Termin zwrotu nadpłaconych składek ZUS - niekonstytucyjny

Sprawa dotyczyła przepisu, który pozwalał na zwrot nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne w ciągu pięciu lat, w sytuacji, gdy ZUS mógł dochodzić zwrotu niezapłaconych składek nawet przez 10 lat.

Trybunał Konstytucyjny zajął się tym na wniosek sądu rozpatrującego sprawę kobiety, która starała się o zwrot nienależnie opłaconych składek na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne za lata 1999-2009. Toruński oddział ZUS zgodził się je oddać za okres tylko od końca 2005 r. do 2009 r. Pozostałych składek nie chciał zwrócić, ponieważ - jak argumentował - przekroczony został pięcioletni termin na zgłoszenie żądania zwrotu.

Kobieta, której ZUS odmówił zwrotu części składek, skierowała sprawę do sądu. Ten zdecydował się zwrócić do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem o zgodność z ustawą zasadniczą przepisu ustanawiającego tak sztywny termin dochodzenia zwrotu nienależnych składek.

W 2010 r. niemal identyczny przepis dotyczący składek na ubezpieczenia społeczne i zakładający dłuższy, dziesięcioletni, termin, po upływie którego zwrot nadpłaconych składek był niemożliwy, został uznany przez Trybunał za niezgodny z konstytucją.

W dniu 19 kwietnia br. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 94 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu obowiązującym do 19 lipca 2011 r. był niezgodny z konstytucją (sygn. P 41/11). Przepis ten - jak wskazał w uzasadnieniu sędzia Andrzej Rzepliński - wprowadza asymetrię w traktowaniu ZUS i płatników.

Kup publikację: Kodeks pracy 2012 z komentarzem >>

Trybunał wskazał, że od teraz do wszystkich nieprzedawnionych roszczeń z tytułu składek zdrowotnych stosuje się ogólny, 10-letni termin przedawnienia, określony w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Uzasadniając wyrok TK stwierdził, że sporny przepis ewidentnie wykazywał odstępstwo od zasady równego traktowania, nieuzasadnione konstytucyjnie. Sytuacji nie poprawiła nowelizacja uchylająca sporny przepis. Wprowadziła bowiem możliwość zawieszenia lub przerwania biegu pięcioletniego przedawnienia, jednak dotyczy to tylko tych spraw, w których termin dochodzenia składek zdrowotnych nie upłynął 20 lipca 2011 r.

Trybunał wskazał, że wraz z ogłoszeniem wyroku w Dzienniku Ustaw art. 94 ust. 2 ustawy o świadczeniach nie będzie mógł stanowić postawy rozstrzygnięcia ani w sprawie zawisłej przed sądem pytającym, ani w innych sprawach dotyczących podobnych sytuacji prawnych.

"Niekonstytucyjny przepis w przyszłości nie wywoła już skutków, bo nie obowiązuje, ale od ogłoszenia tego wyroku nie będzie też mógł stanowić podstawy rozstrzygania przed sądami" - podkreślił sędzia Rzepliński. "Inaczej mówiąc, nie może być podstawą odmowy rozpatrzenia roszczeń o zwrot nadpłaconych składek" - dodał sędzia.

Wyrok nie został wydany jednomyślnie - zdanie odrębne złożył sędzia Mirosław Granat.