Wraca kaucja za butelki. Konsultacje powszechnego i „bezparagonowego” systemu kaucyjnego

Nowy system kaucyjny - cele

„Celem projektowanych przepisów dot. systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, zapewnienie wysokiej jakości odpadów do recyklingu oraz wykorzystanie poddanych recyklingowi odpadów jako ważnego źródła surowców” – powiedział wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba podczas konferencji prasowej, która odbyła się 1 lutego 2022 r.

Czym jest system kaucyjny?

Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji.

Kaucja za butelki

Jak wyjaśnił Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska, system kaucyjny obejmie butelki jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na napoje o pojemności do 3l oraz butelki szklane wielokrotnego użytku na napoje o pojemności do 1,5l.

Przedsiębiorcy, wprowadzający napoje w ww. opakowaniach będą mieli obowiązek zapewnienia, w ramach utworzonego systemu kaucyjnego, poziomu selektywnego zbierania opakowań lub odpadów opakowaniowych powstałych z tych opakowań. Docelowo do roku 2030 – 90% wprowadzonych opakowań danego rodzaju. W przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów selektywnego zbierania wprowadzający będą ponosili opłatę produktową – powiedział minister Ozdoba. 

System kaucyjny - obowiązki

Wiceminister Ozdoba zaznaczył, że system kaucyjny będą tworzyć wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem. Projekt ustawy pozostawia dużą swobodę przedsiębiorcom w tworzeniu systemu. Określa jednak warunki, które taki system powinien spełniać. Wprowadzających reprezentował będzie jeden podmiot.
Reprezentant wprowadzających uczestniczących w systemie będzie składał ministrowi właściwemu ds. klimatu coroczne sprawozdanie o funkcjonowaniu systemu kaucyjnego. Uruchomienie systemu będzie wymagało uzyskania zezwolenia, wydanego w drodze decyzji, przez ministra właściwego ds. klimatu. Podmiot reprezentujący będzie zobowiązany złożyć ministrowi wniosek o wydanie zezwolenia na uruchomienie systemu kaucyjnego nie później niż 6 miesięcy przed planowanym jego uruchomieniem.

System kaucyjny nie będzie obowiązkowy. Pozornie

Pomimo, że system kaucyjny nie będzie obowiązkowy, to jednak wymóg uzyskiwania poziomów selektywnego zbierania jedynie poprzez system kaucyjny skłoni przedsiębiorców do tworzenia takich systemów. W przypadku nieprzystąpienia do systemu przedsiębiorcy będą obowiązani do uiszczenia opłaty produktowej.

Planowane zwolnienie z opłaty opakowaniowej

W przyszłości, po wejściu w życie zmian w systemie ROP dla opakowań, planuje się wprowadzenie mechanizmu zwolnienia z opłaty opakowaniowej dla wprowadzających napoje w opakowaniach, będących w systemie kaucyjnym w odniesieniu do uzyskanego w systemie poziomu zbierania. Powyższe zwolnienie pozwoli na uniknięcie ponoszenia przez wprowadzających podwójnych kosztów w zakresie finansowania tego samego celu (zbieranie odpadów opakowaniowych).

Wysokość kaucji, sposób zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych

Wiceminister Ozdoba zwrócił uwagę, że projekt ustawy nie określa wysokości stawki kaucji na opakowania. Pozostawia wybór jej wysokości przedsiębiorcom, którzy ze względu na wymagane poziomy zbierania ustalą jej wysokość na optymalnym poziomie, skłaniającym z jednej strony nabywców do zwrotu opakowań, a z drugiej nie podnoszącym nadmiernie ceny oferowanych produktów.  

Projekt ustawy nie narzuca przedsiębiorcom, tworzącym system, wyboru sposobu zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych. Będą mogli więc oprzeć system wyłącznie na zbieraniu opakowań i odpadów przez sklepy, ale będą mogli także instalować automaty do odbierania butelek w sklepach i poza nimi – zaznaczył.

Jak dodał wiceminister, wybór sposobu zbierania będzie więc podyktowany oceną przez przedsiębiorców jego efektywności w kontekście zapewnienia wymaganych poziomów zbierania.

Powszechny system kaucyjny, bez paragonów. Obowiązki sklepów

Zaproponowane natomiast przepisy zobowiązują każdy sklep o powierzchni handlowej powyżej 100 m² do odbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz do zwrotu kaucji. Mniejsze jednostki handlowe będą mogły odbierać te opakowania i zarazem zwracać kaucję na zasadzie dobrowolności. Wszystkie jednostki handlowe oferujące produkty w opakowaniach podlegających kaucji będą natomiast obowiązane do pobierania kaucji – wyjaśnił wiceminister klimatu i środowiska.

Zwrot opakowania nie będzie wymagał okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Z kolei nieodebrana kaucja zostanie przekazana producentom z przeznaczeniem do wykorzystania wyłącznie na funkcjonowanie systemu – dodał.

Terminy uruchomienia systemów kaucyjnych

Zakładamy, że projektowane przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2023 roku. Jednocześnie projekt ustawy zakłada, że wprowadzający zostaną zobowiązani do utworzenia systemu nie później niż 24 miesiące po wejściu w życie ustawy  –  najpóźniej więc do końca 2024 r. poinformował wiceminister Ozdoba.

Uwagi i opinie do projektu można zgłaszać w terminie 30 dni od dnia przekazania projektu do konsultacji publicznych na adres: departament.prawny@klimat.gov.pl.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach

Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska