Zawieszenie działalności gospodarczej - problemy podatkowe

Instytucja zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej ma umożliwić przedsiębiorcom przerwę w płaceniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, w składaniu deklaracji i wpłacaniu zaliczek na podatek, bez konieczności definitywnego wyrejestrowania firmy. Jest to rozwiązanie, którego wprowadzenie przedsiębiorcy postulowali od lat i trudno przecenić jego korzystne aspekty. Trudności tkwią jednak w szczegółach wprowadzanych przepisów.

Kto może zawiesić działalność gospodarczą

Przepisy nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowią, że przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 1 do 24 miesięcy. Prawo do zawieszenia działalności gospodarczej przysługuje teoretycznie każdemu rodzajowi przedsiębiorcy, w rozumieniu tej ustawy, tj.: osobom fizycznym, osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym niebędącym osobą prawną - wykonującym we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółek cywilnych, dlatego w ich przypadku zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem złożenia stosownych wniosków przez wszystkich wspólników. I tu zaczynają się pierwsze schody...

Przepisy ZUS posługują się inną siatką pojęć i za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważają:

1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

2) twórcę i artystę,

3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu,

4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

To może rodzić określone problemy praktyczne.

Przykładowo - czy jednoosobowa spółka z o.o., która nie zatrudnia pracowników, może zawiesić działalność gospodarczą?

Taka spółka ma prawo zdaniem autora zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej. Składek ZUS w okresie zawieszenia nie musi płacić jej jedyny wspólnik. Zaliczek na podatek nie wpłaca i deklaracji nie składa sp. z o.o. będąca podatnikiem.

Kolejne problemy związane są z warunkiem, jakim jest niezatrudnianie pracowników. Literalne brzmienie przepisów prowadzi do wniosku, że chodzi o osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy. Potwierdza to również uzasadnienie do projektu.

Co więc z przedsiębiorcami zatrudniającymi osoby na podstawie umów cywilnoprawnych, z którymi związany jest obowiązek rozliczania składek ZUS oraz zaliczek na podatek dochodowy?

Biorąc pod uwagę założenia instytucji zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej zatrudnienie takich osób stanowi zdaniem autora przeszkodę do zawieszenia wykonywania działalności. W okresie zawieszenia wykonywania działalności przedsiębiorca nie powinien zatrudniać żadnych osób, z którymi wiążą się obowiązki rozliczania składek ZUS, czy odprowadzania zaliczek na podatek.

Zatrudnianie takich osób świadczy o wykonywaniu działalności gospodarczej.

Przykład

Przedsiębiorca zawiesił działalność gospodarczą na okres 12 miesięcy. Po miesiącu zawieszenia przedsiębiorca podpisał umowę z firmą ochroniarską na ochronę majątku firmy. Podpisanie tej umowy należy uznać za czynność mającą na celu zabezpieczenie źródła przychodu. Jako że przedsiębiorca nie zatrudniał pracowników oraz osób na umowy cywilnoprawne, a korzystał z usług firmy dokumentowanych fakturą VAT, nie powoduje to - zdaniem autora - uchybieniu warunkom do zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.

Wniosek formalnym warunkiem zawieszenia

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej następuje na pisemny wniosek przedsiębiorcy złożony do gminy albo do sądu rejestrowego.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej następuje od dnia złożenia wniosku o zawieszenie i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej. Oba te wnioski są zwolnione z opłat.

Niezłożenie wniosku o wznowienie działalności gospodarczej przed upływem 24 miesięcy spowoduje wykreślenie definitywne przedsiębiorcy z urzędu. Wcześniej gmina ma obowiązek wystosować pisemne wezwanie do wznowienia działalności, w którym wyznaczy dodatkowy trzydziestodniowy termin. Sąd rejestrowy wszczyna zaś postępowanie, w którym wyznacza dodatkowy 7-dniowy termin.

Mimo zróżnicowania sytuacji prawnej przedsiębiorców w tym zakresie, w praktyce każdy sam powinien zadbać o doręczenie informacji o zawieszeniu działalności do innych organów (ZUS, urząd skarbowy).

Zakaz osiągania bieżących przychodów

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać z niej bieżących przychodów.

Ma natomiast prawo lub obowiązek:

1) wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,

2) przyjmować należności lub regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,

3) zbywać własne środki trwałe i wyposażenie,

4) uczestniczyć w postępowaniach sądowych, podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,

5) wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa,

6) osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej.

Przykłady

1.

Przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie usług transportowych zawiesi ją od 1 lipca 2009 r. Ostatnią usługę wykona i zafakturuje 30 czerwca 2009 r. Zapłata wpłynie 7 lipca 2009 r. Wpływ zapłaty w okresie zawieszenia nie stoi na przeszkodzie zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej.

2.

Przedsiębiorca zawiesi prowadzenie działalności na okres od 1 maja 2009 r. do 30 września 2009 r. Nie zamknie jednak firmowego rachunku bankowego, na którym przetrzymuje środki pieniężne. Naliczone od tych środków odsetki stanowią przychód finansowy z działalności gospodarczej, którego osiągnięcie nie przeszkadza jej zawieszeniu.