Losy niższego VAT-u rozstrzygną się w grudniu

Kwestia przedłużenia obniżonych stawek VAT w Polsce i czterech innych krajach, które weszły do UE w 2004 roku, będzie dyskutowana podczas wtorkowego spotkania unijnych ministrów finansów w Brukseli. Portugalskie przewodnictwo liczy na porozumienie w tej sprawie, jednak źródła dyplomatyczne ostrożnie wypowiadają się o szansach na szybki kompromis.

"Kilka krajów wyraziło swój sprzeciw, więc we wtorek odbędzie się zapewne tylko wymiana poglądów, zaś na porozumienie możemy liczyć w grudniu" - powiedział dyplomata z Rady UE. Sprecyzował, że chodzi przede wszystkim o Niemcy i Danię.

Dla Polski stawką jest prawo do zachowania zerowego VAT na książki i czasopisma specjalistyczne, 3-procentowej stawki na nieprzetworzone artykuły rolne oraz 7-procentowej stawki w gastronomii oraz budownictwie mieszkaniowym i remontach (ale poza materiałami budowlanymi).

Nie ma natomiast możliwości, by Polska przedłużyła bardzo niską 3- procentową stawkę na środki do produkcji rolnej (np. nawozy), która wygasa 30 kwietnia 2008 r. Zgodnie z unijnym prawem, od 1 maja 2008 r. Polska będzie musiała stosować "zwykłą" obniżoną stawkę VAT, czyli 7 proc., jaka obowiązuje w innych krajach UE. Niższa stawka w Polsce byłaby nie do pogodzenia z zasadami wspólnego rynku - argumentuje KE.

Takie są propozycje KE, które - by mogły wejść w życie - wymagają jednomyślnej zgody wszystkich krajów członkowskich. W lipcu zaproponowała ona przedłużenie stawek do końca 2010 r., uznając, że do tego czasu kraje członkowskie porozumieją się w sprawie kompleksowej reformy systemu podatku VAT w Unii Europejskiej. Zdając sobie sprawę, że to kwestia bardzo drażliwa z politycznego punktu widzenia, KE chce na razie po prostu przedłużyć o 3,5 roku status quo, czyli w przypadku Polski czasowe derogacje wywalczone podczas negocjacji akcesyjnych. Poza Polską, chodzi o obniżone stawki w Czechach, Słowenii, na Cyprze i Malcie.

Teoretycznie unijny system jest prosty: kraje członkowskie stosują stawkę podstawową VAT nie mniejszą niż 15 proc. (w Polsce 22 proc.). W ściśle określonych przypadkach mają prawo do stawki zredukowanej nie mniejszej niż 5 proc. (w Polsce 7 proc.). W rzeczywistości jednak liczne kraje, ku niezadowoleniu innych, wywalczyły sobie z biegiem lat (np. w traktatach akcesyjnych) prawo do czasowego lub bezterminowego stosowania obniżonych stawek w priorytetowych dla siebie dziedzinach i przy każdej okazji zażarcie walczą o ich zachowanie.