Wnioski o zasiłki przez internet

W ubiegłym tygodniu skończyły się konsultacje ws. projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. Obejmuje on również zmiany w ustawach: o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, o pomocy społecznej, o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, w Prawie o ruchu drogowym, Prawie bankowym i w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Świadczenia rodzinne - wnioski przez internet

Jak podkreśla resort, zmiany mają m.in. usprawnić proces składania wniosków i przyznawania świadczeń rodzinnych z funduszu alimentacyjnego oraz z pomocy społecznej. W tym celu wprowadzona ma zostać możliwość składania dokumentów przez internet oraz wymiany informacji pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w ten proces drogą elektroniczną. Umożliwi to m.in. funkcjonowanie portalu „Emp@tia - Platforma komunikacyjna obszaru Zabezpieczenia Społecznego".

Projekt przewiduje, że w formie elektronicznej będzie można złożyć wszystkie dokumenty, które można uwierzytelnić i przesyłać przez internet. Oznacza to, że w części przypadków procedury w całości - od złożenia wniosku po dostarczenie stronie decyzji - będą mogły odbywać się w formie elektronicznej.

Dokumenty składane przez osoby ubiegające się o świadczenia rodzinne oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego będą mogły zostać uwierzytelnione za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego, profilu zaufanego ePUAP oraz specjalnej procedury umożliwiającej identyfikację poprzez dane personalne identyfikujące wnioskodawcę oraz numer ostatniej decyzji w sprawie świadczeń.

Polecamy: Komplet : IFK + MK + Infororganizer

Nowe wzory deklaracji i informacji PIT 2014 / 2015

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Usprawnienie wymiany informacji

Kolejną zmianą jest zobowiązanie organów realizujących świadczenia do samodzielnego uzyskiwania od innych podmiotów informacji i dokumentów niezbędnych do wydania decyzji w sprawie świadczeń. Chodzi o informacje dotyczące np. sytuacji dochodowej wnioskodawców, niepełnosprawności, składek na ubezpieczenie zdrowotne itp. Obecnie to osoby ubiegające się o świadczenia zobowiązane są do pozyskiwania od różnych instytucji szeregu zaświadczeń i informacji, a następnie przedstawiania ich urzędnikom. Po zmianach wnioskodawca będzie miał możliwość oświadczania o niektórych okolicznościach mających wpływ na prawo do świadczenia, a pozostałe informacje będą pobierane bezpośrednio z systemów zewnętrznych gestorów tych danych.

Nowela uszczegółowić ma także katalog podmiotów, do których pracownik socjalny lub kierownik ośrodka pomocy społecznej mogą wystąpić z wnioskiem o udzielenie informacji, które mają znaczenie dla decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej. W obecnym stanie prawnym są to sądy, organy i jednostki organizacyjne. Po wprowadzeniu zmian w tym katalogu znajdą się m.in. jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy, policja, ZUS, KRUS i organy administracji publicznej, a także kuratorzy sądowi, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, pracodawcy, podmioty lecznicze, placówki edukacyjne, i organizacje pozarządowe.

W związku z tym konieczne jest umożliwienie instytucjom publicznym realizującym ustawy, na mocy których przyznawane są świadczenia, korzystania z danych gromadzonych w rejestrach utworzonych przez MPiPS. W zakresie niezbędnym do realizacji swoich zadań instytucje te będą mogły przetwarzać informacje z obszaru świadczeń rodzinnych, funduszu alimentacyjnego, pomocy społecznej oraz systemu EKSMOoN (Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności) w celu weryfikacji danych osób ubiegających się o świadczenia oraz członków ich rodzin.

Obecnie dane pozyskiwane z systemów dziedzinowych są przechowywane w rejestrze centralnym jedynie w celach statystycznych i są odpersonalizowane, co uniemożliwia zidentyfikowanie konkretnego beneficjenta i pozyskanie niezbędnych informacji.

Informacje zawarte w rejestrach centralnych będą przechowywane przez określony czas, po upływie którego będzie trzeba je usunąć, dotyczyć to ma również podmiotów, którym informacje zostały udostępnione.

Ustawa ma także umożliwić powiatowym i wojewódzkim zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności pozyskiwanie w drodze elektronicznej informacji o sytuacji zawodowej i społecznej osób, które złożyły wniosek o ustalenie niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności. Dane te gromadzone będą w systemie EKSMOoN.

Zmiany mają też umożliwić dostęp do danych z systemu EKSMOoN podmiotom realizującym zadania z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych i pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w celu weryfikacji statusu wnioskodawcy jako osoby niepełnosprawnej i wyłącznie w zakresie, w jakim dane te stanowią kryterium przyznania konkretnego świadczenia. Chodzi o dane gromadzone m.in. przez publiczne służby zatrudnienia, ZUS, KRUS, organy emerytalne służb mundurowych i specjalnych.

Obecnie przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie przewidują możliwości udostępniania żadnych danych z systemu EKSMOoN, a organy przyznające świadczenia muszą pozyskiwać informacje o niepełnosprawności od osoby zainteresowanej, a w przypadku świadczeń z pomocy społecznej dodatkowo od zespołów orzekających. W każdym jednak przypadku następuje to w formie pisemnej, co wpływa na długość prowadzonego postępowania, jak też konieczność żądania od strony przedstawienia stosownego materiału dowodowego.

E-kwestionariusz

Nowela umożliwić ma także przeprowadzanie rodzinnego wywiadu środowiskowego za pomocą elektronicznego kwestionariusza. Ma to m.in. wyeliminować konieczność ręcznego przenoszenia danych z wywiadu papierowego do systemu komputerowego w ośrodku pomocy społecznej.

W zamierzeniu autorów projektu zmiany mają przyczynić się m.in. do skrócenia postępowań w sprawach przyznania świadczeń z pomocy społecznej oraz zredukowania przypadków wyłudzeń świadczeń (np. składania fałszywych oświadczeń lub prób uzyskania świadczenia w kilku miejscach w tym samym czasie).

Odbieranie prawa jazdy dłużnikom alimentacyjnym

Ustawa wprowadzić ma również zmiany w Prawie o ruchu drogowym w związku z możliwością odbierania prawa jazdy dłużnikom alimentacyjnym. W celu uproszczenia złożonych dziś procedur autorzy projektu proponują upoważnienie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego, do bezpłatnego wglądu do centralnej ewidencji kierowców. Dzięki temu urzędnik sam sprawdzi, czy dłużnik posiada prawo jazdy. Obecnie, nie mając takiej możliwości, kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy również w przypadku, gdy dłużnik nie ma uprawnienia do kierowania pojazdami.

Do katalogu podmiotów, którym udostępnia się dane lub informacje zgromadzone w centralnej ewidencji pojazdów, zostaną dodani również kierownik ośrodka pomocy społecznej i pracownik socjalny. Ma to pomóc ustaleniu sytuacji majątkowej osób ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej. Po zmianach ośrodek nie będzie ponosił odpłatności przy ustalaniu, czy osoba ubiegająca się o pomoc lub korzystająca z pomocy społecznej posiada pojazd.

Również w Prawie bankowym i ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych zostaną wprowadzone zmiany polegające dodaniu do katalogu podmiotów, którym bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnice bankową, kierownika ośrodka pomocy społecznej i pracownika socjalnego. Chodzi o informacje, które mają znaczenie dla decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej. Obecnie ośrodki pomocy społecznej nie mają żadnych instrumentów prawnych umożliwiających weryfikację składanych przez wnioskodawców oświadczeń majątkowych. (PAP)

Czy nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych naruszy konstytucję?

Projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych za bardzo ingeruje w życie prywatne obywateli – mówi PAP Jędrzej Niklas z Fundacji Panoptykon. Jego zdaniem projekt, który przewiduje m.in. składanie wniosków o zasiłki drogą elektroniczną, może naruszać konstytucję.

Resort pracy przygotował projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych i innych ustaw. Zakłada on m.in., że część procedur związanych z przyznawaniem zasiłków będzie się odbywać w formie elektronicznej. Jak podkreśla resort, zmiany mają m.in. usprawnić proces składania wniosków i przyznawania świadczeń rodzinnych, z funduszu alimentacyjnego oraz z pomocy społecznej, a także wyeliminować nadużycia związane z wyłudzaniem świadczeń.

Zgodnie z propozycją, pracownicy socjalni będą mogli żądać informacji o osobie, która wystąpiła z wnioskiem o przyznanie zasiłku, m.in. od banków, szkół czy przychodni lekarskich, a także od policji, ZUS, KRUS, placówek edukacyjnych. Dodatkowo ma zostać uruchomiony centralny rejestr osób pobierających zasiłki.

Jak powiedział PAP prawnik z Fundacji Panoptykon Jędrzej Niklas, takie bardzo szerokie i ingerujące w intymne życie obywateli kompetencje mogą naruszać konstytucję. Jego zdaniem, mając dostęp do informacji objętych tajemnicą bankową czy lekarską, pracownicy pomocy społecznej uzyskują prawo do daleko idącej kontroli życia osobistego obywateli.

„Naszym zdaniem, proponowane rozszerzenie kręgu podmiotów oraz celów pozyskiwania przez pracowników socjalnych informacji o obywatelach może w istotny sposób naruszać konstytucyjne prawa i wolności, a w szczególności zakaz pozyskiwania i gromadzenia informacji o obywatelach w zakresie wykraczającym poza to, co niezbędne w demokratycznym państwie prawa” – podkreślił Niklas.

Jak zaznaczył, po otrzymaniu dostępu do informacji objętych tajemnicą bankową przedstawiciele pomocy społecznej mogą zyskać dostęp do bardzo osobistych aspektów życia danej osoby.

„Dzięki udostępnieniu informacji objętych tajemnicą bankową podmioty uprawnione uzyskają nie tylko wgląd w salda na rachunkach bankowych czy papierach wartościowych danej osoby, ale również informacje dotyczące obrotów na jej rachunkach, które mogą zawierać informacje ujawniające najbardziej intymne aspekty jej życia” – podkreślił Niklas.

Jak dodał, podobny charakter ma propozycja umożliwiająca pozyskiwanie przez pomoc społeczną danych od szeregu innych podmiotów, w tym szkół, placówek medycznych czy pracodawców.

Niklas podkreślił, że resort pracy nie przedstawił wystarczających argumentów przemawiających za takimi zmianami.

„W uzasadnieniu nowelizacji nie podano, że nagle wzrosła liczba oszustów związanych z pobieraniem świadczeń. Poza tym propozycje nie zawierają istotnych - z punktu widzenia ochrony prywatności - gwarancji” – zaznaczył.

Dodał, że w podobnej sprawie orzekał już Trybunał Konstytucyjny i w wyroku dotyczącym dostępu urzędów skarbowych do tajemnicy bankowej wskazał, że urzędy mogą przetwarzać takie informacje wtedy, gdy jednocześnie istnieją standardy ochrony takich informacji. „Musi być więc przede wszystkim ograniczony krąg osób posiadających dostęp do danych. Z kolei wniosek o udostępnienie informacji powinien składać kierownik danego urzędu, a nie jego szeregowy pracownik” – zaznaczył.

Prawnik ocenił, że pomysły resortu pracy mają „raczej służyć tylko wygodzie samej administracji, a niekoniecznie dobru obywateli”.

„Oczywiście, gdy osoby oczekują konkretnego wsparcia od państwa, muszą zgadzać się na określone warunki, by z niego skorzystać. Kiedy w grę wchodzą wspólne pieniądze, należy dbać o to, by były wydatkowane racjonalnie. Odbywa się to również m.in. dzięki wykorzystywaniu informacji o sytuacji obywateli” – powiedział.

Jednak jego zdaniem ingerencje w sferę praw i wolności powinny być proporcjonalne do zamierzonego celu.

„W przypadku nowych pomysłów resortu pracy jest wręcz odwrotnie. Co gorsza, mogą one doprowadzić do erozji zaufania na linii pomoc społeczna – osoby potrzebujące pomocy. Z jednej strony obywatele pobierający zasiłek będą dogłębniej kontrolowani. Z drugiej zaś, pracownicy socjalni będą stawiani w roli policjantów śledzących nadużycia” - zaznaczył.(PAP)