Rozliczanie kosztów pośrednich na produkty gotowe

W myśl przepisów ustawy o rachunkowości produkty wycenia się według kosztów wytworzenia. Zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy na koszt wytworzenia produktów składają się koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadniona część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Z kolei do uzasadnionej części kosztów pośrednich wytwarzania zalicza się zmienne koszty pośrednie produkcji (z wyłączeniem strat produkcyjnych) oraz tę część stałych pośrednich kosztów produkcji, która odpowiada poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Przepisy ustawy o rachunkowości, posiłkując się zapisami MSR nr 2 „Zapasy”¹, za normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznają przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresów lub sezonów przy uwzględnieniu planowanych remontów. Do kosztów wytworzenia produktów nie zalicza się tej części stałych pośrednich kosztów wytworzenia, która dotyczy niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych (np. przestojów, braków) oraz kosztów ogólnego zarządu (które nie są związane z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny), a także kosztów sprzedaży produktów. Koszty te nie ujmują również kosztów magazynowania produktów, chyba że poniesienie tych kosztów jest niezbędne w procesie produkcji.

Należy dodać, że ustawa o rachunkowości określa również sposób postępowania, jeżeli nie jest możliwe albo celowe (produkcja rolna) ustalenie kosztu wytworzenia produktu. W tym przypadku produkty wycenia się w sposób uproszczony po cenie sprzedaży takiego samego lub bardzo podobnego produktu, pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto ze sprzedaży, a w przypadku produktu w toku – także z uwzględnieniem stopnia jego wytworzenia.

W przypadkach uzasadnionych do kosztu wytworzenia produktu można również doliczyć koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu niezbędnego, długotrwałego wytwarzania produktu, tj. odsetki, prowizje itp. (art. 28 ust. 4 ustawy). Można do nich także doliczyć różnice kursowe powstałe przy zapłacie za dostawę (art. 30 ust. 4 ustawy). Rozwiązania te dotyczą jednak tylko specyficznych zapasów, wymagających długoterminowego finansowania i mogą być stosowane wówczas, gdy istnieje możliwość rzetelnego przyporządkowania kosztów obsługi długu i ewentualnych różnic kursowych do danych aktywów.