REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ujęcie i wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Gyöngyvér Takáts
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W ostatnich latach w strukturze aktywów jednostek gospodarczych coraz bardziej znaczące miejsce zajmują wartości niematerialne i prawne. W rozumieniu ustawy o rachunkowości do tych składników aktywów należy zaliczyć nabyte prawa majątkowe, wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. Często jednak pojawia się problem, które wydatki można aktywować jako składnik wartości niematerialnych i prawnych.

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w ustawie o rachunkowości jest bardzo konkretna. Ściśle wskazuje poszczególne składniki, które można ująć w tej kategorii aktywów. Przedsiębiorstwa ponoszą różnego rodzaju wydatki związane z zasobami niematerialnymi, które nie są związane z nabyciem praw majątkowych, nie powstały w wyniku zakupu przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, ani nie stanowią kosztów zakończonych prac rozwojowych. Pojawiają się np. koszty doskonalenia pracowników, rozwojowe, które też należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości zakwalifikowania do wartości niematerialnych i prawnych. Szczegółowe metody ujmowania tych wydatków znajdują się w MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”.

REKLAMA

Autopromocja

W myśl MSR nr 38 dane wydatki należy aktywować i zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli spełniają one definicję aktywów oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Schemat. Ujmowanie wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Co oznacza możliwość zidentyfikowania

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ponieważ składniki niematerialne i prawne nie mają postaci fizycznej, trudność może sprawić ich identyfikacja. Dlatego w MSR nr 38 dokładnie ustalono, kiedy jest możliwe zidentyfikowanie danego składnika.

Dany składnik jest możliwy do zidentyfikowania, jeżeli:

REKLAMA

• można go wyodrębnić, tzn. można go wyłączyć lub wydzielić z jednostki gospodarczej i sprzedać, przekazać, licencjonować lub oddać do odpłatnego użytkowania osobom trzecim, zarówno pojedynczo, jak i łącznie z powiązaną z nim umową, składnikiem aktywów lub zobowiązaniem, lub

• wynika z tytułów umownych lub innych tytułów prawnych, bez względu na to, czy są one zbywalne lub możliwe do wyodrębnienia z jednostki gospodarczej lub innych tytułów lub zobowiązań.

Możliwość identyfikacji wskazuje na tytuł prawny, który jednostka musi posiadać, by móc kontrolować dany składnik. Zazwyczaj to tytuł prawny uprawnia do uzyskania przyszłych korzyści ekonomicznych powstających z danego składnika. Stąd wynikają duże ograniczenia rachunkowości, który coraz bardziej uwidaczniają się np. w zakresie kapitału ludzkiego.

W gospodarce XXI w., opartej na wiedzy, rachunkowość nie może, niestety, wykazać tej wiedzy ze względu na brak możliwości określenia wiarygodnej wartości oraz brak kontroli przyszłych korzyści.

Przykład 1

Przedsiębiorstwo zatrudniające pracowników może wyceniać część ich kwalifikacji, która wynika ze szkoleń przez niego finansowanych.

Trudno jednak twierdzić, że to przedsiębiorstwo będzie kontrolowało przyszłe korzyści będące efektem podnoszenia kwalifikacji pracowników.

REKLAMA

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w MSR nr 38 jest dużo bardziej pojemna od zaprezentowanej w ustawie o rachunkowości. Dlatego może się zdarzyć, że niektóre wydatki w rozumieniu MSR nr 38 będzie można ująć w wartościach niematerialnych i prawnych, a według ustawy - nie. Należy jednak zauważyć, że obecnie w wartościach niematerialnych i prawnych można ująć w zasadzie tylko te składniki, do których mamy odpowiednie prawa majątkowe.

Zarówno ustawa o rachunkowości, jak i MSR nr 38 podkreślają, że do wartości niematerialnych i prawnych można zaliczać tylko nabyte składniki, z wyjątkiem kosztów zakończonych prac rozwojowych. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 wyróżnia cztery różne sposoby nabycia.

Sposoby nabycia wartości niematerialnych i prawnych:

• nabycie w drodze oddzielnej transakcji,

• nabycie w transakcji połączenia jednostek gospodarczych,

• nabycie w drodze dotacji rządowej,

• pozyskanie w drodze wymiany składników niematerialnych.

Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych zależy od sposobu ich nabycia. I tak wartością początkową może być cena nabycia lub wartość godziwa. Należy zwrócić uwagę, że nabycie wartości niematerialnych i prawnych w transakcji połączenia jednostek gospodarczych nie dotyczy tylko i wyłącznie powstania wartości firmy. Wręcz przeciwnie - przepisy MSR nr 38 wymagają indywidualnego identyfikowania wszystkich możliwych składników stanowiących wartość firmy i odrębnego ich ujęcia. Dotyczy to przede wszystkim trwających prac rozwojowych.

Tabela. Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Spółka nabyła oprogramowanie komputerowe za 5000 zł + 22% VAT. Koszty dodatkowe wynikające z przeprowadzonych testów wyniosły 520 zł + 22% VAT.

Ewidencja księgowa

1. Zakup oprogramowania:

Wn „Rozliczenie zakupu” 5 000,00

Wn „VAT naliczony” 1 100,00

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 6 100,00

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500,00

Wn „VAT naliczony” 114,40

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 614,40

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 5 500,00

Ma „Rozliczenie zakupu” 5 500,00

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Przykład 3

Jednostka otrzymała oprogramowanie komputerowe w darowiźnie.

W umowie przekazania darowizny wartość oprogramowania wynosi 4000 zł. Jednostka przyjęła oprogramowanie według tej wartości.

Przed uruchomieniem programu jednostka korzystała z usług firmy przeprowadzającej testy sprawdzające.

Wartość faktury netto wynosi 500 zł.

Ewidencja księgowa

1. Otrzymanie darowizny:

Wn „Rozliczenie zakupu” 4 000

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 4 000

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Wn „VAT naliczony” 110

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 610

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 4 500

Ma „Rozliczenie zakupu” 4 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 4

Spółka Alfa wymieniła oprogramowanie komputerowe ze spółką B. Wartość bilansowa przekazanego oprogramowania wynosi 2000 zł (wartość początkowa - 6000 zł, dotychczasowe umorzenie - 4000 zł). Wartość godziwa otrzymanego oprogramowania to 2200 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wyksięgowanie przekazanego środka trwałego:

Wn „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych” 4 000

Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 2 000

Ma „Wartości niematerialne i prawne” 6 000

2. Przyjęcie otrzymanego środka trwałego:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 2 200

Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 2 200

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Czy wartości niematerialne i prawne mogą ulec ulepszeniu

Z charakteru wartości niematerialnych wynika, że ich wartości bilansowej nie można zwiększyć. Dlatego nakłady poniesione w późniejszym terminie, jeżeli spełniają definicję wartości niematerialnych i prawnych, należy ująć w księgach jako odrębny składnik.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 w niektórych przypadkach nawet zabrania aktywowania późniejszych nakładów. Chodzi o nakłady na marki firmowe, tytuły czasopism, wykazy odbiorców itp.

UWAGA

Niektóre składniki, np. programy komputerowe, mogą stanowić składniki zarówno rzeczowych aktywów trwałych, jak i wartości niematerialnych i prawnych. W rozumieniu MSR nr 38 programy komputerowe, bez których komputer nie może funkcjonować, powinny stanowić jego element składowy, natomiast inne, które nie mogą być traktowane jako część integralna, powinny być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych.

• § 8, 9, 11, 12, 18, 20, 25, 33, 44 i 45 MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”

Gyöngyvér Takáts

specjalista ds. rachunkowości

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA