REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak ująć w sprawozdaniu finansowym zdarzenia warunkowe

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

Działalność gospodarcza przedsiębiorstwa związana jest z niepewnością co do zaistnienia przyszłych zdarzeń, od których zależą uzyskane przez nie efekty ekonomiczne. Skala tej niepewności ma znaczenie w momencie ujawniania w sprawozdaniu finansowym potencjalnych skutków przyszłych zdarzeń. Jeżeli niepewność ta pozwala na oszacowanie skutków przewidywanych zdarzeń, to ich wyrazem są tworzone rezerwy lub zarachowane bierne rozliczenia międzyokresowe.
Niekiedy niepewność wystąpienia w przyszłości zdarzeń, mających potencjalny wpływ na efekty ekonomiczne przedsiębiorstwa, jest na tyle duża, że sam fakt, iż możliwe jest zaistnienie tych zdarzeń, nie może być traktowany jako przesłanka wykazywania ich skutków w bilansie, tzn. jako aktywów lub pasywów przedsiębiorstwa. Duża niepewność wystąpienia tych zdarzeń przesądza również o tym, że nie ma możliwości wiarygodnego oszacowania wielkości tych skutków. Nie oznacza to jednak, że możliwość zaistnienia takich zdarzeń pomijana jest w sprawozdaniu finansowym. Ujawnia się je bowiem jako zdarzenia warunkowe. Do kwestii ujawniania w sprawozdawczości finansowej skutków tych zdarzeń odnosi się Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”. Jeden ze skutków tych zdarzeń, jakim jest powstanie zobowiązania warunkowego, jest również przedmiotem regulacji ustawy o rachunkowości.
Skutkami zdarzeń warunkowych mogą być zarówno aktywa warunkowe, jak i zobowiązania warunkowe.
Aktywa warunkowe
Zgodnie z § 10 MSR nr 37 warunkowym składnikiem aktywów jest możliwy składnik aktywów, powstający na skutek zdarzeń przeszłych, którego istnienie zostanie potwierdzone dopiero w momen- cie wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub wielu niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie w pełni podlegają kontro- li jednostki. A zatem, jak stwierdza się w § 33 tego standardu, aktywów wa- runkowych nie należy ujmować w bilansie, ponieważ nie ma pewności uzyskania korzyści ekonomicznych z tego aktywu; ujęcie w bilansie tego rodzaju aktywu może nastąpić dopiero w momencie, gdy wystąpią określone zdarzenia gospodarcze (rzecz jasna – taki składnik aktywów przestaje być wówczas aktywem warun- kowym).
Typowymi przesłankami powstania aktywów warunkowych są:
 zwroty i odszkodowania dochodzone na drodze sądowej, których otrzymanie jest zależne od rozstrzygnięcia postępowania na korzyść jednostki,
 dotacje, subwencje itp., których otrzymanie związane jest ze spełnieniem w przyszłości określonych warunków, co nie jest pewne lub też nie jest zależne od jednostki,
 zwroty zapłaconych podatków, których otrzymanie jest zależne od rozstrzygnięcia postępowania podatkowego na korzyść jednostki,
 istnienie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, w przypadku których nie ma pewności, że przyczynią się w przyszłości do zmniejszenia podstawy opodatkowania.
WAŻNE!
Istnienie aktywów warunkowych ujmuje się pozabilansowo i ujawnia się w informacji dodatkowej. Zamieszcza się w niej opis zdarzenia warunkowego wraz z przedstawieniem szacunkowych skutków finansowych jego zaistnienia, oczywiście jeżeli dokonanie takich szacunków jest możliwe.
Aktywa warunkowe jednostka powinna oceniać na bieżąco, aby upewnić się, czy bieg wydarzeń nie wskazuje, że realizacja przychodu jest uprawdopodobniona, co świadczyłoby o konieczności uznania składnika aktywów i odpowiedniego przychodu z tego tytułu (§ 35 MSR nr 37). Stanie się tak na przykład w przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia postępowania sądowego lub przyznania dotacji; wówczas składnik aktywów staje się bezwarunkowy i zostaje odpowiednio ujęty w bilansie oraz rachunku zysków i strat.
Zobowiązania warunkowe
Pojęcie zobowiązania warunkowego jest zdefiniowane w ustawie o rachunkowości. W art. 3 ust. 1 pkt 28 stwierdza się, iż jest to obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń.
W MSR nr 37 (§ 10) zobowiązania warunkowe określane są na dwa sposoby:
 po pierwsze – jako możliwe obowiązki (tzn. nieistniejące jeszcze na dzień bilansowy), wynikające z przeszłych zdarzeń, które mogą powstać dopiero w przyszłości, co zostanie potwierdzone wystąpieniem lub niewystąpieniem w przyszłości jednego lub wielu niepewnych zdarzeń, które nie są w pełni kontrolowane przez jednostkę;
 po drugie – jako obecne obowiązki (tzn. istniejące na dzień bilansowy), powstałe na skutek przeszłych zdarzeń, które jednak nie spełniają kryteriów ujmowania ich w pasywach bilansu ze względu na to, że:
a) nie jest prawdopodobne, aby w celu wypełnienia obowiązku nastąpiło wydatkowanie zasobów mogących przynieść korzyści ekonomiczne,
b) wartości obowiązku (zobowiązania) nie można oszacować wystarczająco wiarygodnie.
Typowymi przesłankami powstania zobowiązań warunkowych są:
 udzielenie poręczeń i gwarancji, w stosunku do których powstanie zobowiązania jest mało prawdopodobne (w przypadku znacznego prawdopodobieństwa powstania zobowiązania istnieje potrzeba utworzenia rezerw wykazywanych w bilansie),
 kary i odszkodowania, mogące wyniknąć z niekorzystnego rozstrzygnięcia trwających spraw sądowych oraz postępowań administracyjnych, skarbowych lub arbitrażowych,
 kary i odszkodowania, mogące wyniknąć z niekorzystnego rozstrzygnięcia spraw spornych, których pojawienie się jest prawdopodobne ze względu na wystąpienie przeszłego zdarzenia, w wyniku którego z winy jednostki inne podmioty poniosły szkodę.
Zakresem pojęcia zdarzeń warunkowych nie obejmuje się zdarzeń będących następstwem spełnienia się generalnego ryzyka działalności gospodarczej oraz, będących poza kontrolą jednostki, zdarzeń pochodzących z jej otoczenia naturalnego i ekonomiczno-społecznego. To oznacza, że nie ujawnia się jako zobowiązań warunkowych potencjalnych strat związanych z katastrofami naturalnymi, takimi jak na przykład: gradobicie, powódź, pożar czy trzęsienie ziemi, albo potencjalnych strat wywołanych strajkami załogi, nawet jeżeli wystąpienie takich zdarzeń jest wielce prawdopodobne, a jednostka nie jest ubezpieczona od skutków tych zdarzeń.
Do zobowiązań warunkowych nie zalicza się również udzielonych gwarancji na sprzedane wyroby i usługi. Przy sprzedaży produktów z gwarancją istnieje zwykle możliwość dość dokładnego oszacowania (na podstawie doświadczenia jednostki) kosztów związanych z naprawami gwarancyjnymi. Zobowiązania z tytułu przyszłych napraw gwarancyjnych wykazywane są jako rozliczenia międzyokresowe bierne.
WAŻNE!
Zobowiązania warunkowe nie mogą być wykazywane w bilansie jednostki. Ujmowane są w ewidencji pozabilansowej oraz ujawniane w informacji dodatkowej. Zgodnie z załącznikiem do ustawy o rachunkowości „Dodatkowe informacje i objaśnienia” obowiązkiem wykazania objęte są „zobowiązania warunkowe, w tym również udzielone przez jednostkę gwarancje i poręczenia, także wekslowe” (§ 1 pkt 13).
Ujawnienie istnienia zobowiązań warunkowych powinno mieć charakter opisowy z przedstawieniem szacunkowych skutków finansowych zdarzenia, jeżeli dokonanie takich szacunków jest możliwe. Ujawniane w sprawozdaniu finansowym zobowiązania warunkowe mogą wynikać jedynie ze zdarzeń, które zaistniały przed dniem bilansowym. Ze względu na to, że sprawozdanie finansowe traktuje o sytuacji jednostki na dzień bilansowy, nieuwzględniane są skutki zdarzeń mogących zaistnieć w przyszłości, np. zobowiązania warunkowe w związku z zamiarem udzielenia poręczeń w przyszłym okresie lub zobowiązania, które mogą pojawić się w związku z podjęciem w przyszłości ryzykownych przedsięwzięć gospodarczych.
Niemniej ustalenie kwoty wykazywanej w sprawozdaniu finansowym jako skutek zdarzeń warunkowych musi się opierać na informacjach dostępnych w dniu zatwierdzenia sprawozdania finansowego. To oznacza, że ujawniając istnienie zdarzeń warunkowych oraz szacując wartość zobowiązań warunkowych, należy wziąć pod uwagę zdarzenia następujące po dniu bilansowym.
Ze względu na to, że w ustawie o rachunkowości nie podano szczegółowego sposobu ujawniania zobowiązań warunkowych, można w tej kwestii posiłkować się rozwiązaniami zamieszczonymi w MSR nr 37. W § 86–87 tego standardu wskazuje się, aby w informacji dodatkowej zawrzeć:
 krótki opis charakteru zobowiązania warunkowego
 oraz, jeżeli jest to ze względów praktycznych wykonalne:
a) szacunkową wartość skutków finansowych tego zobowiązania,
b) przesłanki świadczące o istnieniu niepewności co do kwoty lub terminu wystąpienia zmniejszenia korzyści ekonomicznych oraz
c) informację o możliwości uzyskania zwrotów pomniejszających zobowiązanie szacując wartość zobowiązania warunkowego, można zatem uwzględnić odpowiednie roszczenia przeciwstawne wobec stron trzecich, które zmniejszą potencjalną stratę jednostki gospodarczej (dla przykładu: gdy wobec jednostki wysunięto roszczenie za zaniedbanie, które jest objęte ubezpieczeniem od odpowiedzialności lub podobnym ubezpieczeniem, wypłacanym po uznaniu roszczenia, kwota potencjalnej stra- ty może być obniżona o prawdopodobną wypłatę z polisy ubezpieczeniowej).
Ponadto w § 91–92 sugeruje się, aby w przypadku braku możliwości dokonania właściwych szacunków lub potrzeby zachowania tajemnicy gospodarczej, której ujawnienie mogłoby poważnie osłabić pozycję jednostki w sporach z innymi stronami, poinformować adresatów sprawozdania finansowego o fakcie niemożności ujawnienia którejś z wymienionych informacji z powyższych powodów.
Zobowiązanie traktowane jest jako warunkowe do momentu, w którym powstał obowiązek jego wypełnienia, co następuje na skutek wystąpienia tzw. zdarzenia obligującego. W myśl § 10 MSR nr 37 zdarzenie obligujące jest to zdarzenie powodujące pojawienie się obowiązku, sprawiającego, że jednostka nie ma realnej możliwości jego niewypełnienia. Zatem jeżeli przyszłe zmniejszenie korzyści ekonomicznych jest prawdopodobne i możliwe do ustalenia, należy zobowiązanie warunkowe „przekwalifikować” w zobowiązanie wykazywane w pasywach bilansu (w praktyce utworzyć rezerwę na zobowiązanie).
Dla przykładu, konieczność „przekwalifikowania” zobowiązań warunkowych do zobowiązań na dzień bilansowy wystąpi, gdy w sprawie przeciwko jednostce zostanie orzeczony niekorzystny wyrok sądowy lub przebieg postępowania przed sądem będzie wskazywać, że istnieje duże prawdopodobieństwo nałożenia na jednostkę obowiązku zapłacenia odszkodowania lub kary.
Przykład
Spółka „Alfa” została pozwana przez klienta „Omega” na kwotę 300 000 zł za niewywiązanie się z zobowiązań w terminie. Jedną z przyczyn niedotrzymania terminu było niezrealizowanie w terminie dostawy na rzecz spółki „Alfa” przez jej kontrahenta – firmę „Delta”. W związku z tym spółka „Alfa” wystąpiła z roszczeniem wobec firmy „Delta” na kwotę 80 000 zł. Opinie prawne oparte na analizach podobnych przypadków wskazywały na to, że istnieje prawdopodobieństwo, iż roszczenie klienta „Omega” zostanie uznane oraz że roszczenie spółki „Alfa” wobec firmy „Delta” jest uzasadnione i jest szansa, iż zostanie ono uwzględnione w ugodzie. Spółka „Alfa” poniosła koszty usług prawniczych w kwocie 8000 zł.
W tej sytuacji spółka „Alfa” roszczenie klienta „Omega” uznała za zobowiązanie warunkowe. Kwota tego zobowiązania została ustalona w wysokości 220 000 zł (300 000 zł – 80 000 zł). Treść noty ujawniającej te informacje w informacji dodatkowej może być następująca:
Klient „Omega” wystąpił przeciwko spółce z roszczeniami w kwocie 300 000 zł. Jednocześnie spółka wystąpiła z roszczeniem przeciwko firmie „Delta” w kwocie 80 000 zł. Wziąwszy pod uwagę opinie prawne dotyczące obydwu spraw, zobowiązanie warunkowe ustalono na kwotę 220 000 zł. W związku z prowadzonymi sprawami poniesiono koszty usług prawniczych w wysokości 8000 zł.
art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości 2001, International Accounting Standards Board, 2002, s. 955–998
dr hab. Ryszard Kamiński
wykładowca w Katedrze Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu


Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Monitor Księgowego

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Jaka inflacja w Polsce w 2025, 2026 i 2027 roku - prognozy NBP

Inflacja CPI w Polsce z 50-proc. prawdopodobieństwem ukształtuje się w 2025 r. w przedziale 3,5-4,4 proc., w 2026 r. w przedziale 1,7-4,5 proc., a w 2027 r. w przedziale 0,9-3,8 proc. - tak wynika z najnowszej projekcji Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP z lipca 2025 r. Projekcja ta uwzględnia dane dostępne do 9 czerwca br.

Podatek od prezentu ślubnego - kiedy trzeba zapłacić. Prawo rozróżnia 3 kategorie darczyńców i 3 limity wartości darowizn

Dla nowożeńców – prezent, dla Urzędu Skarbowego – podstawa opodatkowania. Fiskus przewidział dla darowizn konkretne przepisy prawa podatkowego i lepiej je znać, zanim wpędzimy się w kłopoty, zostawiając grube rysy na pięknych ślubnych wspomnieniach. Szczególnie kłopotliwa może być gotówka. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl tłumaczy, co zrobić z weselnymi kopertami i kosztownymi podarunkami.

Stopy procentowe NBP 2025: w lipcu obniżka o 0,25 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 1-2 lipca 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,25 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosić będzie od 3 lipca 2025 r. 5,00 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zaskoczeniem dla większości analityków finansowych i ekonomistów, którzy oczekiwali braku zmian w lipcu.

Jak legalnie wypłacić pieniądze ze spółki z o.o. Zasady i skutki podatkowe. Adwokat wyjaśnia wszystkie najważniejsze sposoby

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna forma prowadzenia biznesu w Polsce, ceniona za ograniczenie ryzyka osobistego wspólników. Niesie ona jednak ze sobą szczególną cechę – tzw. podwójne opodatkowanie zysków. Oznacza to, że najpierw sama spółka płaci podatek CIT od swojego dochodu (9% lub 19%), a następnie, gdy zysk jest wypłacany wspólnikom, wspólnik musi zapłacić podatek dochodowy PIT od otrzymanych środków. Dla wielu początkujących przedsiębiorców jest to duże zaskoczenie, ponieważ w jednoosobowej działalności gospodarczej można swobodnie dysponować zyskiem i płaci się podatek tylko raz. W spółce z o.o. majątek spółki jest odrębny od majątku prywatnego właścicieli, więc każda wypłata pieniędzy ze spółki na rzecz wspólnika lub członka zarządu musi mieć podstawę prawną. Poniżej przedstawiamy wszystkie legalne metody „wyjęcia” środków ze spółki z o.o., wraz z krótkim omówieniem zasad ich stosowania oraz konsekwencji podatkowych i ewentualnych ryzyk.

REKLAMA

Odpowiedzialność członków zarządu za długi i niezapłacone podatki spółki z o.o. Kiedy powstaje i jakie są sankcje? Jak ograniczyć ryzyko?

W świadomości wielu przedsiębiorców panuje przekonanie, że założenie spółki z o.o. jest swoistym „bezpiecznikiem” – że prowadząc działalność w tej formie, nie odpowiadają oni osobiście za zobowiązania. I rzeczywiście – to spółka, jako osoba prawna, ponosi odpowiedzialność za swoje długi. Jednak ta zasada ma wyjątki. Najważniejszym z nich jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który otwiera drogę do pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

Zakładanie spółki z o.o. w 2025 roku. Adwokat radzi jak to zrobić krok po kroku i bez błędów

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pozostaje jednym z najczęściej wybieranych modeli prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W 2025 roku proces rejestracji jest w pełni cyfrowy, a pozorne uproszczenie procedury sprawia, że wielu przedsiębiorców zakłada spółki „od ręki”, nie przewidując potencjalnych konsekwencji. Niestety, błędy popełnione na starcie mogą skutkować realnymi problemami organizacyjnymi, podatkowymi i prawnymi, które ujawniają się dopiero po miesiącach – lub latach.

Faktury ustrukturyzowanej nie da się obiektywnie (w sensie prawnym) użyć ani udostępnić poza KSeF. Co zatem będzie przedmiotem opisu i dekretacji jako dowód księgowy?

Nie da się w sensie prawnym „użyć faktury ustrukturyzowanej poza KSeF” oraz jej „udostępnić” w innej formie niż poprzez bezpośredni dostęp do KSeF – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Obowiązkowy KSeF 2026: Ministerstwo Finansów publikuje harmonogram, dokumentację API KSeF 2.0 oraz strukturę logiczną FA(3)

W dniu 30 czerwca 2025 r. Ministerstwo Finansów opublikowało szczegółową dokumentację techniczną w zakresie implementacji Krajowego Systemu e-Faktur z narzędziami wspierającymi integrację. Od dziś firmy oraz dostawcy oprogramowania do wystawiania faktur mogą rozpocząć przygotowania do wdrożenia systemu w środowisku testowym. Materiały są dostępne pod adresem: ksef.podatki.gov.pl/ksef-na-okres-obligatoryjny/wsparcie-dla-integratorow. W przypadku pytań w zakresie udostępnionej dokumentacji API KSeF 2.0 Ministerstwo Finansów prosi o kontakt za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego: ksef.podatki.gov.pl/formularz.

REKLAMA

Załączniki w KSeF tylko dla wybranych? Nowa funkcja może wykluczyć małych przedsiębiorców

Nowa funkcja w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF) pozwala na dodawanie załączników do faktur, ale wyłącznie w ściśle określonej formie i po wcześniejszym zgłoszeniu. Eksperci ostrzegają, że rozwiązanie dostępne będzie głównie dla dużych firm, a mali przedsiębiorcy mogą zostać z dodatkowymi obowiązkami i bez realnej możliwości skorzystania z tej opcji.

Kontrola podatkowa - fiskus ma 98% skuteczności. Adwokat radzi jak się przygotować i ograniczyć ryzyko kary

Choć liczba kontroli podatkowych w Polsce od 2023 roku spada, ich skuteczność jest wyższa niż kiedykolwiek. W 2024 roku aż 98,1% kontroli podatkowych oraz 94% kontroli celno-skarbowych zakończyło się wykryciem nieprawidłowości. Urzędy skarbowe, dzięki wykorzystaniu narzędzi analitycznych takich jak STIR, JPK czy big data, trafnie typują podmioty do weryfikacji, skupiając się na firmach obecnych na rynku i rzeczywiście dostępnych dla egzekucji zobowiązań. W efekcie kontrola może spotkać każdego podatnika, który nieświadomie popełnił błąd lub padł ofiarą nieuczciwego kontrahenta.

REKLAMA