REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ujęcie i wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Gyöngyvér Takáts
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W ostatnich latach w strukturze aktywów jednostek gospodarczych coraz bardziej znaczące miejsce zajmują wartości niematerialne i prawne. W rozumieniu ustawy o rachunkowości do tych składników aktywów należy zaliczyć nabyte prawa majątkowe, wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. Często jednak pojawia się problem, które wydatki można aktywować jako składnik wartości niematerialnych i prawnych.

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w ustawie o rachunkowości jest bardzo konkretna. Ściśle wskazuje poszczególne składniki, które można ująć w tej kategorii aktywów. Przedsiębiorstwa ponoszą różnego rodzaju wydatki związane z zasobami niematerialnymi, które nie są związane z nabyciem praw majątkowych, nie powstały w wyniku zakupu przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, ani nie stanowią kosztów zakończonych prac rozwojowych. Pojawiają się np. koszty doskonalenia pracowników, rozwojowe, które też należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości zakwalifikowania do wartości niematerialnych i prawnych. Szczegółowe metody ujmowania tych wydatków znajdują się w MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”.

REKLAMA

Autopromocja

W myśl MSR nr 38 dane wydatki należy aktywować i zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli spełniają one definicję aktywów oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Schemat. Ujmowanie wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Co oznacza możliwość zidentyfikowania

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ponieważ składniki niematerialne i prawne nie mają postaci fizycznej, trudność może sprawić ich identyfikacja. Dlatego w MSR nr 38 dokładnie ustalono, kiedy jest możliwe zidentyfikowanie danego składnika.

Dany składnik jest możliwy do zidentyfikowania, jeżeli:

REKLAMA

• można go wyodrębnić, tzn. można go wyłączyć lub wydzielić z jednostki gospodarczej i sprzedać, przekazać, licencjonować lub oddać do odpłatnego użytkowania osobom trzecim, zarówno pojedynczo, jak i łącznie z powiązaną z nim umową, składnikiem aktywów lub zobowiązaniem, lub

• wynika z tytułów umownych lub innych tytułów prawnych, bez względu na to, czy są one zbywalne lub możliwe do wyodrębnienia z jednostki gospodarczej lub innych tytułów lub zobowiązań.

Możliwość identyfikacji wskazuje na tytuł prawny, który jednostka musi posiadać, by móc kontrolować dany składnik. Zazwyczaj to tytuł prawny uprawnia do uzyskania przyszłych korzyści ekonomicznych powstających z danego składnika. Stąd wynikają duże ograniczenia rachunkowości, który coraz bardziej uwidaczniają się np. w zakresie kapitału ludzkiego.

W gospodarce XXI w., opartej na wiedzy, rachunkowość nie może, niestety, wykazać tej wiedzy ze względu na brak możliwości określenia wiarygodnej wartości oraz brak kontroli przyszłych korzyści.

Przykład 1

Przedsiębiorstwo zatrudniające pracowników może wyceniać część ich kwalifikacji, która wynika ze szkoleń przez niego finansowanych.

Trudno jednak twierdzić, że to przedsiębiorstwo będzie kontrolowało przyszłe korzyści będące efektem podnoszenia kwalifikacji pracowników.

REKLAMA

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w MSR nr 38 jest dużo bardziej pojemna od zaprezentowanej w ustawie o rachunkowości. Dlatego może się zdarzyć, że niektóre wydatki w rozumieniu MSR nr 38 będzie można ująć w wartościach niematerialnych i prawnych, a według ustawy - nie. Należy jednak zauważyć, że obecnie w wartościach niematerialnych i prawnych można ująć w zasadzie tylko te składniki, do których mamy odpowiednie prawa majątkowe.

Zarówno ustawa o rachunkowości, jak i MSR nr 38 podkreślają, że do wartości niematerialnych i prawnych można zaliczać tylko nabyte składniki, z wyjątkiem kosztów zakończonych prac rozwojowych. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 wyróżnia cztery różne sposoby nabycia.

Sposoby nabycia wartości niematerialnych i prawnych:

• nabycie w drodze oddzielnej transakcji,

• nabycie w transakcji połączenia jednostek gospodarczych,

• nabycie w drodze dotacji rządowej,

• pozyskanie w drodze wymiany składników niematerialnych.

Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych zależy od sposobu ich nabycia. I tak wartością początkową może być cena nabycia lub wartość godziwa. Należy zwrócić uwagę, że nabycie wartości niematerialnych i prawnych w transakcji połączenia jednostek gospodarczych nie dotyczy tylko i wyłącznie powstania wartości firmy. Wręcz przeciwnie - przepisy MSR nr 38 wymagają indywidualnego identyfikowania wszystkich możliwych składników stanowiących wartość firmy i odrębnego ich ujęcia. Dotyczy to przede wszystkim trwających prac rozwojowych.

Tabela. Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Spółka nabyła oprogramowanie komputerowe za 5000 zł + 22% VAT. Koszty dodatkowe wynikające z przeprowadzonych testów wyniosły 520 zł + 22% VAT.

Ewidencja księgowa

1. Zakup oprogramowania:

Wn „Rozliczenie zakupu” 5 000,00

Wn „VAT naliczony” 1 100,00

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 6 100,00

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500,00

Wn „VAT naliczony” 114,40

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 614,40

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 5 500,00

Ma „Rozliczenie zakupu” 5 500,00

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Przykład 3

Jednostka otrzymała oprogramowanie komputerowe w darowiźnie.

W umowie przekazania darowizny wartość oprogramowania wynosi 4000 zł. Jednostka przyjęła oprogramowanie według tej wartości.

Przed uruchomieniem programu jednostka korzystała z usług firmy przeprowadzającej testy sprawdzające.

Wartość faktury netto wynosi 500 zł.

Ewidencja księgowa

1. Otrzymanie darowizny:

Wn „Rozliczenie zakupu” 4 000

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 4 000

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Wn „VAT naliczony” 110

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 610

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 4 500

Ma „Rozliczenie zakupu” 4 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 4

Spółka Alfa wymieniła oprogramowanie komputerowe ze spółką B. Wartość bilansowa przekazanego oprogramowania wynosi 2000 zł (wartość początkowa - 6000 zł, dotychczasowe umorzenie - 4000 zł). Wartość godziwa otrzymanego oprogramowania to 2200 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wyksięgowanie przekazanego środka trwałego:

Wn „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych” 4 000

Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 2 000

Ma „Wartości niematerialne i prawne” 6 000

2. Przyjęcie otrzymanego środka trwałego:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 2 200

Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 2 200

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Czy wartości niematerialne i prawne mogą ulec ulepszeniu

Z charakteru wartości niematerialnych wynika, że ich wartości bilansowej nie można zwiększyć. Dlatego nakłady poniesione w późniejszym terminie, jeżeli spełniają definicję wartości niematerialnych i prawnych, należy ująć w księgach jako odrębny składnik.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 w niektórych przypadkach nawet zabrania aktywowania późniejszych nakładów. Chodzi o nakłady na marki firmowe, tytuły czasopism, wykazy odbiorców itp.

UWAGA

Niektóre składniki, np. programy komputerowe, mogą stanowić składniki zarówno rzeczowych aktywów trwałych, jak i wartości niematerialnych i prawnych. W rozumieniu MSR nr 38 programy komputerowe, bez których komputer nie może funkcjonować, powinny stanowić jego element składowy, natomiast inne, które nie mogą być traktowane jako część integralna, powinny być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych.

• § 8, 9, 11, 12, 18, 20, 25, 33, 44 i 45 MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”

Gyöngyvér Takáts

specjalista ds. rachunkowości

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zmiany w zamówieniach publicznych w 2025 r. Co czeka zamawiających i wykonawców? Projekt UZP dot. udziału firm z państw trzecich w przetargach

W dniu 3 lutego 2025 r. do Sejmu wpłynął projekt w formie druku nr 1041 o zmianie ustawy ¬- Prawo zamówień publicznych, który miał przewidywać szereg istotnych zmian w systemie zamówień publicznych w Polsce, został on jednak wycofany. Urząd Zamówień Publicznych stworzył jednak własny projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi, pod numerem UC88, w której poruszył istotną kwestię udziałów w przetargach firmy z państw trzecich, czyli pochodzących z krajów, z którymi Unia Europejska nie zawarła umowy międzynarodowej zapewniającej wzajemny i równy dostęp do unijnego rynku zamówień publicznych. Projekt ten został już przyjęty przez Radę Ministrów i przesłany do Sejmu.

PFR pozywa firmy na podstawie rekomendacji CBA. Co możesz zrobić, gdy żądają zwrotu subwencji z Tarczy Finansowej?

Polski Fundusz Rozwoju (PFR) pozywa przedsiębiorców, powołując się na tzw. rekomendacje CBA. Problem dotyczy już około 1900 firm, które – często bez żadnych wcześniejszych sygnałów – otrzymują wezwania a następnie pozwy o zwrot subwencji z Tarczy Finansowej. Zaskakuje nie tylko skala działań PFR, ale przede wszystkim brak rzetelnego uzasadnienia tych roszczeń.

Kawa z INFORLEX. Perspektywy zawodu księgowego

Kawa z INFORLEX wydanie EXTRA. Rozmowa z 3 cenionymi ekspertami: Żanetą Hejne – właścicielką biura rachunkowego, Piotrem Juszczykiem – doradcą podatkowym inFakt oraz Radosławem Kowalskim – doradcą podatkowym.

Webinar: Przekształcenie JDG klienta w spółkę w praktyce biura rachunkowego + certyfikat gwarantowany

Praktyczny webinar „Przekształcenie JDG klienta w spółkę w praktyce biura rachunkowego” poprowadzi Tomasz Rzepa, doradca podatkowy, ekspert INFORAKADEMII. Każdy z uczestników otrzyma imienny certyfikat i roczny nielimitowany dostęp do retransmisji webinaru wraz z materiałami dodatkowymi. Uczestnicy webinaru dowiedzą się, jak wygląda proces przekształcenia JDG w spółkę z perspektywy biura rachunkowego, ze wskazaniem kluczowych wyzwań, problemów oraz szans, jakie z tego faktu wynikają.

REKLAMA

Zatrudnianie cudzoziemców - zmiany od 1 czerwca 2025 r. Dodatkowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia, rejestr umów o pracę, legalność pobytu obywateli Ukrainy, cyfrowe wnioski i wyższe kary

Nowe przepisy dotyczące zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce zaczną obowiązywać od 1 czerwca 2025 roku. Regulacje określają warunki, na jakich możliwe będzie legalne powierzenie pracy obcokrajowcom. Sprawdzamy, czy nowe przepisy wprowadzają ułatwienia i w jaki sposób zmieniają procedurę zatrudniania cudzoziemców.

Kary umowne a koszty podatkowe – korzystny wyrok dla podatników

W wyroku z 6 maja 2025 r., sygn. II FSK 1012/22 Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z stanowiskiem, że kary umowne mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli niewykonanie dostawy - nie wynikało z winy spółki. Niepewność w tej sprawie wynikała z wykładni art. 16 ust 1 pkt 22 ustawy o CIT, w którym określono jakie kary umowne i odszkodowania nie mogą być uznane za koszty podatkowe. W orzecznictwie przepis ten jest interpretowany literalnie, uznając że pozostałe rodzaje wypłat odszkodowawczych niż wskazane w przepisie mogą być uznane za koszt podatkowy.

Czy zawód księgowego powinien być certyfikowany? Ministerstwo Finansów analizuje możliwe zmiany

Od 2014 roku w Polsce nie można już uzyskać certyfikatu księgowego wydanego przez Ministra Finansów. W wyniku przeprowadzonej wówczas deregulacji zawód księgowego został formalnie otwarty – obecnie nie wymaga żadnych licencji ani zezwoleń państwowych. Choć miało to na celu ułatwienie dostępu do zawodu, skutki tej zmiany do dziś budzą mieszane opinie w branży. Temat ten nie jest również obojętny dla Ministerstwa Finansów.

Kto i kiedy może ponieść odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość spółki handlowej (np. sp. z o.o.)

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki handlowej to obowiązek, który spoczywa na barkach między innymi członków zarządu i likwidatorów. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki jest przestępstwem, które zostało uregulowane nie w Kodeksie karnym, a w Kodeksie spółek handlowych.

REKLAMA

Komunikat ZUS: 2 czerwca 2025 r. upływa ważny termin dla przedsiębiorców. Zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej tylko po złożeniu wniosku

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina przedsiębiorcom, że do 2 czerwca 2025 r. należy zweryfikować i odesłać przez PUE/eZUS wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej.

ZUS odbiera zasiłki chorobowe za błędy dotyczące składek sprzed 2022 roku – Rzecznik MŚP interweniuje

Do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wpływa coraz więcej dramatycznych spraw dotyczących decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w których organ odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, wskazując, że przedsiębiorcy nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu za okres sprzed 2022 roku.

REKLAMA