Skutki podatkowe i bilansowe otrzymania darowizny

Czym jest darowizna i kiedy mamy z nią do czynienia? Jakie skutki podatkowe na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych i podatku od towarów i usług oraz jakie skutki bilansowe rodzi otrzymanie środków trwałych czy środków pieniężnych dla obdarowanego?

Autopromocja

Skutki bilansowe i podatkowe przekazania gratisów

Darowizna w KC

Pojęcie „darowizny” zostało uregulowane w prawie cywilnym. Zgodnie z nim przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

- Gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu.

- Gdy ktoś zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za niezbyte.

Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Sprawozdanie finansowe w trakcie likwidacji spółki

Polecenie

Z poleceniem mamy do czynienia wówczas, gdy darczyńca wkłada na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc jednak nikogo wierzycielem. Darczyńca, który wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, może żądać wypełnienia polecenia, chyba że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Podatek dochodowy CIT

Otrzymana darowizna w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych jest przychodem.

Prawo podatkowe nie przytacza bezpośrednio definicji przychodu, ale zawiera otwarty katalog przysporzeń majątkowych. I tak przychodem są m. in.

- otrzymane nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub prawa,

- inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia.

Powyższe znalazło również uzasadnienie w interpretacjach indywidualnych, np. w interpretacji z 20 grudnia 2012 r. (Sygn. ITPB3/423-608b/12/PS), w której dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdza, że „przychodem co do zasady jest w szczególności wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo nieodpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo nieodpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego albo ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd bądź używanie”.

Wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach

Wartością rzeczy lub praw częściowo odpłatnych stanowiącą przychód podatnika jest różnica między wartością tych rzeczy lub praw, ustaloną według powyższych zasad, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się:

- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;

- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;

- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu;

- w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Wartością świadczeń częściowo odpłatnych stanowiącą przychód podatnika jest różnica między wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad z powyższego paragrafu a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych.

Podatek od towarów i usług VAT

Otrzymana darowizna nie rodzi po stronie obdarowanego obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług VAT.

Skutki bilansowe otrzymania darowizny

Prawo bilansowe traktuje jako pozostałe przychody operacyjne przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności związane z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych.

Przyjęte nieodpłatnie, w tym także w drodze darowizny, środki trwałe w budowie, środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne, a także środki pieniężne otrzymane na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych, jeżeli stosownie do innych ustaw nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych, zalicza się do rozliczeń międzyokresowych przychodów, które zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych sfinansowanych z tych źródeł.

Sławomir Ekman