Jak wyliczyć rezerwy na świadczenia pracownicze?
REKLAMA
REKLAMA
Przy czym podkreślić należy, iż podmiot może w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stosować uproszczenia, pod warunkiem, że nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na realizację zasady rzetelnego i jasnego obrazu.
Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2013/2014
Rezerwa a zobowiązanie warunkowe
Rezerwę tworzy się na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować. Oznacza to, że aby uzasadnić rozsądność utworzenia rezerwy, zobowiązanie musi spełnić jednocześnie trzy warunki:
1. pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa - zdarzenie pewne oznacza tyle, co 95%-100% pewność, że będzie ono miało miejsce; jako duży stopień prawdopodobieństwa rozsądnie jest przyjąć założenie, że prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia jest większe niż 50%
2. zobowiązanie musi dotyczyć zdarzenia przeszłego
3. kwota zobowiązania musi zostać wiarygodnie oszacowana - podstawą wiarygodnego szacunku może być np. wyrok sądowy, szacunek dokonany przez biegłego.
Niespełnienie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek wskazuje, iż mamy do czynienia ze zobowiązaniem warunkowym, a nie rezerwą na zobowiązania.
Zobowiązanie warunkowe w sprawozdaniu finansowym
Rezerwy na świadczenia pracownicze
Jednostki podlegające pod przepisy ustawy o rachunkowości powinny dokonywać biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana. Zatem przyszłe świadczenia na rzecz pracowników klasyfikowane są jako rezerwy, a nie zobowiązania.
W myśl prawa bilansowego w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. Zasady tworzenia i rozliczenia rezerw zostały uregulowane w KSR nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe”.
Rezerwy na świadczenia pracownicze obejmują zasadniczo dwie kategorie:
- rezerwy na urlopy
- rezerwy na odprawy emerytalne i rentowe oraz nagrody jubileuszowe.
Odpisy aktualizujące należności - ujęcie w bilansie
Rezerwa na urlopy
Niewykorzystanym urlopem w myśl zapisów standardów krajowych jest urlop za dany rok kalendarzowy i lata poprzednie, niewykorzystany przez pracownika do dnia 31 grudnia, przy uwzględnieniu stanu na dzień bilansowy w przypadku, gdy rok obrotowy jest różny od kalendarzowego.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów niewykorzystanych urlopów w szczególności są dokonywane na urlopy pracowników produkcyjnych, pobierających wynagrodzenie uzależnione od efektów pracy (np. akordowe). Celem ich dokonywania jest właściwe odniesienie kosztów do okresu, w którym jednostka faktycznie uzyskuje efekty pracy pracowników.
Zapraszamy do dyskusji na forum
Zapis „w szczególności” nie ogranicza tworzenia rezerwy tylko i wyłącznie do grupy pracowników z urlopem mającym wpływ na produkcję. Można przyjąć jednak założenie, że w stosunku do pracowników pobierających wynagrodzenie niezależne od efektów pracy (produkcyjnych oraz administracyjnych) nie ma konieczności tworzenia rezerwy na urlopy, gdy to nieujęcie nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na realizację zasady rzetelnego i jasnego obrazu.
Rezerwy na odprawy emerytalne i rentowe oraz nagrody jubileuszowe
Odprawy emerytalne i rentowe oraz nagrody jubileuszowe to długoterminowe świadczenia pracownicze, które są uzależnione od stażu pracy.
Prawo do tych świadczeń nabywają pracownicy przez cały okres ich zatrudnienia w jednostce. To z kolei rodzi zobowiązanie podmiotu zatrudniającego w stosunku do pracowników w przyszłości. Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów z tytułu tych zobowiązań powinny być ustalane w wiarygodnie oszacowanej wartości, w ciężar kosztów bezpośrednio związanych z działalnością operacyjną w bieżącym okresie.
Jak ująć w księgach rachunkowych rezerwy na świadczenia pracownicze
Wycena rezerw na świadczenia pracownicze
Kwota, na którą tworzona jest rezerwa, powinna wynikać z rzetelnego, uwzględniającego racjonalne przesłanki, oszacowania środków zawierających korzyści ekonomiczne niezbędnych do wypełnienia obecnego obowiązku na dzień bilansowy lub do przeniesienia go na stronę trzecią na ten dzień.
Podstawą wyceny rezerw na przyszłe świadczenia na rzecz pracowników są przepisy:
- prawa pracy
- regulaminów wynagrodzeń
- układów zbiorowych
- innych wiążących porozumień pracodawców z pracownikami.
Szacunek kwoty rezerwy powinien uwzględniać obowiązkowe obciążenie pracodawcy wynikające z obowiązujących na dzień szacowania rezerwy przepisów prawa (np. składki emerytalne i rentowe). Przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych można kierować się postanowieniami MSR 19 „Świadczenia pracownicze”.
Rezerwy na świadczenia pracownicze na przykładzie nagród jubileuszowych
Wartość pieniądza w czasie
W przypadku tworzenia rezerw należy wziąć pod uwagę, przy zachowaniu zasady istotności, zmiany wartości pieniądza w czasie. W związku z tym kwota rezerwy dotycząca przyszłych szacowanych zobowiązań powinna - dzięki zastosowaniu stopy dyskontowej - odzwierciedlać ich wartość bieżącą (na dzień tworzenia lub weryfikacji rezerwy).
Przy stosowaniu dyskonta wartość bilansowa rezerwy rośnie w każdym okresie wraz z upływem czasu. Wzrost ten jest ujmowany jako koszt finansowy w rachunku zysków i strat.
Jak wyliczyć rezerwę na niewykorzystane urlopy?
Przyjmijmy, że na dzień bilansowy ilość dni niewykorzystanego urlopu pracowników w jednostce wyniosła łącznie 500 dni, przy czym 100 dni w przypadku pracowników administracyjnych oraz 400 dni dla pracowników produkcyjnych.
Na podstawie listy płac określono średnie wynagrodzenie brutto na podstawie ostatni kwartał roku obrotowego w wysokości 5.000 zł dla pracowników administracyjnych oraz 2.000 zł dla produkcyjnych. Średni udział kosztów ubezpieczenia emerytalno-rentowego wynosił 15% kosztów wynagrodzeń (tak może się zdarzyć, gdy część pracowników przekracza limit kwotowy, powyżej którego składek nie trzeba opłacać). Przy założeniu, że średnio w miesiącu są 22 dni robocze rezerwa na niewykorzystane urlopy wyniesie 59.000 zł [(100 dni x 5.000 zł + 400 dni x 2.000 zł) / 22 dni robocze w miesiącu].
Trzeba dodatkowo pamiętać o 15% udziale ZUS w wynagrodzeniach, co daje nam dodatkowe 8.850 zł rezerwy. Zatem łączna rezerwa powinna wynieść 67.850 zł.
Jak wyliczyć rezerwę na świadczenia emerytalne?
Przykładowy sposób wyliczenia tej rezerwy uzależnia jej wysokość od takich czynników, jak aktualny staż pracy, ogólna liczba lat do przepracowania (która uzależniona jest od dwóch zmiennych: wieku pracownika oraz wieku emerytalnego), zdyskontowanej podstawy wypłaty odprawy oraz prawdopodobieństwa pozostania w firmie pracownika do osiągnięcia wieku emerytalnego. Bardziej dokładne metody uzależniają wielkość rezerwy nie tylko od stażu pracy ogółem, ale również od ilości lat przepracowanych przez pracownika w danej firmie. Zalecaną metodą szacowania rezerw na świadczenia emerytalne jest jednak wycena aktuarialna. Wycena rezerw na długoterminowe świadczenia pracownicze, w tym nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe powinna zostać przeprowadzona zgodnie z metodologią aktuarialną, korzystając z pomocy aktuariusza, albowiem ustalenie kwot tych rezerw oparte jest na szeregu założeń, zarówno co do warunków makroekonomicznych, jak i założeń dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych.
Jeżeli nie stać nas na aktuariusza, lub uważamy, że koszt oszacowania rezerwy (np. na odprawy emerytalne) jest relatywnie wysoki w stosunku do wartości, jaką daje uwzględnienie rezerwy w bilansie, to warto rozejrzeć się za uproszczonymi kalkulatorami, których jest kilka na rynku. Oczywiście, to nie to samo, co aktuariusz, ale jakiś punkt odniesienia na pewno dają. Czasami i to lepsze niż nic.
Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach
Zmiany 2014 - Podatki, Księgowość, Kadry, Firma, Prawo
Dyrektor, 24EasyAudit
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat