Praca zdalna ceniona przez większość pracowników

Praca zdalna w Polsce - główne wnioski

• Choć pracownicy wrócili już do biur, to ilość osób pracujących zdalnie jest wyraźnie większa niż przed pandemią. Praca zdalna zyskała dużą popularność na polskim rynku.
• Pracownicy w znacznej mierze są zwolennikami pracy zdalnej, jeśli charakter wykonywanych obowiązków ją umożliwia.
• Pracodawcy mają różne doświadczenia w zakresie pracy zdalnej swoich pracowników. Wielu z nich uważa ją za bardzo dobre rozwiązanie, inni z kolei są jej przeciwnikami.
• Praca zdalna to liczne korzyści doceniane zarówno przez pracowników, jak i przez pracodawców. Nie brakuje jednak negatywnych aspektów, takich jak ograniczenie kontaktów międzyludzkich, czy problemy z godzeniem życia zawodowego i prywatnego.

Oczekiwania i postawy wobec pracy zdalnej

Związek Przedsiębiorców i Pracodawców prowadzi projekt „Potrzeby i wyzwania związane z wdrażaniem w przedsiębiorstwach prywatnych modelu pracy zdalnej“. Projekt realizowany jest dzięki wsparciu Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej i finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jego głównym celem jest zidentyfikowanie potrzeb i wyzwań związanych z wdrażaniem w przedsiębiorstwach modelu pracy zdalnej, z uwzględnieniem obowiązujących regulacji prawnych oraz sformułowanie w tym zakresie wniosków oraz rekomendacji. Projekt pozwoli dokonać oceny dotychczasowych i projektowanych norm prawnych oraz przedstawi doświadczenia rynku w zakresie pracy zdalnej w okresie pandemii Covid-19. Umożliwi także przedstawienie potrzeb i oczekiwań zarówno pracowników i pracodawców.

W pierwszym etapie projektu przeprowadziliśmy badania ilościowe i jakościowe mające udzielić odpowiedzi na pytanie, jakie są oczekiwania, potrzeby praz postawy pracodawców i pracowników dotyczące pracy zdalnej. Badanie prowadzone było przez profesjonalny podmiot badawczy w ścisłej współpracy z ekspertami ZPP. Badanie ilościowe przeprowadzono w formie ankiety na grupie 1092 respondentów będących pracownikami, zaś badanie jakościowe obejmowało wywiady pogłębione 16 przedsiębiorców będących przedstawicielami zarówno małych, jak i większych firm.

Wnioski z przeprowadzonych badań wskazują, że przed 2020 r. jedynie 4% ankietowanych pracowało głównie bądź wyłącznie zdalnie, a kolejnych 13% zarówno zdalnie, jak i stacjonarnie. Praca zdalna była zatem traktowana jako swego rodzaju odstępstwo od normy stosowane w nieprzewidzianych sytuacjach bądź jako swego rodzaju benefit pracowniczy. W czasie pandemii, gdy praca zdalna dla wielu firm stała się koniecznością 14% ankietowanych wykonywała swoje obowiązki w ten sposób, zaś kolejnych 20% zarówno zdalnie jak i stacjonarnie. W ostatnich miesiącach blisko 8 na 10 osób znów pracuje stacjonarnie, niemniej co dziesiąty ankietowany wciąż pracuje głównie zdalnie, a drugie tyle hybrydowo. Oznacza to, że mimo iż w większości wróciliśmy do biur, to praca zdalna zyskała na naszym rynku znaczną popularność.

„Pandemia pokazała nam, że w wielu przypadkach pracownik może swoją pracę wykonywać zdalnie równie efektywnie co z siedziby firmy. Wiele zależy charakteru wykonywanych czynności, ale tam gdzie jest to możliwe do wdrożenia, praca zdalna może przynieść korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom.” – mówi Cezary Kaźmierczak, Prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców

Potwierdzają to wyniki badania jakościowego. Wyraźnie widać w nich podział na pracodawców będących dużymi zwolennikami tego rodzaju pracy, oraz tych będących przeciwnikami. Ich doświadczenia są całkowicie różne, część pracodawców w wywiadach pogłębionych wskazuje na problemy z egzekwowaniem obowiązków pracowniczych, z efektywnością pracy, czy na pojawiające się przypadki naruszeń obowiązków pracowniczych. Z drugiej strony wielu pracodawców wskazywało, że nie zauważyło spadku efektywności, a nawet obserwowała jej wzrost. Dla tej grupy praca zdalna oznacza korzyści takie jak: redukcja kosztów, zwiększenie wydajności pracownika oraz (niebędący bez znaczenia) element HR, czyli dodatkowy, istotny benefit, którym można zwiększyć zadowolenie pracownika.

Pracownicy są zwolennikami pracy zdalnej

Według większości (71%) pracowników, praca zdalna jest obustronną korzyścią – zyskuje nie tylko pracownik, lecz także pracodawca.

Choć sami pracownicy zdecydowanie częściej są zwolennikami pracy zdalnej, to istnieje również grupa osób (około 5%), która mając możliwość pracy zdalnej świadomie wybiera pracę stacjonarną. Wskazują, że dla nich praca z domu wiąże się z wyższymi kosztami związanymi z koniecznością organizacji miejsca pracy, zwiększonymi wydatkami na media, a także problemami związanymi z efektywnym zarządzaniem czasem, oddzieleniem życia osobistego od życia zawodowego oraz deficytem w kontaktach społecznych.

¾ pracowników postrzega pracę zdalną jako rozwiązanie dobre nie tylko podczas sytuacji kryzysowych (jak wojna, pandemia, itp.). Zwłaszcza osoby, które doświadczyły pracy zdalnej w ciągu ostatnich 6 miesięcy, traktują ją głównie jako normalny sposób pracy, nie jako rozwiązanie awaryjne – 34% pracowników pracujących na przestrzeni ostatniego półrocza głównie lub wyłącznie zdalnie (vs. 24% pracujących w tym czasie głównie lub wyłącznie stacjonarnie) zadeklarowało, że powinna ona być dostępna w każdym przypadku i dla każdego, gdy charakter pracy to umożliwia.

Ponad połowa pracowników traktuje pracę zdalną jako pracę z dowolnego miejsca na świecie, a niespełna 25% pracowników – jako pracę z miejsca zamieszkania. 75% osób, które w ciągu ostatnich 6 miesięcy pracowały głównie lub wyłącznie zdalnie, traktuje ją bardziej jako możliwość niż ograniczenie – istotnie częściej może się ona dla nich wiązać z wykonywaniem obowiązków służbowych z dowolnego miejsca na świecie. Z drugiej strony, wśród osób, dla których praca zdalna powinna być wykonywana wyłącznie z miejsca zamieszkania, istotnie częściej znajdują się mężczyźni (tego zdania jest 25% mężczyzn vs. 15% kobiet).

Negatywne skutki pracy zdalnej

Gdy praca zdalna staje się przymusem, jak było w okresie pandemii, mogą pojawiać się negatywne skutki. Ludzie potrzebują kontaktu z innymi, a w czasie pandemii byliśmy zamknięci w domach. Czasem praca zdalna powoduje także problemy w godzeniu życia prywatnego i służbowego. Dlatego ważne jest, by pracodawca oferując pracę zdalną nie zaniedbywał aspektu społecznego pracy i umożliwiał pracownikom wzajemne kontakty bądź dawał możliwość pracy hybrydowej.

Ważnym aspektem na który wskazywali pracodawcy jest fakt, że pandemia Covid-19 wymusiła na wielu firmach wypracowanie efektywnych rozwiązań dotyczących pracy zdalnej. Regulacje prawne w tym zakresie powinny istnieć wcześniej, bez nich właściciele firm nie posiadali wzorców takiej organizacji pracy. Niemniej przyjęte rozwiązania okazały się bardzo skuteczne, a obecne regulacje prawne nie w każdym aspekcie spotykają się z dobrym przyjęciem rynku. Dla wielu firm oznacza to konieczność zmiany dobrze funkcjonujących mechanizmów i dostosowania się do nowych wymogów. Pracownicy choć proponowane rozwiązania prawne oceniają lepiej niż pracodawcy, to wiele z nich nie oceniają jednoznacznie pozytywnie.

„Pandemia wymusiła na pracodawcach stworzenie własnych rozwiązań pracy zdalnej, które się sprawdzają. Regulacja prawna w Kodeksie pracy jest mocno spóźniona. Ważne jest, aby projektowane przepisy nie niweczyły dobrych rozwiązań, a jednocześnie by porządkowały już istniejącą praktykę.” – mówi Cezary Kaźmierczak, Prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.

Szczegółowe wyniki badania ilościowego i jakościowego:

21.11.2022 Oczekiwania, potrzeby i postawy pracowników dotyczące pracy zdalnej (raport z badania ilościowego)

21.11.2022 Oczekiwania, potrzeby i postawy pracowników dotyczące pracy zdalnej (raport z badania jakościowego)