REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ujęcie i wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Gyöngyvér Takáts
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W ostatnich latach w strukturze aktywów jednostek gospodarczych coraz bardziej znaczące miejsce zajmują wartości niematerialne i prawne. W rozumieniu ustawy o rachunkowości do tych składników aktywów należy zaliczyć nabyte prawa majątkowe, wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. Często jednak pojawia się problem, które wydatki można aktywować jako składnik wartości niematerialnych i prawnych.

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w ustawie o rachunkowości jest bardzo konkretna. Ściśle wskazuje poszczególne składniki, które można ująć w tej kategorii aktywów. Przedsiębiorstwa ponoszą różnego rodzaju wydatki związane z zasobami niematerialnymi, które nie są związane z nabyciem praw majątkowych, nie powstały w wyniku zakupu przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, ani nie stanowią kosztów zakończonych prac rozwojowych. Pojawiają się np. koszty doskonalenia pracowników, rozwojowe, które też należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości zakwalifikowania do wartości niematerialnych i prawnych. Szczegółowe metody ujmowania tych wydatków znajdują się w MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”.

REKLAMA

Autopromocja

W myśl MSR nr 38 dane wydatki należy aktywować i zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli spełniają one definicję aktywów oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Schemat. Ujmowanie wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Co oznacza możliwość zidentyfikowania

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ponieważ składniki niematerialne i prawne nie mają postaci fizycznej, trudność może sprawić ich identyfikacja. Dlatego w MSR nr 38 dokładnie ustalono, kiedy jest możliwe zidentyfikowanie danego składnika.

Dany składnik jest możliwy do zidentyfikowania, jeżeli:

• można go wyodrębnić, tzn. można go wyłączyć lub wydzielić z jednostki gospodarczej i sprzedać, przekazać, licencjonować lub oddać do odpłatnego użytkowania osobom trzecim, zarówno pojedynczo, jak i łącznie z powiązaną z nim umową, składnikiem aktywów lub zobowiązaniem, lub

• wynika z tytułów umownych lub innych tytułów prawnych, bez względu na to, czy są one zbywalne lub możliwe do wyodrębnienia z jednostki gospodarczej lub innych tytułów lub zobowiązań.

Możliwość identyfikacji wskazuje na tytuł prawny, który jednostka musi posiadać, by móc kontrolować dany składnik. Zazwyczaj to tytuł prawny uprawnia do uzyskania przyszłych korzyści ekonomicznych powstających z danego składnika. Stąd wynikają duże ograniczenia rachunkowości, który coraz bardziej uwidaczniają się np. w zakresie kapitału ludzkiego.

W gospodarce XXI w., opartej na wiedzy, rachunkowość nie może, niestety, wykazać tej wiedzy ze względu na brak możliwości określenia wiarygodnej wartości oraz brak kontroli przyszłych korzyści.

Przykład 1

Przedsiębiorstwo zatrudniające pracowników może wyceniać część ich kwalifikacji, która wynika ze szkoleń przez niego finansowanych.

Trudno jednak twierdzić, że to przedsiębiorstwo będzie kontrolowało przyszłe korzyści będące efektem podnoszenia kwalifikacji pracowników.

REKLAMA

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w MSR nr 38 jest dużo bardziej pojemna od zaprezentowanej w ustawie o rachunkowości. Dlatego może się zdarzyć, że niektóre wydatki w rozumieniu MSR nr 38 będzie można ująć w wartościach niematerialnych i prawnych, a według ustawy - nie. Należy jednak zauważyć, że obecnie w wartościach niematerialnych i prawnych można ująć w zasadzie tylko te składniki, do których mamy odpowiednie prawa majątkowe.

Zarówno ustawa o rachunkowości, jak i MSR nr 38 podkreślają, że do wartości niematerialnych i prawnych można zaliczać tylko nabyte składniki, z wyjątkiem kosztów zakończonych prac rozwojowych. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 wyróżnia cztery różne sposoby nabycia.

Sposoby nabycia wartości niematerialnych i prawnych:

• nabycie w drodze oddzielnej transakcji,

• nabycie w transakcji połączenia jednostek gospodarczych,

• nabycie w drodze dotacji rządowej,

• pozyskanie w drodze wymiany składników niematerialnych.

Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych zależy od sposobu ich nabycia. I tak wartością początkową może być cena nabycia lub wartość godziwa. Należy zwrócić uwagę, że nabycie wartości niematerialnych i prawnych w transakcji połączenia jednostek gospodarczych nie dotyczy tylko i wyłącznie powstania wartości firmy. Wręcz przeciwnie - przepisy MSR nr 38 wymagają indywidualnego identyfikowania wszystkich możliwych składników stanowiących wartość firmy i odrębnego ich ujęcia. Dotyczy to przede wszystkim trwających prac rozwojowych.

Tabela. Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Spółka nabyła oprogramowanie komputerowe za 5000 zł + 22% VAT. Koszty dodatkowe wynikające z przeprowadzonych testów wyniosły 520 zł + 22% VAT.

Ewidencja księgowa

1. Zakup oprogramowania:

Wn „Rozliczenie zakupu” 5 000,00

Wn „VAT naliczony” 1 100,00

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 6 100,00

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500,00

Wn „VAT naliczony” 114,40

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 614,40

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 5 500,00

Ma „Rozliczenie zakupu” 5 500,00

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Przykład 3

Jednostka otrzymała oprogramowanie komputerowe w darowiźnie.

W umowie przekazania darowizny wartość oprogramowania wynosi 4000 zł. Jednostka przyjęła oprogramowanie według tej wartości.

Przed uruchomieniem programu jednostka korzystała z usług firmy przeprowadzającej testy sprawdzające.

Wartość faktury netto wynosi 500 zł.

Ewidencja księgowa

1. Otrzymanie darowizny:

Wn „Rozliczenie zakupu” 4 000

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 4 000

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Wn „VAT naliczony” 110

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 610

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 4 500

Ma „Rozliczenie zakupu” 4 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 4

Spółka Alfa wymieniła oprogramowanie komputerowe ze spółką B. Wartość bilansowa przekazanego oprogramowania wynosi 2000 zł (wartość początkowa - 6000 zł, dotychczasowe umorzenie - 4000 zł). Wartość godziwa otrzymanego oprogramowania to 2200 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wyksięgowanie przekazanego środka trwałego:

Wn „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych” 4 000

Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 2 000

Ma „Wartości niematerialne i prawne” 6 000

2. Przyjęcie otrzymanego środka trwałego:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 2 200

Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 2 200

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Czy wartości niematerialne i prawne mogą ulec ulepszeniu

Z charakteru wartości niematerialnych wynika, że ich wartości bilansowej nie można zwiększyć. Dlatego nakłady poniesione w późniejszym terminie, jeżeli spełniają definicję wartości niematerialnych i prawnych, należy ująć w księgach jako odrębny składnik.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 w niektórych przypadkach nawet zabrania aktywowania późniejszych nakładów. Chodzi o nakłady na marki firmowe, tytuły czasopism, wykazy odbiorców itp.

UWAGA

Niektóre składniki, np. programy komputerowe, mogą stanowić składniki zarówno rzeczowych aktywów trwałych, jak i wartości niematerialnych i prawnych. W rozumieniu MSR nr 38 programy komputerowe, bez których komputer nie może funkcjonować, powinny stanowić jego element składowy, natomiast inne, które nie mogą być traktowane jako część integralna, powinny być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych.

• § 8, 9, 11, 12, 18, 20, 25, 33, 44 i 45 MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”

Gyöngyvér Takáts

specjalista ds. rachunkowości

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/9
Są kosztem uzyskania przychodu:
koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych
udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki
wydatki na wystrój wnętrza biurowego nie będące wydatkami reprezentacyjnymi
wpłaty dokonywane do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych – od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pracownik może czasem nie wykonywać pracy i zachować prawo do wynagrodzenia. W jakich przypadkach?

Wynagrodzenie jest – co do zasady - świadczeniem przysługującym w zamian za świadczoną przez pracownika pracę (czyli wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną). Za czas niewykonywania pracy pracownik ma prawo do wynagrodzenia, jeżeli wynika to z przepisów prawa pracy.

Zmiana zasad wysyłania pocztą pism (urzędowych, podatkowych, sądowych) z zachowaniem terminu. Łatwiej będzie też uzyskać oprocentowanie nadpłat

Do Sejmu trafił już rządowy projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilku innych ustaw, który ma na celu dostosowania polskiego prawa do dwóch wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Nowe przepisy przewidują, że m.in. w procedurze podatkowej, administracyjnej, cywilnej, można będzie nadać pismo (z zachowaniem terminu) do urzędu u dowolnego operatora pocztowego, a nie jak do tej pory tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej. Zmienione omawianą nowelizacją przepisy zapewnią też oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE lub TK za okres od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, niezależnie od czasu złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.

Bałagan w dokumentach firmy? Sprawdź, jak skutecznie nad nimi zapanować

Papierowy bałagan w dokumentacji firmowej. Dlaczego tradycyjne przechowywanie dokumentów sprawia tyle problemów? Co musisz wiedzieć, aby to zmienić?

Ile wyniesie rata kredytu po obniżce stóp procentowych o 0,5 pp, 0,75 pp, 1 pp.? Jak wzrośnie zdolność kredytowa? Stopy NBP spadną dopiero w II połowie 2025 r.?

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 15-16 stycznia 2024 r. utrzymała wszystkie stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie. RPP nie zmieniła poziomu stóp procentowych w styczniu 2025 r. Rankomat.pl zwraca jednak uwagę, że jest szansa na to, że w 2025 roku (raczej w II połowie) stopy spadną o 0,75 p.p. (punkt procentowy). To wywołałoby spadek raty przeciętnego kredytu o 196 zł i wzrost zdolności kredytowej. Okazuje się, że bankach obniżki już się zaczęły i to nie tylko w przypadku lokat, ale również kredytów. Jak wynika z danych NBP, średnie oprocentowanie lokat założonych w listopadzie (najnowsze dostępne dane) spadło poniżej 4% po raz pierwszy od maja 2022 r. Średnie oprocentowanie kredytów hipotecznych również było najniższe od maja 2022 r. i wyniosło 7,35%. Zauważalnie staniały nawet kredyty konsumpcyjne, których RRSO po raz pierwszy od grudnia 2021 r. spadło poniżej 13%.

REKLAMA

E-akta osobowe pracowników: co muszą zawierać i jak je prowadzić?

Elektroniczna forma akt osobowych, czyli e-akta, staje się coraz bardziej popularna, oferując wygodę, efektywność i oszczędność czasu. Ale czym właściwie są e-akta osobowe pracowników i jak je prawidłowo prowadzić?

Procedura VAT-OSS – na czym polega, jak stosować i dlaczego warto. Jak wypełnić zgłoszenie VIU-R

Wprowadzenie procedury VAT-OSS (One Stop Shop – co można przetłumaczyć jako: Sklep w jednym miejscu), to istotne uproszczenie rozliczeń podatkowych dla firm prowadzących działalność transgraniczną w Unii Europejskiej. Procedura ta umożliwia przedsiębiorcom rozliczać w jednym miejscu podatek VAT z tytułu sprzedaży towarów i usług na rzecz konsumentów w innych krajach UE. Pozwala to na uniknięcie skomplikowanych procesów rejestracji i rozliczeń w każdym państwie członkowskim oddzielnie.

Automatyzacja i sztuczna inteligencja w księgowości: przykłady konkretnych zastosowań. System wykryje oszusta i fałszywego dostawcę

Automatyzacja procesów finansowych (w tym zastosowanie sztucznej inteligencji) już teraz pomaga przedsiębiorcom oszczędzać czas, redukować koszty oraz minimalizuje ryzyko błędów. I choć jej korzyści odkrywają głównie najwięksi rynkowi gracze, wkrótce te narzędzia mogą stać się niezbędnym elementem każdej firmy, chociażby ze względu na ich nieocenioną pomoc w wykrywaniu cyberoszustw. O tym, dlaczego automatyzacja w księgowości jest niezbędna, mówi Marzena Janta-Lipińska, ekspertka ds. podatków, specjalizująca się w księgowości zewnętrznej i propagatorka nowoczesnych, elastycznych rozwiązań z zakresu usług operacyjnych, zgodności z przepisami i sprawozdawczości.

Świetna wiadomość dla podatników. Chodzi o odsetki z urzędu skarbowego

Odsetki od nadpłat podatkowych będą naliczane już od dnia ich powstania aż do momentu zwrotu – taką zmianę przewiduje projekt nowelizacji ordynacji podatkowej przyjęty przez rząd. Co jeszcze ulegnie zmianie?

REKLAMA

Podatek od nieruchomości w 2025 r. Budynek i budowla inaczej definiowane, przesunięcie złożenia deklaracji DN-1 i inna stawka dla garaży

Budynek i budowla zmieniły od początku 2025 r. swoje definicje w podatku od nieruchomości.  Do tej pory podatnicy posługiwali się uregulowaniami pochodzącymi z prawa budowlanego, dlatego wprowadzenie przepisów regulujących te kwestie bezpośrednio w przepisach podatkowych to spora zmiana. Sprawdzamy, w jaki sposób wpłynie ona na obowiązki podatkowe polskich przedsiębiorców. 

Tsunami zmian podatkowych – kto ucierpi najbardziej?

Rok 2025 przynosi kolejną falę zmian podatkowych, które dotkną zarówno najmniejszych przedsiębiorców, jak i największe firmy. Eksperci alarmują, że brak stabilności prawa zagraża inwestycjom w Polsce, a wprowadzenie nowych przepisów w pośpiechu prowadzi do kosztownych błędów. Czy czeka nas poprawa w zakresie przewidywalności i uproszczenia systemu fiskalnego?

REKLAMA