Kobiety i mężczyźni w branży finansowo-księgowej - stanowiska, awans, satysfakcja z pracy

Najwyższe stanowiska zajęte (z reguły) przez mężczyzn

– Tylko 16 proc. respondentów badania Kobiety na rynku pracy 2022 potwierdziło, że najwyższe stanowiska w ich firmach zajmują kobiety, co stanowi odsetek o 5 pkt. proc. niższy od tego odnotowanego rok wcześniej. Jak wynika z udostępnionych przez Hays Poland danych, wśród firm z branży finansowo-księgowej wskaźnik zatrudnienia kobiet na stanowisku prezesa czy dyrektora zarządzającego firm jest jeszcze niższy (13 proc.). 

Odwróceniu uległ pozytywny trend wzrostowy, który obserwowany był we wcześniejszych latach, kiedy to możliwości kobiet na odniesienie sukcesu zawodowego z roku na rok stawały się większe. Dlatego warto, aby firmy podjęły konkretne kroki zmierzające do wspierania parytetu płci i wyrównania szans kobiet i mężczyzn na awans oraz adekwatne wynagrodzenie – uważają AICPA & CIMA, które wspólnie tworzą Association of International Certified Professional Accountants.

Płeć osoby zarządzającej firmą – 2022 

	Ogół	Branża finansowo-księgowa
Kobieta	16%	13%
Mężczyzna	81%	83%
Nie wiem	3%	4%

Płeć osoby zarządzającej firmą – 2021

	Ogół	Branża finansowo-księgowa
Kobieta	21%	31%
Mężczyzna	78%	67%
Nie wiem	1%	2%

Stanowiska managerskie

Mężczyźni mają przewagę również na stanowiskach managerskich. Jak pokazuje badanie, dla 55 proc. ankietowanych ze wszystkich branż bezpośrednim przełożonym jest mężczyzna, natomiast 43 proc. pracuje w zespołach kierowanych przez kobietę i jest to odsetek niższy względem ubiegłorocznej edycji o 3 pkt. proc. 

Wyniki te są spójne z danymi Eurostatu z roku 2020, według których pod względem wskaźnika zatrudnienia kobiet na stanowiskach kierowniczych Polska znajduje się na drugim miejscu w Unii Europejskiej (zaraz po Łotwie). Na polskim rynku pracy kobiety stanowią 44 proc. kadry managerskiej, co stanowi wynik o 10 pkt. proc. powyżej średniej unijnej. Chociaż pod tym względem w kontekście europejskim wypadamy bardzo pozytywnie, to nadal nie można mówić o pełnej równości płci na tego typu stanowiskach i zdaniem Hays Poland, w naszym kraju nie poczyniono tak dużych postępów jak w krajach Zachodu.

Udział kobiet na stanowiskach kierowniczych w branży finansowo-księgowej wynosi wg badania Kobiety na rynku pracy 2022 o 15 proc. więcej niż we wszystkich branżach ogółem (58 proc.), niestety w tym przypadku również odnotowano spadek o 3 pkt. proc. rok do roku.

Płeć bezpośredniego przełożonego – 2022

	Ogół	Branża finansowo-księgowa
Kobieta	43%	58%
Mężczyzna	55%	41%
Brak przełożonego	2%	1%

 

Płeć bezpośredniego przełożonego – 2021

	Ogół	Branża finansowo-księgowa
Kobieta	46%	61%
Mężczyzna	51%	31%
Brak przełożonego	3%	8%

Stanowiska specjalistów

Kobiety dominują przy tym na stanowiskach specjalistek w ramach zespołów podległych managerom. W branży finansowo-księgowej aż 70 proc. respondentów wskazało, że większość członków ich zespołu to kobiety. Warto dodać, że jak wskazuje w swoim raporcie Hays Poland, w przypadku zespołów złożonych w większości z kobiet, to panie w dominującej liczbie przypadków nimi zarządzają (76 proc.), co może wynikać z faktu, iż managerki często pełnią tego typu funkcje w branżach sfeminizowanych, tj. w finansach i księgowości, HR, szkoleniach oraz centrach usług dla biznesu. 

Płeć członków zespołu – 2022

	Ogół	Branża finansowo-księgowa
W większości kobiety	53%	70%
W większości mężczyźni	27%	13%
Równa liczba kobiet i mężczyzn	20%	17%

Płeć członków zespołu - 2021

	Ogół	Branża finansowo-księgowa
W większości kobiety	53%	67%
W większości mężczyźni	27%	13%
Równa liczba kobiet i mężczyzn	20%	20%

 

Zadowolenie z zajmowanego stanowiska

Z badania Kobiety na rynku pracy 2022 wynika, że kobiety są w podobnym stopniu zadowolone z zajmowanego obecnie stanowiska jak mężczyźni. Ten trend obserwowany jest już od kilku lat. Dotyczy to zarówno rynku pracy ogólnie, jak i branży finansowo-księgowej (przy czym w drugim przypadku z roku na rok nastąpił 8-procentowy wzrost poziomu zadowolenia kobiet).

Czy poziom obecnie zajmowanego stanowiska jest dla Ciebie zadowalający? – 2022

	Kobieta	Kobieta – branża finansowo-księgowa	Mężczyzna
Bardzo zadowalający	15%	17%	19%
Zadowalający	53%	52%	47%
Trudno powiedzieć	15%	14%	15%
Niezadowalający	14%	15%	14%
Zdecydowanie niezadowalający	3%	2%	5%

Czy poziom obecnie zajmowanego stanowiska jest dla Ciebie zadowalający? – 2021 

	Kobiety	Kobiety – branża finansowo-księgowa	Mężczyźni
Bardzo zadowolony/a	18%	17%	21%
Zadowolony/a	52%	44%	52%
Trudno powiedzieć	16%	22%	14%
Niezadowolony/a	12%	16%	10%
Zdecydowanie niezadowolony/a	2%	1%	3%

Kobiety mają przy tym spory apetyt na sukces i wiele z nich wskazuje stanowisko dyrektora czy lidera firmy jako będące dla nich oznaką zawodowej realizacji.

Jaki poziom stanowiska musisz objąć, aby uważać siebie za osobę, która odniosła sukces? – 2022

	Kobieta	Kobieta – branża finansowo-księgowa	Mężczyzna
Praktykant/ Stażysta	0%	0%	0%
Asystent	0%	0%	0%
Specjalista	2%	0%	2%
Samodzielny Specjalista	13%	16%	14%
Menedżer/ Kierownik	33%	29%	19%
Dyrektor	30%	24%	31%
Dyrektor Zarządzający/ Prezes	10% 40	13% 37	20% 51
Właściciel	5%	4%	10%
Inne*	7%	14%	4%

* Wśród innych kobiety wymieniały stanowiska eksperckie, inżynierskie, partnerów w firmie oraz niezależne role doradcze. Mężczyźni wymieniali stanowiska zarządowe oraz eksperckie.

 

Droga do awansu i planowanie ścieżki kariery

Na przestrzeni roku kobiety awansowały nieznacznie częściej od mężczyzn. Chociaż zarówno respondentki, jak i respondenci badania jako powód uzyskania awansu najczęściej wskazywali własne starania (kolejno 36 i 39 proc.), to pozostałe argumenty różnią się w zależności od płci pracownika. Podczas gdy kobiety częściej źródła awansu upatrywały w inicjatywie przełożonego (19 proc.) i pojawiającej się w firmie potrzebie biznesowej (17 proc.), mężczyźni zazwyczaj postrzegali go jako rezultat kolejnego etapu zaplanowanej ścieżki kariery (26 proc.). 

Z czego wynikał Twój ostatni awans? – 2022 

	Własne starania	Inicjatywa przełożonego	Potrzeba biznesowa	Kolejny etap zaplanowanej ścieżki kariery	Inny powód*
Kobieta	36%	19%	17%	15%	13%
Kobieta– branża finansowo-księgowa	33%	16%	13%	22%	16%
Mężczyzna	39%	11%	13%	26%	11%

*Wśród innych powodów respondenci najczęściej wymieniali zmianę pracy lub uzyskanie awansu w ramach kontroferty otrzymanej po złożeniu wypowiedzenia.

Aby móc rozwijać swoją karierę zgodnie z planem, trzeba posiadać strategię rozwoju. Pod tym względem kobiety wypadają gorzej, ponieważ zaledwie 38 proc. z nich – w porównaniu z 50 proc. mężczyzn – opracowało taki plan. Z kolei 20 proc. panów i 25 proc. pań potwierdziło, że posiada przynajmniej częściowo opracowaną ścieżkę kariery zawodowej, którą chce podążać. 

Co warto zauważyć, w przypadku kobiet z branży finansowo-księgowej odsetek wynosi więcej niż w przypadku pań ze wszystkich branż ogółem – odpowiednio 40 i 33 proc.

Czy masz opracowany plan rozwoju kariery? – 2022 

	Kobieta	Kobieta– branża finansowo-księgowa	Mężczyzna
Tak	38%	40%	50%
Przynajmniej częściowo	25%	33%	20%
Nie	37%	27%	30%

Kolejną kwestią, na którą zwraca uwagę Hays Poland to fakt, że aż 53 proc. kobiet napotkało w toku kariery przeszkody wynikające z ich płci (w porównaniu z 28 proc. mężczyzn). Specjalistki i managerki częściej od swoich kolegów doświadczają sytuacji, w których o ich szansach zawodowych decydują stereotypy, nieuświadomione uprzedzenia lub dyskryminujące praktyki. Najczęściej mierzą się z sytuacjami, w których dochodzi do faworyzowania mężczyzn (55 proc.), kierowania się stereotypami w decyzjach o zatrudnieniu i awansie (53 proc.), zakładania ich mniejszej dyspozycyjności (48 proc.) oraz braku zaufania do ich kwalifikacji (42 proc.). W przypadku kobiet w branży finansowo-księgowej często wskazywane są też przypadki niechęci zarządu i przełożonych do kobiet (40 proc.

Jakie przeszkody wynikające z płci napotkałaś w swojej karierze?* – 2022 

	Kobieta	Kobieta– branża finansowo-księgowa
Faworyzowanie mężczyzn	55%	56%
Kierowanie się stereotypami w decyzjach o zatrudnieniu lub awansie	53%	51%
Zakładanie mniejszej dyspozycyjności kobiet	48%	47%
Brak zaufania do kwalifikacji	42%	33%
Szklany sufit	33%	33%
Brak wsparcia przy budowaniu autorytetu	33%	29%
Niechęć zarządu i przełożonych do kobiet	32%	40%
Brak wsparcia ze strony innych kobiet	32%	29%
Obawa firmy przed zatrudnieniem kobiet	30%	29%
Trudności „przebicia się” w branży	30%	20%
Trudności w pogodzeniu pracy z życiem prywatnym	30%	24%
Brak zrozumienia dla pracujących rodziców	24%	24%
Trudności z powrotem do pracy po urlopie macierzyńskim	20%	22%
Ograniczone możliwości ubiegania się o określone stanowiska	12%	7%
Inne**	7%	5%

* Wyłącznie respondentki, które napotkały na tego typu przeszkody. Procenty nie sumują się do 100, ponieważ można było zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

** Wśród innych kobiety wymieniały niestosowne żarty w miejscu pracy i ocenę przez pryzmat wieku wyglądu, spowolnienie rozwoju kariery z uwagi na macierzyństwo, krzywdzącą konieczność udowodnienia posiadanych kwalifikacji

Co więcej, dla dużo większej liczby kobiet (46 proc., a w branży finansowo-księgowej aż 51 proc.) niż mężczyzn (33 proc.) droga do pierwszego stanowiska kierowniczego określana była jako raczej trudna, trudna, bądź bardzo trudna.

Czy droga do pierwszego w karierze stanowiska kierowniczego/ zarządczego była dla Ciebie trudna? – 2022 

	Kobieta	Kobieta– branża finansowo-księgowa	Mężczyzna
Bardzo łatwa	2%	2%	2%
Łatwa	4%	2%	6%
Raczej łatwa	23%	25%	36%
Trudno powiedzieć	25%	20%	23%
Raczej trudna	26%	32%	20%
Trudna	14%	14%	12%
Bardzo trudna	6%	5%	1%

Wyłącznie osoby zajmujące stanowisko kierownicze/ menedżerskie bądź wyższe

 

Firmy powinny lepiej wspierać kobiety w miejscu pracy

“Od kilku lat na polskim rynku pracy obserwujemy pozytywne zmiany, które prowadzą do wyrównania szans kobiet i mężczyzn na pracę, awans i adekwatne wynagrodzenie. W strategiach biznesowych firm coraz większą rolę odgrywają założenia polityki różnorodności i inkluzji. Wiele zmienia się na lepsze, jednak tempo transformacji nie dla wszystkich jest satysfakcjonujące” – mówi Anna Czyż, Head of People & Culture w Hays Poland.

„Biznes powinien na nowo docenić to, w jaki sposób kobiety przyczyniają się do rozwoju firm wnosząc inne doświadczenia, umiejętności i perspektywę, a także jak nieoceniony wkład mają w podejmowanie decyzji oraz tworzenie rozwiązań i polityk, które są korzystniejsze dla wszystkich pracowników – dodaje Noemi Tańska MCIM, Senior Market Manager, Europe, AICPA & CIMA.

 

AICPA & CIMA od wielu lat angażują się we wspieranie kobiet w finansach i księgowości realizując szereg inicjatyw, które mają na celu zwiększenie ich perspektyw zawodowych: 

• W 2023 roku z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet AICPA & CIMA przyłączają się do akcji #EmbraceEquity.
• Od 2020 r. na mocy podpisanego przez CIMA i think tank Diversity Hub memorandum o współpracy na rzecz rozwijania wiedzy w obszarze zarządzania różnorodnością i dostarczania rozwiązań, które ułatwiają tworzenie organizacji otwartych na różnorodność, promujemy zasadę równych szans oraz odpowiedzialność w biznesie i profesji księgowo-finansowej.
• AICPA & CIMA Women’s Global Leadership Summit to organizowana przez AICPA & CIMA doroczna konferencja, podczas której kobiety reprezentujące profesję finansowo-księgową mogą rozwijać swoje umiejętności i nawiązywać kontakty. W 2023 r. odbędzie się w dniach 13-15 listopada.
• Women in Leadership Forum to sieć networkingowa dla członkiń CIMA i kandydatek CGMA wspierająca kobiety w dążeniu do osiągnięcia założonych celów.
• AICPA & CIMA umożliwiają również dostęp do zasobów wspierających ciągły rozwój zawodowy i likwidację barier, jak np. plan wdrożenia programu inicjatyw kobiecych w organizacji Starting a Women’s Initiatives Program in your organization i materiał wideo  Advancing Gender Equality in the Workplace: What Works. 

 

Informacje o badaniu Kobiety na rynku pracy 2022

Raport powstał na bazie odpowiedzi zebranych przez Hays Poland w okresie od marca do maja 2022 r. W badaniu łącznie wzięło udział niemal 3600 respondentów.