Doradca podatkowy; specjalista w zakresie prawa podatkowego. Autor wielu praktycznych odpowiedzi na pytania z zakresu prawa podatkowego i licznych publikacji na ten temat.
REKLAMA
Podatnicy nie mogą, co do zasady, odliczać podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych.
Wynika to z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji, przykładowo, podatnicy udający się czy wysyłający pracowników w delegację nie mogą odliczać podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych w trakcie tej delegacji (co oznacza, że wydatki związane z nabywaniem tych usług stanowią koszty uzyskania przychodu tych podatników w kwotach brutto).
Wyłączenie to dotyczy nabywanych przez podatników usług noclegowych i gastronomicznych. Przepisy ustawy nie definiują tych pojęć, w konsekwencji więc pojawiają się w tym względzie wątpliwości.
Usługi hotelowe
Jeśli chodzi o pojęcie usług noclegowych, należy uznać, że pojęcie to obejmuje zarówno usługi hoteli (PKWiU 55.1), jak i usługi świadczone przez obiekty noclegowe turystyki oraz inne miejsca krótkotrwałego zakwaterowania (PKWiU 55.2). Nie stanowią natomiast usług noclegowych usługi długotrwałego najmu lokali czy budynków mieszkalnych (PKWiU 70.2). W konsekwencji, o ile nie jest możliwe odliczenie podatku naliczonego za nocleg (np. za nocleg pracowników), nie ma przeszkód, aby odliczać podatek naliczony z faktur za najem lokali czy budynków.
Przykład
Spółka świadczy usługi szkoleniowe. Ma swoje odziały w kilku miastach w Polsce. We wszystkich miastach wynajmuje mieszkania bądź domy dla swoich pracowników - instruktorów, którzy przyjeżdżają z innych miast. W takiej sytuacji nie ma przeszkód, aby odliczać podatek naliczony z faktur za najem lokali czy budynków, w których to lokalach nocują pracownicy w trakcie podróży służbowych.
Usługi gastronomiczne
Inaczej jest w przypadku usług gastronomicznych. Przyjmuje się, że usługami tymi są tylko usługi gastronomiczne sensu stricte, tj. usługi klasyfikowane na gruncie PKWiU w grupowaniu o symbolu 55.3. W konsekwencji nie są usługami gastronomicznymi, o których mowa w art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy, usługi związane z podawaniem napojów (PKWiU 55.4) oraz usługi stołówkowe i usługi dostarczania posiłków dla odbiorców zewnętrznych (PKWiU 55.5).
Powoduje to, że podatnicy mogą, co do zasady, odliczać podatek naliczony przy zakupie usług cateringowych (klasyfikowanych jako usługi dostarczania posiłków dla odbiorców zewnętrznych). Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych przez siebie wyjaśnieniach.
Tytułem przykładu można wskazać na postanowienie Naczelnika I Śląskiego Urzędu Skarbowego w Sosnowcu z 14 listopada 2005 r. nr PSUS/PPOI-443/326/05/MS, w którym czytamy, że: „Przepis art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy ma zastosowanie wyłącznie do usług gastronomicznych zgrupowanych w klasie o symbolu PKWiU 55.30. Dlatego Spółka zachowuje pełne prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z nabyciem usług cateringowych, o ile tylko wydatki na ten cel mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy) i są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 1 ustawy)”.
WAŻNE!
Można odliczać podatek naliczony przy zakupie usług cateringowych klasyfikowanych jako usługi dostarczania posiłków dla odbiorców zewnętrznych.
Koszty reprezentacji a VAT
Pamiętać jednak należy, że od 1 stycznia 2007 r. koszty reprezentacji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Powoduje to, że w zakresie, w jakim usługi cateringowe nabywane przez podatników są wykorzystywane dla celów reprezentacji, nie mogą oni odliczać podatku naliczonego przy ich nabywaniu (ze względu na wyłączenie prawa do odliczenia, o którym mowa w art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług).
Zauważyć jednak należy, że nie są wydatkami na reprezentację wydatki na organizację imprez dla pracowników podatnika (np. imprez integracyjnych). W konsekwencji nie jest wykluczone odliczanie podatku naliczonego przy zakupie usług cateringowych dotyczących takich imprez. Wydatki takie są kosztami uzyskania przychodów pracodawcy, co potwierdziło Ministerstwo Finansów w piśmie z 2 stycznia 2006 r. nr PB3/GN-8213-298/05/1680. Trzeba przy tym pamiętać, że część organów podatkowych nie zgadza się ze stanowiskiem, że koszty imprez integracyjnych dla pracowników są kosztami uzyskania przychodów pracodawców (przykładowo postanowienie Naczelnika I Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 13 lutego 2006 r. nr 1471/dpd2/423/150/05/MB/2), a w konsekwencji odliczanie podatku naliczonego od zakupów dotyczących takich imprez (w tym zakupu usług cateringowych) wiąże się z pewnym ryzykiem, chyba że opodatkujemy nieodpłatne świadczenie usług.
Wąskie rozumienie pojęcia usług gastronomicznych dla celów stosowania wyłączenia prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu usług gastronomicznych pozwala również na odliczanie podatku naliczonego przy nabywaniu posiłków regeneracyjnych (profilaktycznych) dla pracowników.
Jak czytamy w piśmie Naczelnika Podkarpackiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie z 13 stycznia 2005 r. nr PUS.II/443/1/2005: „Podatnik co do zasady nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku nabycia usług gastronomicznych. Ustawodawca nie podaje jednak w tym wypadku odpowiedniego symbolu PKWiU, dlatego też posłużenie się identyczną terminologią, jaką stosuje Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (...) określająca grupowanie 55.3 jako usługi gastronomiczne, pozwala zdaniem tut. organu wnioskować, że ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego dotyczy tylko i wyłącznie usług gastronomicznych. W związku z tym, o ile zakup przez podatnika posiłków profilaktycznych będzie usługą mieszczącą się w zakresie usług stołówkowych (symbol PKWiU - 55.5), będzie miał on prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie ich zakupu (art. 86 ust. 1 ustawy)”. Podobnie stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w postanowieniu z 22 czerwca 2005 r. nr PPB1-443/382/2005.
Dodać należy, że wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych czy gastronomicznych obowiązuje, co do zasady, również w przypadkach, gdy usługi te są odsprzedawane przez podatników dokonujących ich zakupu. W konsekwencji nie mają, przykładowo, prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu tych usług podatnicy dokonujący ich zakupy we własnym imieniu, lecz na rachunek kontrahenta, który następnie odsprzedaje (refakturuje) te usługi kontrahentowi.
Kto może odliczyć VAT od usług gastronomicznych i hotelowych
Od zasady, że nie ma możliwości odliczania podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych, przepisy przewidują dwa wyjątki.
Po pierwsze, wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych nie dotyczy przypadków, gdy usługi te zostały nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki, jeżeli w skład usługi turystyki, opodatkowanej na zasadach innych niż określone w art. 119 ustawy (a więc na zasadach innych niż procedura marży), wchodzą usługi noclegowe lub gastronomiczne albo jedne i drugie (art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy). Oznacza to, że podatnicy świadczący usługi turystyki opodatkowane na zasadach ogólnych mogą odliczać podatek naliczony przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych wchodzących w skład takich usług. Na tej podstawie prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu usług gastronomicznych mają, między innymi, hotele, w przypadkach gdy usługi noclegowe są sprzedawane łącznie z wyżywieniem. Przyjmuje się bowiem, że hotele w takich przypadkach świadczą opodatkowaną na zasadach ogólnych usługę turystyki. Wniosek ten potwierdzają organy podatkowe w udzielanych przez siebie wyjaśnieniach.
Przykładem może być pismo Naczelnika I Urzędu Skarbowego w Szczecinie z 30 września 2004 r. nr IUS.PP-2/443/87/2004, w który czytamy, że: „Spółka świadczy usługi turystyczne, tj. usługi hotelarskie, bez śniadania lub połączone ze śniadaniem oraz usługi hotelarskie dla grup zorganizowanych bez wyżywienia lub z całodziennym wyżywieniem. Biorąc pod uwagę powyższe, przy zakupie usług gastronomicznych Spółce przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego”.
Stosowanie art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy budzi pewne wątpliwości. Jedna z nich dotyczy świadczących usługi turystyki opodatkowane według procedury marży, na które to usługi składają się nie tylko towary i usługi nabyte od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, ale również tzw. usługi własne podatnika świadczącego tę usługę (art. 119 ust. 5 ustawy). Możliwość taka nie istnieje. Świadczenia usług własnych nie zmienia bowiem faktu, że usługa turystyki pozostaje usługą opodatkowaną według szczególnej procedury określonej w art. 119 ustawy. W konsekwencji przepis art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy nie ma w takich przypadkach zastosowania, a więc podatnicy nie mają prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych w zakresie, w jakim usługi te dotyczą usług własnych podatników świadczących usługi turystyki opodatkowane według procedury marży. Podobne stanowisko reprezentują organy podatkowe (przykładowo decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Krakowie z 2 sierpnia 2005 r. nr PP-3/i/4407/118/05).
Pamiętać jednak należy, że podatnicy świadczący usługi turystyki mogą zrezygnować z opodatkowania tych usług według procedury opodatkowania marży (co prawda przepisy nie przewidują wprost takiej możliwości, przyjmuje się jednak, że jest to możliwe np. przez zaniechanie prowadzenia ewidencji w sposób określony w art. 119 ust. 3 pkt 4 ustawy). W zakresie tym (w zakresie, w jakim podatnicy rezygnują z opodatkowania usług turystyki według procedury marży na rzecz zasad ogólnych) możliwe jest odliczanie podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy (postanowienie Naczelnika I Urzędu Skarbowego w Opolu z 4 sierpnia 2005 r. nr PP/443-109-3-1/05).
WAŻNE!
Podatnicy świadczący usługi turystyki mogą zrezygnować z opodatkowania tych usług według procedury opodatkowania marży. Jest to możliwe np. przez zaniechanie prowadzenia ewidencji w sposób określony w art. 119 ust. 3 pkt 4.
Po drugie, wyłączenie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabywaniu usług noclegowych i gastronomicznych nie dotyczy nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób (art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. b) ustawy). Przepis ten jest w zasadzie zbędny, gdyż usługi przygotowywania i dostarczania posiłków dla firm przewozowych (PKWiU 55.52.12) nie są usługami gastronomicznymi w rozumieniu art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy (o czym była mowa wcześniej), a w konsekwencji wyłączenie prawa do odliczenia, o którym mowa w tym przepisie, i tak ich nie dotyczy.
Podstawa prawna - art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
- art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 35, poz. 219
- art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847
