REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Różnice inwentaryzacyjne w ujęciu bilansowym i podatkowym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dominika Dębowska
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przeprowadzenie inwentaryzacji na koniec każdego roku obrotowego ma na celu sporządzenie m.in. szczegółowego spisu z natury składników majątkowych i źródeł ich pochodzenia na określony dzień. Za pomocą inwentaryzacji ustalamy stan wszystkich rzeczowych i pieniężnych składników majątkowych, jak też różnic pomiędzy stanem rzeczywistym stwierdzonym podczas inwentaryzacji, a stanem wynikającym z ewidencji księgowej.


Zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości (art. 27 ust. 1 i 2) „przeprowadzenie i wyniki inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych”, a „ujawnione w toku inwentaryzacji różnice między stanem rzeczywistym a stanem wykazanym w księgach rachunkowych należy wyjaśnić i rozliczyć w księgach rachunkowych tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji”.

REKLAMA

REKLAMA

W trakcie przeprowadzania inwentaryzacji pojawiające się różnice inwentaryzacyjne mogą przyjąć formę niedoborów lub nadwyżek. Z niedoborem będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy stan rzeczywisty ustalony w drodze inwentaryzacji jest niższy od stanu wynikającego z ksiąg rachunkowych, natomiast z nadwyżką będziemy mieli do czynienia, gdy stan rzeczywisty ustalony w drodze inwentaryzacji jest wyższy od stanu wynikającego z ksiąg rachunkowych. Możemy spotkać się z następującymi rodzajami niedoborów:

- niedobory zawinione powstają w wyniku świadomych działań, bądź też zaniedbań ze strony osób odpowiedzialnych za powierzone im składniki aktywów i mogą stać się roszczeniem wobec osoby odpowiedzialnej,

- niedobory niezawinione powstają z przyczyn niezależnych takich jak: zdarzenia losowe (kradzież, pożar itp.) lub też ubytki w granicach tzw. normy, czyli niedobory (ubytki) naturalne związane ze specyfiką danego towaru lub specyfiką działalności oraz niedobry (ubytki) pozorne oddane np. w najem lub użyczone.

REKLAMA

W przypadku nadwyżek to mogą być one rzeczywiste, bądź pozorne (spowodowane błędami w ewidencji rozchodów albo w trakcie samej inwentaryzacji).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ujawnione podczas inwentaryzacji niedobory i nadwyżki składników majątku mogą zostać ze sobą skompensowane. Przy czym kompensacie z nadwyżkami mogą podlegać wyłącznie niedobory uznane za niezawinione. Dodatkowo, aby dokonać kompensaty niedoborów i nadwyżek, muszą być spełnione jednocześnie następujące warunki:

a) różnice zostały ujawnione w ramach jednego (tego samego) spisu z natury,

b) różnice wystąpiły w tym samym miejscu składowania składników majątkowych (to samo pole spisowe, te same osoby materialnie odpowiedzialne),

c) różnice zostały stwierdzone w podobnych składnikach majątku (asortymentach) lub dotyczą składników majątku w podobnych opakowaniach, w wyniku czego mogło dojść do pomyłki przy przyjmowaniu lub wydawaniu tych składników.

Należy pamiętać, że kompensaty dokonuje się według zasady „mniejsza ilość, niższa cena”. Oznacza to, że do rozliczenia przyjmuje się mniejszą ilość niedoboru lub nadwyżki oraz niższą cenę kompensowanych ze sobą składników majątkowych.

Kompensaty niedoborów z nadwyżkami w ujęciu bilansowym zaprezentujemy po stronie Wn na koncie  „rozliczenie nadwyżek”, a po stronie Ma na koncie „rozliczenie niedoborów”.

Po kompensacie niedoborów z nadwyżkami mogą powstać następujące różnice, które wymagają dalszego rozliczenia:

- ilościowe - jeśli ceny kompensowanych składników są równe, a ilości są różne,

- wartościowe - jeśli ceny kompensowanych składników są różne, a ilości są równe,

- ilościowe i wartościowe - jeśli zarówno ceny, jak i ilości kompensowanych składników są różne.

Ujawnione w trakcie inwentaryzacji zarówno niedobory jak i nadwyżki do momentu ich rozliczenia wykazujemy na koncie „Rozliczenie niedoborów i nadwyżek”. W ujęciu bilansowym będzie wyglądać to następująco:

- niedobór (po WN konto „rozliczenie niedoborów”, po MA konto odpowiadające danemu składnikowi majątku);

- nadwyżka (po WN konto odpowiadające danemu składnikowi majątku, po MA konto „rozliczenie nadwyżek” ).

 

Jeżeli ewidencja zapasów w firmie prowadzona jest w innych cenach niż ceny zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia, to musimy wyksięgować odchylenia od cen ewidencyjnych tych składników, zapisem:

- w przypadku niedoboru: Wn konto „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów, towarów lub produktów”, Ma konto „Rozliczenie niedoborów”,

- w przypadku nadwyżki: Wn konto „Rozliczenie nadwyżek”, Ma konto „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów, towarów lub produktów”.

Konto „rozliczenie niedoborów i nadwyżek” na koniec roku obrotowego nie powinno wykazywać salda, gdyż wszystkie różnice inwentaryzacyjne muszą zostać rozliczone wraz z zamknięciem ksiąg za dany rok obrotowy. Na koniec roku obrotowego niedobory nierozliczone powinny być traktowane jako roszczenia.

Kierownik jednostki podejmuje decyzję, o tym w jaki sposób nastąpi rozliczenie powstałych różnic inwentaryzacyjnych oraz o odpowiednim ich ujęciu w zależności od przyczyny oraz charakteru każdej różnicy. Podjęte decyzje, kierownik opiera na przedstawionych przez komisję inwentaryzacyjną wynikach inwentaryzacji i opisanych przyczynach powstania różnic. Ewidencja różnic po zatwierdzeniu przedstawia się następująco:

- niedobór niezawiniony (po WN konto „pozostałych kosztów operacyjnych” po MA konto „rozliczenie niedoborów”);

- niedobór zawiniony (po WN konto „pozostałe rozrachunki z pracownikami” lub „pozostałe rozrachunki” jeśli dotyczy to np. jednostki zewnętrznej obsługującej magazynowanie towaru, po MA konto „rozliczenie niedoborów”). Zaleca się dokonanie odpisu aktualizującego do tego typu nierozliczonego niedoboru na koniec roku obrotowego.

- niedobór wynikający z ubytków w granicach norm zakładowych i ubytków naturalnych (po WN konto „koszty według rodzajów", lub "koszt sprzedanych produktów", lub "wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)” po MA konto „rozliczenie niedoborów”);

- niedobór powstały w wyniku zdarzenia losowego (po WN konto „straty nadzwyczajne” po MA konto „rozliczenie niedoborów”);

- nadwyżki rzeczywiste (po WN konto „rozliczenie nadwyżek” po MA konto „pozostałe przychody operacyjne”);

- nadwyżki pozorne (po WN konto „rozliczenie nadwyżek” po MA konto „pozostałe przychody operacyjne” lub po WN konto „rozliczenie nadwyżek” i po WN zmniejszenie odpowiednich kosztów).

Powołując się na przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych niedobory i nadwyżki można uznać odpowiednio za przychód bądź też koszt uzyskania przychodu. Z art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych można wywnioskować, że w sytuacji gdy po przeprowadzonej inwentaryzacji mamy do czynienia z nadwyżką towaru, to traktujemy ten towar jako otrzymany nieodpłatnie. Nie co inaczej sytuacja wygląda z powstałymi niedoborami. Niedobory w uzasadnionych przypadkach mogą stanowić koszt uzyskania przychodu pod warunkiem jeśli przedmiotowe niedobory powstały w trakcie normalnego i racjonalnego działania spółki, z przyczyn od niej niezależnych. Dlatego tak ważne są procedury i środki techniczne, które miałyby na celu zapobieżenie powstawaniu niedoborów.

Należy również pamiętać, że w przypadku niedoboru zawinionego może wystąpić obowiązek korekty VAT naliczonego przy zakupie tego towaru. Potwierdzają to stanowiska organów podatkowych, np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 kwietnia 2010 r., nr IPPP1-443-342/10-2/IGo oraz WSA w Poznaniu z 14 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/Po 842/10). W przypadku niedoborów niezawinionych nie ma podstaw do dokonywania korekt podatku naliczonego przy zakupie towaru. Potwierdza to w swoim stanowisku Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 9 czerwca 2009 r., nr ILPP2/443-348/09-2/EWW. Stwierdzenie niedoboru towaru nie jest czynnością opodatkowaną. Nie traktujemy tego bowiem ani jako dostawę towarów, ani świadczenie usług. Nie występuje zatem tutaj konieczność wykazania VAT należnego. Dotyczy to zarówno niedoborów zawinionych, jak i niezawinionych. Potwierdzają to Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu (interpretacja indywidualna z 9 czerwca 2009 r., nr ILPP2/443-348/09-2/EWW) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach (interpretacja indywidualna z 16 stycznia 2009 r., nr IBPP2/443-10/09/WN).


Podstawa prawna:

- ustawa o rachunkowości (Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.);

- ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).

Dominika Dębowska

Outsourcing Rachunkowości - Grant Thornton

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod - zgłoszenie w ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

Faktury korygujące w KSeF w 2026 r. Jak powinny być wystawiane?

Pytanie dotyczy zawartości pliku xml, za pomocą którego będzie wczytywana do KSeF faktura korygująca. Czy w związku ze zmianą struktury logicznej FA(3) w przypadku faktur korygujących podstawę opodatkowania i podatek będzie niezbędne zawarcie w pliku xml wartości „przed korektą” i „po korekcie”? Jeżeli będzie możliwy import na podstawie samej różnicy faktury korygującej (co wynikałoby z zamieszczonego na stronie MF pliku FA_3_Przykład_3 (Przykładowe pliki dla struktury logicznej e-Faktury FA(3)), to czy ta możliwość obejmuje fakturę korygującą do faktury pierwotnej już wcześniej skorygowanej (ponowną korektę)?

Rezygnacja członka zarządu w spółce z o.o. – jak to zrobić prawidłowo (zasady, dokumentacja, odpowiedzialność)

W realiach obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje się na złożenie rezygnacji z pełnionej funkcji. Powody mogą być różne – osobiste, zdrowotne, biznesowe czy organizacyjne – ale decyzja ta zawsze powinna być świadoma i przemyślana, zwłaszcza z perspektywy konsekwencji prawnych i finansowych.

REKLAMA

Nieujawnione operacje gospodarcze – jak uniknąć sankcyjnego opodatkowania CIT

Od kilku lat coraz więcej spółek korzysta z możliwości opodatkowania tzw. ryczałtem od dochodów spółek. To sposób opodatkowania dochodów spółki, który może przynieść realne korzyści podatkowe. Jednak korzystanie z estońskiego CIT-u wiąże się również z określonymi obowiązkami – szczególnie w zakresie prawidłowego ujmowania operacji gospodarczych w księgach rachunkowych. W tym artykule wyjaśnimy, czym są nieujawnione operacje gospodarcze i kiedy mogą prowadzić do powstania dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Zmiany w stażu pracy od 2026 r. Potrzebne zaświadczenia z ZUS – wnioski będzie można składać już od stycznia

Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie zmiany w Kodeksie pracy. Nowe przepisy rozszerzą katalog okresów wliczanych do stażu pracy dla celów nabywania prawa do świadczeń i uprawnień pracowniczych. Obejmą one m.in. umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy pracę zarobkową za granicą. Potwierdzeniem tych okresów będą zaświadczenia z ZUS, wydawane od nowego roku na podstawie wniosku składanego w PUE/eZUS.

JPK VAT dostosowany do KSeF – co w praktyce oznaczają nowe oznaczenia i obowiązek korekty?

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia dostosowującego przepisy w zakresie JPK_VAT do zmian wynikających z wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur. Nowe regulacje mają na celu ujednolicenie sposobu raportowania faktur, w tym tych wystawianych poza KSeF – zarówno w trybie awaryjnym, jak i offline24. Projekt określa również zasady rozliczeń VAT od pobranej i niezwróconej kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym.

KSeF 2.0 a obieg dokumentów. Rewolucja w księgowości i przedsiębiorstwach już niedługo

Od chwili wejścia w życie obowiązkowego KSeF jedyną prawnie skuteczną formą faktury będzie dokument ustrukturyzowany przesłany do systemu Ministerstwa Finansów, a jej wystawienie poza KSeF nie będzie uznane za fakturę w rozumieniu przepisów prawa. Oznacza to, że dla milionów firm zmieni się sposób dokumentowania sprzedaży i zakupu – a wraz z tym całe procesy księgowe.

REKLAMA

Czy przed 2026 r. można wystawiać część faktur w KSeF, a część poza tym systemem?

Spółka (podatnik VAT) chciałaby od października lub listopada 2025 r. pilotażowo wystawiać niektórym swoim odbiorcom faktury przy użyciu KSeF. Czy jest to możliwe, tj. czy w okresie przejściowym można wystawiać część faktur przy użyciu KSeF, część zaś w tradycyjny sposób? Czy w okresie tym spółka może niekiedy wystawiać „zwykłe” faktury nabywcom, którzy wyrazili zgodę na otrzymywanie faktur przy użyciu KSeF?

Czy noty księgowe trzeba będzie wystawiać w KSeF od lutego 2026 roku?

Firma nalicza kary umowne za niezgodne z umową użytkowanie wypożyczanego sprzętu. Z uwagi na to, że kary umowne nie podlegają VAT, ich naliczanie dokumentujemy poprzez wystawienie noty księgowej. Czy taki dokument również będziemy musieli wystawiać od 2026 roku z użyciem systemu KSeF?

REKLAMA