Czy biegły może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT

RADA

Biegły sądowy może korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Czynności biegłego nie mieszczą się w zakresie doradztwa, ponieważ biegły sądowy nie doradza organowi prowadzącemu postępowanie, lecz tworzy jeden z dowodów mających istotne znaczenie w postępowaniu sądowym. Skoro czynności biegłego nie można zakwalifikować do usług w zakresie doradztwa, należy uznać, że biegły może korzystać ze zwolnienia ze względu na wysokość obrotów.

UZASADNIENIE

Czynności wykonywane przez biegłego w postępowaniu sądowym stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, dlatego podlegają opodatkowaniu VAT. Odpowiedzialność za wydane ekspertyzy ponosi sam biegły, a nie sąd zlecający ekspertyzę. Dlatego nie ma podstaw, by wyłączyć biegłego spod opodatkowania VAT. Tak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów NSA z 12 stycznia 2009 r., sygn. akt I FPS 3/08. Jednocześnie uchwała ta zakończyła spór toczący się również przed Trybunałem Konstytucyjnym, orzekając ostatecznie, że biegli sądowi podlegają VAT. W wyniku tej uchwały NSA biegli, którzy nie opodatkowali usług świadczonych na rzecz sądu, musieli się zarejestrować do VAT i rozliczyć zaległy podatek.

Dlatego należy rozstrzygnąć, czy biegli mogą korzystać ze zwolnienia z VAT.

Podmioty, które nie mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego

Ustawodawca wyłączył możliwość skorzystania z prawa do zwolnienia podmiotowego w przypadku pewnej grupy podmiotów. Podatnicy ci nie mają prawa do zwolnienia podmiotowego bez względu na wysokość osiąganych obrotów. Do tej grupy należą m.in. podatnicy:

• świadczący usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, a także usługi jubilerskie,

• niemający siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju.

W tym miejscu należy odpowiedzieć na pytanie, czy usługi świadczone na zlecenie sądu przez biegłego mieszczą się w zakresie usług doradztwa. Otóż z całą pewnością nie. Usługi świadczone przez biegłego na zlecenie sądu nie należą do usług doradztwa, dlatego możliwe jest korzystanie przez niego ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ustawy o VAT.

Stanowisko takie popierają również organy podatkowe w aktualnie wydawanych interpretacjach. Jak czytamy w piśmie z 8 kwietnia 2009 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, nr IPPP1-443-232/09-2/PR: (...) należy stwierdzić, że świadczenie usług na zlecenie sądów, mające charakter sporządzania opinii, niewątpliwie jest czynnością mieszczącą się w zakresie rzeczoznawstwa, jednakże usługi świadczone przez biegłego sądowego nie stanowią usług doradztwa, bowiem biegły sądowy „nie doradza” organowi prowadzącemu postępowanie, lecz tworzy jeden z dowodów mających istotne znaczenie w postępowaniu sądowym.

Ponieważ czynności wykonywane przez biegłego sądowego nie mieszczą się w zakresie doradztwa, należy uznać, że biegli sądowi mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług.

Również sądy uznają, że czynności biegłych nie zaliczamy do usług doradztwa. Jak czytamy w wyroku WSA we Wrocławiu z 18 sierpnia 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 349/09: Skoro zatem, w przypadku biegłego sądowego należy wykluczyć możliwość świadczenia przez niego usługi doradczej na zlecenie sądu, to w ogóle nie istniała potrzeba sięgania do rozporządzenia Ministra Finansów dla oceny stanu faktycznego przedstawionego przez stronę skarżącą. Dlatego biegli mogą korzystać ze zwolnienia ze względu na wysokość obrotów.

Podatnicy kontynuujący zwolnienie z poprzedniego roku

Zgodnie z art. 113 ustawy zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Nie wlicza się także odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

PRZYKŁAD

Biegły sądowy rozpoczął działalność i świadczenie usług w jej ramach od listopada 2008 r. Kwota obrotów wynosiła na koniec grudnia 2008 r. 17 800 zł. W tym przypadku biegły nadal może korzystać ze zwolnienia z VAT w 2009 r., do momentu, gdy przekroczy kwotę 50 000 zł.

Podatnicy rozpoczynający działalność w trakcie roku, ubiegający się o zwolnienie

Podatnik, który rozpoczyna w trakcie roku podatkowego działalność opodatkowaną, jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 50 000 zł. Jeśli natomiast faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 50 000 zł, zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad wartość 50 000 zł, a obowiązek podatkowy powstaje w momencie przekroczenia tej wartości.

PRZYKŁAD

Biegły rozpoczął działalność 1 marca 2009 r. Do końca roku pozostało 306 dni. Aby nie stracić prawa do zwolnienia podmiotowego, może osiągnąć do końca roku obroty w ramach limitu w wysokości 41 917,81 zł:

50 000 zł x 306/365 = 41 917,81 zł

Należy także wspomnieć, że podatnik korzystający ze zwolnienia podmiotowego może w każdej chwili z niego zrezygnować. Warunkiem rezygnacji ze zwolnienia jest pisemne zawiadomienie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. W przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej.

• art. 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 116, poz. 979

Magdalena Miklewska

ekspert w zakresie VAT i akcyzy