Instalacja kasy rejestrującej to spory wydatek. Czy podatnicy mają możliwość odliczenia wydatków poniesionych na jej zakup? Na jakie konsekwencje naraża się podatnik, który mimo takiego obowiązku nie zainstaluje kasy?
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nakładają na podatników obowiązek ewidencjonowania obrotu oraz kwot podatku przy zastosowaniu kas. Obowiązek ten, uregulowany w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, obejmuje podatników dokonujących sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Przepisy ustawy oraz aktów wykonawczych wprowadzają jednocześnie wiele regulacji szczegółowych zwalniających z obowiązku stosowania kas. Niedopełnienie obowiązku instalacji kas wiąże się z nieprzyjemnymi konsekwencjami. Zgodnie bowiem z art. 111 ust. 2 ustawy o VAT, podatnicy naruszający obowiązek ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, do czasu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji w tej formie, tracą prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę stanowiącą równowartość 30 proc. kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.
Warto przywołać w tym miejscu uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego, wydaną 16 listopada 1998 r., lecz aktualną również w obecnym stanie prawnym. W uchwale tej sąd wskazał, iż naruszenie przez podatnika obowiązku zastosowania kasy rejestrującej powoduje, że traci on prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy zakupie towarów i usług tylko do tej części obrotu, która podlega ewidencjonowaniu przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Ustawodawca ustanowił w przepisach ustawy o VAT możliwość odliczenia od podatku należnego (jeżeli podatnik jest płatnikiem VAT) lub otrzymania zwrotu (jeżeli podatnik nie jest płatnikiem VAT) części wydatków poniesionych na zakup kasy. Dokonanie odliczenia w związku z zakupem kasy fiskalnej następuje pod warunkiem złożenia przez podatnika w urzędzie skarbowym, przed terminem rozpoczęcia ewidencjonowania, pisemnego oświadczenia o liczbie kas i miejscu ich używania.
Podatnicy, którzy rozpoczną prowadzenie ewidencji obrotu i kwot należnego podatku przy zastosowaniu kas rejestrujących w obowiązującym ich terminie, mogą odliczyć od podatku należnego kwotę wydatkowaną na nabycie każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia ewidencjonowania w wysokości 50 proc. ceny netto zakupu. Odliczona kwota nie może być jednak wyższa niż 2500 zł na każdą kasę. W par. 11 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących ustawodawca określił przypadki, w których podatnik zobowiązany jest dokonać zwrotu kwot odliczonych od podatku należnego lub zwróconych z tytułu zakupu kas rejestrujących. Zgodnie z tym przepisem, podatnicy zobowiązani są do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku gdy w okresie trzech lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania zaprzestaną ich używania, zaprzestaną działalności, nastąpi otwarcie likwidacji, zostanie ogłoszona upadłość, nastąpi sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału). Obowiązek zwrotu odliczonych wydatków dotyczy także podatników, którzy nie dokonają w obowiązującym terminie zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego przez właściwy serwis.
Piotr Witkowski, radca prawny w kancelarii Krystian Ziemski & Partners
