REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ujęcie i wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Gyöngyvér Takáts
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

W ostatnich latach w strukturze aktywów jednostek gospodarczych coraz bardziej znaczące miejsce zajmują wartości niematerialne i prawne. W rozumieniu ustawy o rachunkowości do tych składników aktywów należy zaliczyć nabyte prawa majątkowe, wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. Często jednak pojawia się problem, które wydatki można aktywować jako składnik wartości niematerialnych i prawnych.

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w ustawie o rachunkowości jest bardzo konkretna. Ściśle wskazuje poszczególne składniki, które można ująć w tej kategorii aktywów. Przedsiębiorstwa ponoszą różnego rodzaju wydatki związane z zasobami niematerialnymi, które nie są związane z nabyciem praw majątkowych, nie powstały w wyniku zakupu przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, ani nie stanowią kosztów zakończonych prac rozwojowych. Pojawiają się np. koszty doskonalenia pracowników, rozwojowe, które też należy rozpatrywać z punktu widzenia możliwości zakwalifikowania do wartości niematerialnych i prawnych. Szczegółowe metody ujmowania tych wydatków znajdują się w MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”.

REKLAMA

W myśl MSR nr 38 dane wydatki należy aktywować i zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli spełniają one definicję aktywów oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Schemat. Ujmowanie wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Co oznacza możliwość zidentyfikowania

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Ponieważ składniki niematerialne i prawne nie mają postaci fizycznej, trudność może sprawić ich identyfikacja. Dlatego w MSR nr 38 dokładnie ustalono, kiedy jest możliwe zidentyfikowanie danego składnika.

Dany składnik jest możliwy do zidentyfikowania, jeżeli:

REKLAMA

• można go wyodrębnić, tzn. można go wyłączyć lub wydzielić z jednostki gospodarczej i sprzedać, przekazać, licencjonować lub oddać do odpłatnego użytkowania osobom trzecim, zarówno pojedynczo, jak i łącznie z powiązaną z nim umową, składnikiem aktywów lub zobowiązaniem, lub

• wynika z tytułów umownych lub innych tytułów prawnych, bez względu na to, czy są one zbywalne lub możliwe do wyodrębnienia z jednostki gospodarczej lub innych tytułów lub zobowiązań.

Możliwość identyfikacji wskazuje na tytuł prawny, który jednostka musi posiadać, by móc kontrolować dany składnik. Zazwyczaj to tytuł prawny uprawnia do uzyskania przyszłych korzyści ekonomicznych powstających z danego składnika. Stąd wynikają duże ograniczenia rachunkowości, który coraz bardziej uwidaczniają się np. w zakresie kapitału ludzkiego.

W gospodarce XXI w., opartej na wiedzy, rachunkowość nie może, niestety, wykazać tej wiedzy ze względu na brak możliwości określenia wiarygodnej wartości oraz brak kontroli przyszłych korzyści.

Przykład 1

Przedsiębiorstwo zatrudniające pracowników może wyceniać część ich kwalifikacji, która wynika ze szkoleń przez niego finansowanych.

Trudno jednak twierdzić, że to przedsiębiorstwo będzie kontrolowało przyszłe korzyści będące efektem podnoszenia kwalifikacji pracowników.

REKLAMA

Definicja wartości niematerialnych i prawnych zawarta w MSR nr 38 jest dużo bardziej pojemna od zaprezentowanej w ustawie o rachunkowości. Dlatego może się zdarzyć, że niektóre wydatki w rozumieniu MSR nr 38 będzie można ująć w wartościach niematerialnych i prawnych, a według ustawy - nie. Należy jednak zauważyć, że obecnie w wartościach niematerialnych i prawnych można ująć w zasadzie tylko te składniki, do których mamy odpowiednie prawa majątkowe.

Zarówno ustawa o rachunkowości, jak i MSR nr 38 podkreślają, że do wartości niematerialnych i prawnych można zaliczać tylko nabyte składniki, z wyjątkiem kosztów zakończonych prac rozwojowych. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 wyróżnia cztery różne sposoby nabycia.

Sposoby nabycia wartości niematerialnych i prawnych:

• nabycie w drodze oddzielnej transakcji,

• nabycie w transakcji połączenia jednostek gospodarczych,

• nabycie w drodze dotacji rządowej,

• pozyskanie w drodze wymiany składników niematerialnych.

Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych zależy od sposobu ich nabycia. I tak wartością początkową może być cena nabycia lub wartość godziwa. Należy zwrócić uwagę, że nabycie wartości niematerialnych i prawnych w transakcji połączenia jednostek gospodarczych nie dotyczy tylko i wyłącznie powstania wartości firmy. Wręcz przeciwnie - przepisy MSR nr 38 wymagają indywidualnego identyfikowania wszystkich możliwych składników stanowiących wartość firmy i odrębnego ich ujęcia. Dotyczy to przede wszystkim trwających prac rozwojowych.

Tabela. Wycena początkowa wartości niematerialnych i prawnych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Spółka nabyła oprogramowanie komputerowe za 5000 zł + 22% VAT. Koszty dodatkowe wynikające z przeprowadzonych testów wyniosły 520 zł + 22% VAT.

Ewidencja księgowa

1. Zakup oprogramowania:

Wn „Rozliczenie zakupu” 5 000,00

Wn „VAT naliczony” 1 100,00

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 6 100,00

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500,00

Wn „VAT naliczony” 114,40

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 614,40

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 5 500,00

Ma „Rozliczenie zakupu” 5 500,00

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Przykład 3

Jednostka otrzymała oprogramowanie komputerowe w darowiźnie.

W umowie przekazania darowizny wartość oprogramowania wynosi 4000 zł. Jednostka przyjęła oprogramowanie według tej wartości.

Przed uruchomieniem programu jednostka korzystała z usług firmy przeprowadzającej testy sprawdzające.

Wartość faktury netto wynosi 500 zł.

Ewidencja księgowa

1. Otrzymanie darowizny:

Wn „Rozliczenie zakupu” 4 000

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 4 000

2. Faktura za testy sprawdzające:

Wn „Rozliczenie zakupu” 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Wn „VAT naliczony” 110

Ma „Rozrachunki z dostawcami” 610

3. Przyjęcie oprogramowania do wartości niematerialnych i prawnych:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 4 500

Ma „Rozliczenie zakupu” 4 500

- w analityce „Rozliczenie darowizn”

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 4

Spółka Alfa wymieniła oprogramowanie komputerowe ze spółką B. Wartość bilansowa przekazanego oprogramowania wynosi 2000 zł (wartość początkowa - 6000 zł, dotychczasowe umorzenie - 4000 zł). Wartość godziwa otrzymanego oprogramowania to 2200 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wyksięgowanie przekazanego środka trwałego:

Wn „Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych” 4 000

Wn „Pozostałe koszty operacyjne” 2 000

Ma „Wartości niematerialne i prawne” 6 000

2. Przyjęcie otrzymanego środka trwałego:

Wn „Wartości niematerialne i prawne” 2 200

Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 2 200

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Czy wartości niematerialne i prawne mogą ulec ulepszeniu

Z charakteru wartości niematerialnych wynika, że ich wartości bilansowej nie można zwiększyć. Dlatego nakłady poniesione w późniejszym terminie, jeżeli spełniają definicję wartości niematerialnych i prawnych, należy ująć w księgach jako odrębny składnik.

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 38 w niektórych przypadkach nawet zabrania aktywowania późniejszych nakładów. Chodzi o nakłady na marki firmowe, tytuły czasopism, wykazy odbiorców itp.

UWAGA

Niektóre składniki, np. programy komputerowe, mogą stanowić składniki zarówno rzeczowych aktywów trwałych, jak i wartości niematerialnych i prawnych. W rozumieniu MSR nr 38 programy komputerowe, bez których komputer nie może funkcjonować, powinny stanowić jego element składowy, natomiast inne, które nie mogą być traktowane jako część integralna, powinny być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych.

• § 8, 9, 11, 12, 18, 20, 25, 33, 44 i 45 MSR nr 38 „Wartości niematerialne i prawne”

Gyöngyvér Takáts

specjalista ds. rachunkowości

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kiedy cudzoziemcy (np. obywatele Ukrainy) muszą płacić w Polsce podatek od spadków i darowizn?

W Polsce obecnie mieszka wielu cudzoziemców, przeważają obywatele Ukrainy, tutaj pracują, kształcą się, a także nabywają rzeczy m.in. w drodze darowizn otrzymywanych od swoich rodzin czy w drodze dziedziczenia. Warto zatem przybliżyć im zasady opodatkowania obowiązujące na terytorium RP, a przede wszystkim wyjaśnić w jakich sytuacjach ciąży na nich w naszym kraju obowiązek podatkowy.

KSeF zrewolucjonizuje pracę biur rachunkowych. Nadchodzi największa zmiana od lat

Już od kwietnia 2026 każdy przedsiębiorca będzie musiał korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur. To ogromne wyzwanie – ale też szansa – zwłaszcza dla biur rachunkowych. Dowiedz się, jak KSeF zmieni obieg dokumentów, rolę księgowych i co zrobić, by nie zostać w tyle w erze cyfrowej rewolucji.

Rozliczanie kilometrówek od aut elektrycznych: jest stanowisko Ministra Finansów i zapowiedź zmian w przepisach

Pieniądze, jakie pracodawca przekazuje pracownikowi tytułem zwrotu kosztów używania samochodu elektrycznego do celów służbowych, stanowią przychód pracownika i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wydatki takie nie są też kosztem przedsiębiorcy (pracodawcy). Takie jest stanowisko Ministra Finansów zaprezentowane w odpowiedzi wiceministra finansów Jarosława Nenemana na interpelację poselską. Jednocześnie w interpelacji poinformowano, że Ministerstwo Infrastruktury rozpoczęło prace nad zmianami w rozporządzeniu w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Zmiany te mają pozwolić na wprowadzenie możliwości zwrotu pracownikom kosztów używania do celów służbowych samochodów o napędzie elektrycznym lub hybrydowym, a także napędzanych wodorem, czy też zasilanych innymi alternatywnymi źródłami energii.

Ministerstwo Finansów chce zakończyć nadużycia z przedawnieniem podatków. Nowe zasady już w 2026 roku

W nowej wersji projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej Ministerstwo Finansów chce zlikwidować możliwość zawieszania biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego poprzez wszczęcie postępowania karnego skarbowego. O szczegółach zmian mówi wiceminister finansów Jarosław Neneman.

REKLAMA

Stawki podatku od środków transportowych w 2026 roku: Nowe limity już opublikowane

Znamy już nowe górne granice stawek podatku od środków transportowych na 2026 rok. Większość limitów wzrosła o około 4,5% względem 2025 r. Sprawdź szczegółowe porównanie stawek, terminy płatności oraz zasady ustalania stawek przez gminy. To ważne dla przedsiębiorców i samorządów.

TSUE: Urzędy skarbowe nie mogą automatycznie wykreślać firm z rejestru VAT za zaległości

Przełomowy wyrok TSUE potwierdza, że wykreślenie firmy z rejestru VAT za brak zapłaty podatku nie może odbywać się automatycznie. Fiskus musi najpierw zbadać przyczyny zaległości i zachowanie przedsiębiorcy. Orzeczenie może uchronić tysiące firm przed nieproporcjonalnymi sankcjami i nieodwracalnymi stratami.

Koniec z bieganiem po zaświadczenia! Rewolucyjne zmiany w podatku od spadków i darowizn, dotyczące zaświadczeń z urzędu skarbowego oraz rozliczeń rent prywatnych

Koniec z obowiązkiem przedstawiania zaświadczeń z urzędu skarbowego przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny! Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn upraszcza formalności i rozliczenia rent prywatnych. Sprawdź, co dokładnie się zmienia i kiedy nowe przepisy wchodzą w życie.

2 mln zł zamiast 1 mln! Rząd luzuje zasady w podatku PIT – to przełom dla przedsiębiorców, którzy korzystają z rozliczenia kasowego

Rząd szykuje istotną zmianę w podatku dochodowym – limit przychodów uprawniający do kasowego PIT ma wzrosnąć z 1 mln do 2 mln zł. To ogromna ulga dla tysięcy firm, które dzięki nowym przepisom poprawią swoją płynność finansową i uproszczą rozliczenia z fiskusem.

REKLAMA

Wystawianie faktur ustrukturyzowanych narusza konstytucyjne prawo do prywatności

Istotna część podatników, mimo istnienia formalnego obowiązku, nie będzie mogła wystawiać faktur ustrukturyzowanych, gdyż nie pozwalają im na to zawarte umowy, w których nabywcy zastrzegają sobie zachowanie tajemnicy handlowej. Wystawianie faktur ustrukturyzowanych w sposób oczywisty narusza tę zasadę, bowiem ich treść będzie w sposób nieograniczony dostępna dla długiej listy organów państwa – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. I dodaje: Organy te będą mogły bez jakichkolwiek ograniczeń czerpać informacje o tajemnicach handlowych, a zwłaszcza o towarach i usługach oraz cenach stosowanych przez podatników.

Nowe Centrum Kompetencyjne i Zespół ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego – jest ważny krok w uszczelnianiu CIT

Ministerstwo Finansów ogłosiło powstanie Centrum Kompetencyjnego ds. zwalczania agresywnego planowania podatkowego w CIT oraz nowego Zespołu analizującego systemowe rozwiązania w tym obszarze. KAS zmienia też priorytety kontroli – liczyć się będą efekty, nie liczba postępowań.

REKLAMA