalności podstawowej.

Tab. 2. Podstawowe operacje na koncie 500 „Koszty działalności podstawowej”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Po zakończeniu okresu sprawozdawczego następuje rozliczenie kosztów zaewidencjonowanych na koncie 500 „Koszty działalności podstawowej”. Odbywa się to zapisami zaprezentowanymi w tabeli 3.

Tab. 3. Rozliczenie kosztów konta 500 „Koszty działalności podstawowej”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Konto 530 „Koszty działalności pomocniczej”

Poza produkcją podstawową jednostka ponosi także koszty dotyczące produkcji (działalności) pomocniczej. Do ewidencji kosztów działalności pomocniczej prowadzonej na potrzeby wewnętrzne danej jednostki służy konto 530 „Koszty działalności pomocniczej”. W zależności od specyfiki przedsiębiorstwa zakres produkcji pomocniczej może być mniej lub bardziej złożony. Przykładowo w przedsiębiorstwach przemysłowych produkcją pomocniczą jest wytwarzanie energii elektrycznej, usługi remontowe czy usługi konserwacyjne. Po zakończeniu miesiąca koszty tej produkcji rozliczane są na poszczególne rodzaje działalności podstawowej, dla której zostały wykonane. Koszty produkcji pomocniczej zwiększają koszty wytworzenia produktów (w części przypadającej na produkcję wyrobów).

Ewidencja szczegółowa do tego konta uzależniona jest także od specyfiki przedsiębiorstwa. Zwykle najbardziej rozbudowana jest ewidencja produkcji pomocniczej w przedsiębiorstwach z branży budowlanej.

Konto 520 „Koszty sprzedaży”

Na koncie 520 „Koszty sprzedaży (produktów)” ewidencjonuje się rzeczywiste koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych, półfabrykatów (np. załadunek, przewóz). Jeśli jednak koszty te w skali danej jednostki są na niewielkim poziomie, to kierownik jednostki może przyjąć rozwiązanie, polegające na rezygnacji wyodrębniania tych kosztów i ujmowanie ich jako koszty ogólnego zarządu.

Po stronie Wn konta 520 ujmuje się koszty bieżącego miesiąca związane ze sprzedażą, a po stronie Ma księguje się przeniesienie kosztów sprzedaży na konto 860 „Wynik finansowy”. A zatem konto 520 nie wykazuje salda, ponieważ na koniec roku obrotowego w całości przenoszone jest w omawianym wariancie ewidencji kosztów na konto 860 „Wynik finansowy”.

Tab. 4. Podstawowe operacje na koncie 530 „Koszty działalności pomocniczej”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Tab. 5. Podstawowe operacje na koncie 520 „Koszty sprzedaży produktów”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Uwaga: Koszty sprzedaży nie są składową kosztu wytworzenia.

Konto 550 „Koszty ogólnego zarządu”

Koszty ogólnego zarządu ewidencjonowane są na wyodrębnionym koncie 550 „Koszty ogólne zarządu”. Na tym koncie ewidencjonowane są koszty ogólnoadministracyjne, czyli związane z zarządzaniem jednostką jako całością oraz koszty ogólne dotyczące jednostki jako całości, np. ochrona obiektów. Na koniec okresu sprawozdawczego koszty ewidencjonowane na koncie 550 przenoszone są na konto 860 „Wynik finansowy”.

Rozliczanie kosztów zarządu na odpowiednie typy i rodzaje efektów działalności (tj. wyroby gotowe, usługi) powinno następować według przyjętego w jednostce klucza podziałowego, np. proporcjonalnie do wartości przychodów ze sprzedaży.

Tab. 6. Podstawowe operacje na koncie 550 „Koszty ogólnego zarządu”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Konto 580 „Rozliczenie kosztów działalności”

Konto 580 „Rozliczenie kosztów działalności” służy do ewidencji rzeczywistego kosztu wytworzenia produktów. Koszt ten porównywany jest z wartością produktów wyrażoną w cenach ewidencyjnych i na tej podstawie ustala się odchylenia od cen ewidencyjnych. Księgowania na koncie 580 mogą obejmować koszty tak produkcji podstawowej, jak i pomocniczej. Ewidencja prowadzona za pomocą konta 580 umożliwia księgową kontrolę rzeczywistego kosztu wytworzenia produktów.

 

Konto to nie wykazuje salda na koniec okresu sprawozdawczego, ponieważ saldo to przenoszone jest na konto 620 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów” jako odchylenie od cen ewidencyjnych.

Istnieje możliwość pominięcia w ewidencji konta 580 „Rozliczenie kosztów działalności”, jeśli jednostka prowadzi ewidencje produktów na kontach zespołu 6 i 7 według kosztu rzeczywistego. Ewidencja na koncie 580 nie musi być prowadzona w sytuacji bieżącego ustalania rzeczywistych kosztów wytworzenia produktu bądź w sytuacji, gdy informacja o kosztach wytworzenia jest jednostce nie potrzebna. Dotyczy to jednostek prowadzących działalność produkcyjną mało zróżnicowaną.

Tab. 7. Ewidencja na koncie 580 „Rozliczenie kosztów działalności”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wszystkie koszty produkcji podstawowej i pomocniczej (włącznie z kosztami, które podlegają rozliczeniu w czasie) muszą zostać po zakończeniu danego okresu rozliczone. Sposób ich rozliczenia jest także wariantowy, czyli uzależniony od przyjętej w jednostce polityki.

Tab. 8. Rozliczanie kosztów - warianty

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W poniższej tabeli zaprezentowano całościowy przykład sposobu rozliczenia kosztów w jednostce prowadzącej ewidencję kosztów według funkcji (przy założeniu prowadzenia rozliczenia na koncie 580).

Tab. 9. Ewidencja kosztów według funkcji

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rachunek zysków i strat

Przyjęcie przez jednostkę ewidencji kosztów tylko w zespole 5 skutkuje sporządzaniem rachunku zysków i strat według wariantu kalkulacyjnego. Zgodnie z układem tego rachunku koszty grupowane są w podziale na: koszt wytworzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży produktów, koszty ogólnego zarządu.

PRZYKŁAD

Firma ewidencjonuje koszty tylko w zespole 5. W okresie sprawozdawczym poniesiono koszty produkcji, niepodlegające rozliczeniu w czasie w kwocie 26 600 zł. Rata kosztów przypadających na dany okres, a pochodzących z rozliczenia z poprzedniego okresu wynosił 600 zł. Firma przyjęła z produkcji do magazynu wyroby gotowe na wartość 20 000 zł (ewidencja wyrobów gotowych prowadzona jest według rzeczywistego kosztu wytworzenia). Firma wystawiła w analizowanym okresie faktury dokumentujące sprzedaż na kwotę netto 30 000 zł. Koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów wyniósł 16 800 zł. Koszty zarządu poniesiono w kwocie 5640 zł, a koszty sprzedaży 1560 zł.

Na koniec roku firma dokonała zamknięcia kont oraz przeniesienia na wynik finansowych odpowiednich kont. Firma nie prowadzi ewidencji na koncie 580 „Rozliczenie kosztów działalności”.

Tab. 10. Ewidencja do przykładu

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wynik finansowy firmy GAMA wyniósł:

30 000 zł (przychody) - 24 000 zł (koszty) = 6000 zł

Podstawa prawna:

ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.).

 


1 M. Pałka, Zakładowy plan kont dla jednostek prowadzących działalność gospodarczą, Wrocław 2001.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Liczne zmiany w podatkach PIT i CIT od 2026 roku: nowe definicje ustawowe, ulga mieszkaniowa, amortyzacja, programy lojalnościowe, zbywanie nieruchomości, estoński CIT, IP Box

W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów, prowadzonym na stronach kancelarii premiera, została opublikowana informacja o pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten, nad którym pracuje Ministerstwo Finansów, ma na celu uszczelnienie systemu podatkowego. Zmiany mają wejść w życie (najprawdopodobniej) od 2026 roku.

Bank prosi o aktualizację danych twojej firmy? Oto dlaczego nie warto z tym zwlekać

Otwierasz serwis elektroniczny swojego banku i widzisz wiadomość o konieczności zaktualizowania danych osobowych lub firmowych? To nie przypadek. Potraktuj to jako priorytet, by działać zgodnie z prawem i zapewnić swojej firmie ciągłość świadczenia usług bankowych. Szczególnie że aktualizację można zrobić w kilku prostych krokach i w dogodnej dla ciebie formie.

Czy ominie Cię KSeF w 2026 roku? Sprawdź, czy jesteś w grupie, która nie będzie musiała stosować e-faktur

W 2026 roku wchodzi w życie obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) dla większości przedsiębiorców w Polsce. System pozwala na wystawianie faktur ustrukturyzowanych i automatyczne przesyłanie ich do administracji podatkowej. Choć wielu przedsiębiorców będzie zobowiązanych do korzystania z platformy, istnieją wyjątki i odroczenia. Sprawdź!

Czy prawo stoi po stronie wierzyciela? Termin 60 dni, odsetki, rekompensaty, windykacja na koszt dłużnika, sąd

Nieterminowe płatności potrafią sparaliżować każdą firmę. Jest to dokuczliwe szczególnie w branży TSL, gdzie koszty rosną z dnia na dzień, a marże są minimalne. Każdy dzień zwłoki to realne ryzyko utraty płynności. Pytanie brzmi: czy prawo faktycznie stoi po stronie wierzyciela, a jeśli tak – jak z niego skutecznie korzystać?

REKLAMA

KSeF dla rolników – rewolucja, która zapuka do gospodarstw w 2026 roku

Cyfrowa rewolucja wkracza na wieś! Już w 2026 roku także rolnik będzie musiał zmierzyć się z KSeF – Krajowym Systemem e-Faktur. Czy jesteś gotowy na koniec papierowych faktur, łatwiejsze rozliczenia i nowe wyzwania technologiczne? Sprawdź, co dokładnie się zmienia i jak przygotować swoje gospodarstwo, żeby nie zostać w tyle.

KSeF tuż za rogiem: 5 pułapek, które mogą sparaliżować Twoją firmę. Jak się przed nimi uchronić?

Do obowiązkowego KSeF zostało już niewiele czasu. Choć większość firm twierdzi, że jest gotowa, praktyka pokazuje coś zupełnie innego. Niespodziewane błędy w testach, odrzucane faktury czy awarie mogą sparaliżować sprzedaż. Sprawdź pięć najczęstszych pułapek i dowiedz się, jak ich uniknąć.

Mały ZUS 2026: Podwyżka może niewielka, ale składka zdrowotna znów boli

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dna 11 września 2025 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokość minimalnej stawki godzinowej w 2026 r., minimalne wynagrodzenie w 2026 roku wyniesie 4806 zł, a minimalna stawka godzinowa 31,40 zł. Minimalne wynagrodzenie wpłynie również na wysokość preferencyjnych składek ZUS, tzw. mały ZUS oraz limit dla działalności nierejestrowanej. Znaczny wzrost też nastąpi w składce zdrowotnej.

KSeF 2026 - Jeszcze można uniknąć katastrofy. Prof. Modzelewski polemizuje z Ministerstwem Finansów

Niniejsza publikacja jest polemiką prof. Witolda Modzelewskiego z tezami i argumentacją resortu finansów zaprezentowanymi w artykule: „Wystawianie faktur w KSeF w 2026 roku. Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów”. Śródtytuły pochodzą od redakcji portalu infor.pl.

REKLAMA

Rolnicy i rybacy muszą szykować się na zmiany – nowe przepisy o pomocy de minimis już w drodze!

Rolnicy i rybacy w całej Polsce powinni przygotować się na nadchodzące zmiany w systemie wsparcia publicznego. Rządowy projekt rozporządzenia wprowadza nowe obowiązki dotyczące informacji, które trzeba będzie składać, ubiegając się o pomoc de minimis. Nowe przepisy mają ujednolicić formularze, zwiększyć przejrzystość oraz zapewnić pełną kontrolę nad dotychczas otrzymanym wsparciem.

Wystawienie faktury VAT (ustrukturyzowanej) w KSeF może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową

Czy wystawienie faktury ustrukturyzowanej może naruszać tajemnicę handlową lub zawodową? Na to pytanie odpowiada na prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA