Zasada "złotówka za złotówkę" w świadczeniach rodzinnych uchwalona

Projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, realizujący jedną z zapowiedzi z expose premier Ewy Kopacz, przygotowało MPiPS.

Nowela wprowadza zasadę "złotówka za złotówkę", dzięki której przekroczenie kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłków rodzinnych nie będzie automatycznie oznaczało utraty tych świadczeń.

Zasada złotówka za złotówkę podpisana przez Prezydenta

Obecnie rodzina, która przekroczy próg dochodowy (574 zł na osobę w rodzinie lub 664 zł dla rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem) choćby o złotówkę, traci wszystkie zasiłki rodzinne. Od początku przyszłego roku - kiedy ma wejść w życie nowela - wypłata tych zasiłków będzie pomniejszona tylko o kwotę przekroczenia progu dochodowego. Jeśli rodzina przekroczy kryterium o złotówkę, to dostanie to, co by jej się należało, pomniejszone o 1 zł, jeśli o 25 zł - pomniejszone o 25 zł, etc.

Ustawa dotyczy zasiłku rodzinnego i dodatków do niego: becikowego, z tytułu samotnej opieki nad dzieckiem, korzystania z urlopu wychowawczego, wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka, rozpoczęcia roku szkolnego, nauki dziecka poza miejscem zamieszkania.

Polecamy: Kalendarz 2019

Gdy nowela wejdzie w życie, przy przekroczeniu kryterium świadczenia będą wypłacane w wysokości różnicy między przeciętną, miesięczną wysokością wszystkich świadczeń, o które ubiega się rodzina, a kwotą, o którą przekracza kryterium.

Minimalne wypłacane świadczenie będzie wynosić 20 zł. Dla przykładu - jeśli rodzina przekracza kryterium o 380 zł, a uprawniona jest do zasiłku i dodatków w wysokości 400 zł, to od 400 odejmujemy 380 i oznacza to, że tej rodzinie należy się 20 zł. Gdyby ta różnica wynosiła 19 zł, już by nie otrzymała tego świadczenia.

Według MPiPS z nowych rozwiązań skorzysta w 2016 r. ok. 160 tys. rodzin; koszt tych rozwiązań wyniesie w przyszłym roku 384 mln zł.

Osoby, które już straciły prawo do zasiłków, będą mogły ponownie wystąpić o świadczenia.(PAP)

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych - przebieg procedury legislacyjnej

Kalkulatory

Wyjaśnienie uchwalonych zmian na przykładach - z uzasadnienia projektu ustawy

Osoba samotnie wychowująca jedno dziecko ubiega się o następujące świadczenia rodzinne: 1 zasiłek rodzinny (77 zł na dziecko do ukończenia 5 lat), 1 dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (po 400 zł na dziecko), 1 dodatek z tytułu samotnego wychowania dziecka (po 170 zł na dziecko).

Łączna kwota zasiłków wraz z dodatkami (czyli przeciętna, miesięczna wysokość wszystkich świadczeń, o które ubiega się ta rodzina) wynosi w tym przypadku: (77x12/12)+(400x12/12)+(170x12/12) = 77 zł + 400 zł + 170 zł = 647 zł. Jest to maksymalna kwota, o którą łączny dochód w rodzinie (tj. łączny dochód wszystkich członków rodziny) może przekroczyć kryterium dochodowe.

Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń wynosi obecnie 574 zł na osobę w rodzinie. Łączny dochód w rodzinie 2-osobowej nie może więc przekroczyć 1148 zł miesięcznie (2 osoby x 574 zł).

Dochód tej rodziny na osobę w rodzinie wynosi 654 zł. Łączny dochód rodziny w tym przypadku wynosi więc 1308 zł miesięcznie (2 osoby x 654 zł).

Kryterium dochodowe dotyczące łącznego dochodu w tej rodzinie zostało zatem przekroczone o 160 zł (1308 zł – 1148 zł).

W obecnym systemie prawnym rodzina taka nie uzyskałaby prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków, w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Proponowana zmiana spowoduje przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków, lecz w wysokości pomniejszonej o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego przez całą rodzinę, czyli o 160 zł, stanowiącego część dochodu otrzymywanego ponad kryterium dochodowe.

Z zastosowaniem zasady „złotówka za złotówkę” świadczenia będą zatem wypłacone w wysokości różnicy między przysługującą kwotą świadczeń rodzinnych, tzw. „łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami” (647 zł), a wysokością dochodu przekraczającego kryterium dochodowe (160 zł), czyli w wysokości 487 zł.

Rodzina z trójką dzieci (w tym jedno z dzieci niepełnosprawne) ubiega się o następujące świadczenia rodzinne: 3 zasiłki rodzinne (po 106 zł na dzieci w wieku 5–18 lat), 3 jednorazowe dodatki z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego (po 100 zł, jednorazowo na dziecko), 1 dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej (80 zł miesięcznie na trzecie dziecko), 1 dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego (80 zł miesięcznie na dziecko powyżej 5 roku życia), 2 dodatki z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania (po 90 zł miesięcznie przez 10 miesięcy nauki szkolnej).

Łączna kwota zasiłków wraz z dodatkami (czyli przeciętna, miesięczna wysokość wszystkich świadczeń, o które ubiega się ta rodzina) wynosi w tym przypadku: (3x106x12/12)+(3x100/12)+(80x12/12)+(2x90x10/12) = 318 zł + 25 zł + 80 zł + 80 zł + 150zł = 653 zł. Jest to maksymalna kwota, o którą łączny dochód w rodzinie (tj. łączny dochód wszystkich członków rodziny) może przekroczyć kryterium dochodowe.

Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń (w przypadku gdy w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne) wynosi obecnie 664 zł na osobę w rodzinie. Łączny dochód w rodzinie 5-osobowej z dzieckiem niepełnosprawnym nie może więc przekroczyć 3320 zł miesięcznie (5 osób x 664 zł).

Dochód tej rodziny na osobę w rodzinie wynosi 669 zł. Łączny dochód rodziny w tym przypadku wynosi więc 3345 zł miesięcznie (5 osób x 669 zł).

Kryterium dochodowe dotyczące łącznego dochodu w tej rodzinie zostało zatem przekroczone o 25 zł (3345 zł – 3320 zł).

W poprzednim okresie zasiłkowym rodzina ta nie pobierała zasiłków rodzinnych z powodu przekroczenia kryterium dochodowego. W obecnym systemie prawnym rodzina ta także nie uzyskałaby prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków, w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Proponowana zmiana spowoduje przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków, lecz w wysokości pomniejszonej o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego przez całą rodzinę, czyli o 25 zł, stanowiącego część dochodu otrzymywanego ponad kryterium dochodowe.

Z zastosowaniem zasady „złotówka za złotówkę” świadczenia będą zatem wypłacone w wysokości różnicy między przysługującą kwotą świadczeń rodzinnych, tzw. „łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami” (653 zł), a wysokością dochodu przekraczającego kryterium dochodowe (25 zł), czyli w wysokości 628 zł.

Po wejściu w życie tej nowelizacji, czyli od 1 stycznia 2016 r., świadczenia rodzinne będą więc wypłacane w wysokości różnicy między przysługującą kwotą świadczeń, tzw. „łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami”, a wysokością dochodu rodziny lub osoby uczącej się otrzymywanego ponad kryterium dochodowe, czyli w wysokości pomniejszonej o kwotę, o jaką dochód rodziny przekroczył aktualnie obowiązującą kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego pomnożoną przez liczbę osób w danej rodzinie.

Konieczne więc będzie ustalenie, o jaką kwotę łączny dochód członków rodziny przekroczył kwotę stanowiącą wielokrotność kryterium dochodowego, ustalaną w zależności od liczby osób w rodzinie.

Łączną kwotę zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami stanowić będzie suma przysługujących danej rodzinie lub osobie uczącej się w danym okresie zasiłkowym:

1)  zasiłków rodzinnych podzielonych przez liczbę miesięcy, na które ustalane jest prawo do tych zasiłków;

2)  dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 10–13 (dodatków z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, z tytułu samotnego wychowywania dziecka, z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej oraz z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego), podzielonych przez liczbę miesięcy, na które ustalane jest prawo do tych dodatków;

3)  dodatków do zasiłku rodzinnego, o których mowa w art. 9, art. 14 i art. 15 (dodatków z tytułu urodzenia dziecka, z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego oraz z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania), podzielonych przez 12.

Przekroczenie nie może być wyższe niż suma otrzymywanych świadczeń.

Wyrównanie, o którym mowa powyżej, będzie wypłacane, gdy jego wysokość będzie wyższa lub równa 20 zł.

Jednocześnie, w celu ujednolicenia zasad przyznawania prawa do zasiłków rodzinnych dla wszystkich rodzin, proponuje się rezygnację z dotychczas obowiązującego rozwiązania, wynikającego z bieżącego brzmienia art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

Wprowadzone zostaną również zmiany analogiczne do obecnych uregulowań kwestii ustalania prawa do świadczeń w przypadku utraty lub uzyskania dochodu w przypadku wystąpienia zmian mających wpływ na wysokość otrzymywanych zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłku rodzinnego powodujących konieczność ustalenia prawa do tych świadczeń zgodnie z art. 5 ust. 3–3c.

W sytuacji gdy zmiany te spowodują podwyższenie wysokości otrzymywanych świadczeń, prawo do tych świadczeń i ich wysokość organ ustalać będzie od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiła zmiana, nie wcześniej jednak niż od miesiąca poinformowania przez wnioskodawcę o tym fakcie organu. Natomiast gdy zmiany te spowodują obniżenie wysokości otrzymywanych świadczeń, prawo do tych świadczeń i ich wysokość organ ustalać będzie od miesiąca następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca, w którym wystąpiła zmiana.

Doprecyzowane zostało również brzmienie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych o konieczność powiadomienia organu przez osobę pobierającą świadczenia o zmianach mających wpływ na wysokość otrzymywanych świadczeń.