Czym się kierować przy rozliczaniu kosztów na koniec roku obrotowego

W celu prawidłowego ujmowania kosztów za dany okres obrachunkowy należy się kierować zasadą współmierności oraz zasadą ostrożności, określonymi w ustawie o rachunkowości. Z zasady współmierności wynika obowiązek „przyporządkowania” kosztów do przychodów. Dlatego w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego okresu sprawozdawczego. Koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione, należy zaliczać do aktywów lub pasywów tego okresu.

Zasada ostrożności z kolei nakazuje odpisanie w koszty ewentualnej utraty wartości lub wykazanie prawdopodobnych przyszłych kosztów.

Obydwie zasady dotyczą kosztów, choć nie do końca wiadomo, o jakie koszty chodzi. Założenia koncepcyjne podkreślają, że w pierwszej kolejności należy ustalić, czy faktycznie mamy do czynienia z kosztem, tj. czy dana pozycja odpowiada definicji kosztów.

Koszty ujmuje się w rachunku zysków i strat, jeżeli nastąpiło zmniejszenie przyszłych korzyści ekonomicznych związane ze zmniejszeniem stanu aktywów lub zwiększeniem stanu zobowiązań, których wielkość można wiarygodnie ustalić. (pkt 94 Założeń koncepcyjnych sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych)

Jeżeli zgodnie z definicją w księgach rachunkowych należy ująć koszt, jednostka musi ustalić, czy jest on skutkiem współmierności, czy powstał w wyniku ostrożności.

Koszty, które mają bezpośredni lub pośredni związek ze przychodami, stanowią „koszty współmierne” i należy nimi obciążać wynik finansowy bieżącego roku. Gdy okaże się, że dany koszt będzie można powiązać z konkretnym przychodami, tj. przyczynia się do powstania korzyści ekonomicznych w okresach przyszłych, należy go aktywować. Koszty aktywowane są wykazywane w bilansie jako składnik rozliczeń międzyokresowych kosztów lub przychodów oraz w przedsiębiorstwach produkcyjnych jako zapasy.

Jeżeli natomiast poniesione wydatki nie przynoszą żadnych przyszłych korzyści ekonomicznych, należy je ująć jednorazowo w koszty. Również w sytuacji gdy przyszłe korzyści ekonomiczne ujęte jako aktywa w całości lub częściowo przestały się kwalifikować do ujęcia jako składnik aktywów, należy je odpisać w koszty. Ujmowanie kosztu z tego tytułu oznacza jednocześnie zmniejszenie wartości aktywów.