Skutki składkowo-podatkowe udziału pracownika w kursie

Dla części pracowników ukończenie kursu językowego jest niezbędne do wykonywania obowiązków na danym stanowisku. W takim przypadku koszt kursu nie będzie stanowił przychodu ze stosunku pracy, który należałoby wliczyć do podstawy wymiaru składek czy podatku pracownika. Jeśli z kursu językowego będą korzystać pracownicy (np. informatycy), którym to szkolenie nie jest niezbędne w pracy, wówczas wartość kursu należy uznać za ich przychód ze stosunku pracy. Taki przychód podlega jednak zwolnieniu ze składek i podatku.

Aby ustalić, czy koszt udziału pracownika w kursie poniesiony przez pracodawcę stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia tego pracownika, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy jest to dla pracownika przychód ze stosunku pracy. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników jest bowiem przychód osiągnięty z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę (art. 4 pkt 9 i art. 18 ust. 1 ustawy systemowej w związku z art. 12 ust. 1 updof).

Kierowanie pracowników na szkolenia związane z bieżącym wykonywaniem pracy, których skutkiem jest zwiększenie efektywności danej firmy, leży przede wszystkim w interesie pracodawcy. Ponadto udział pracownika w kursie na polecenie pracodawcy stanowi charakterystyczny dla stosunku pracy wyraz pracowniczego podporządkowania. Pracownik nie powinien odmówić udziału w kursie, na który został skierowany przez pracodawcę, i w efekcie udział w kursie nie powinien pociągać negatywnych konsekwencji finansowych dla pracownika.

Zatem powinni Państwo ustalić, czy istnieje związek między umiejętnościami, jakie zdobył pracownik w trakcie kursu, a jego obowiązkami wykonywanymi w ramach stosunku pracy. Jeśli taki związek istnieje, koszt kursu poniesiony przez pracodawcę nie jest dla pracownika przychodem ze stosunku pracy. W związku z tym nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika ani przychodu podlegającego opodatkowaniu.

WAŻNE!

Jeśli w czasie kursu pracownik zdobywa wiedzę/umiejętności niezbędne do wykonywania pracy, koszt kursu nie jest dla niego przychodem ze stosunku pracy.

Potwierdza to m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 12 lutego 2008 r. (I SA/Po 1597/07). W tym wyroku sąd odniósł się do treści art. 12 updof, w którym wyliczono składniki przychodu ze stosunku pracy. Zaznaczył, że poniesiony przez pracodawcę koszt udziału pracownika w kursie stanowi wydatek „na pracownika”, a nie - jak mowa w przepisie - „za pracownika”. Zatem sfinansowanie pracownikowi udziału w kursie jako wydatek „na pracownika” nie skutkuje powstaniem przychodu ze stosunku pracy, który stanowi podstawę wymiaru składek i podatku.

Inaczej jest w przypadku, gdy nie ma związku między przedmiotem kursu a obowiązkami wykonywanymi w ramach stosunku pracy lub jeżeli pracownik uczestniczy w kursie z własnej wyłącznej inicjatywy (bez skierowania pracodawcy). Wówczas koszt udziału w kursie jest dla pracownika przychodem ze stosunku pracy.

Przychód ze stosunku pracy jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika, poza ściśle określonymi wyjątkami. Zwolnienie ze składek i podatku obejmuje m.in. wartość świadczeń poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy (§ 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz art. 21 ust. 1 pkt 90 updof).

Przez „odrębne przepisy” należy rozumieć m.in.:

• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych,

• rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych.

Na podstawie tych przepisów wyodrębnia się dwie formy podnoszenia kwalifikacji: szkolne i pozaszkolne. Ze składek i podatku są zwolnione tylko te świadczenia, do których pracownik ma prawo w związku z odbywaniem nauki na podstawie przepisów, poza wynagrodzeniem za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy. Od innych świadczeń, przyznanych przez pracodawcę dobrowolnie, należy naliczyć składki na ubezpieczenia pracownika.

WAŻNE!

Wynagrodzenie za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy nie jest zwolnione ze składek.

Kursy językowe stanowią pozaszkolną formę kształcenia. Z tytułu uczestnictwa w kursie pracownik ma prawo do świadczeń od pracodawcy, jeśli został na ten kurs skierowany. Ma wówczas prawo do:

• zwrotu kosztów uczestnictwa, w tym zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu,

• płatnego urlopu szkoleniowego na udział w obowiązkowych zajęciach oraz płatnego zwolnienia z części dnia pracy w związku z nauką (§ 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych...).

Oznacza to, że jeśli skierowali Państwo na kurs również pracowników, których praca nie jest związana z wiedzą/umiejętnościami zdobywanymi na tym kursie, koszt tego szkolenia będzie dla nich przychodem ze stosunku pracy zwolnionym ze składek i podatku. Zwolnienie nie obejmie jednak wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego ani za czas zwolnień z części dnia pracy w celu udziału w kursie.

Należy pamiętać, że ZUS lub urząd skarbowy w trakcie kontroli mogą badać, czy dane szkolenie sfinansowane przez pracodawcę, w którym brał udział pracownik, było związane z prawidłowym funkcjonowaniem firmy.

Więcej na ten temat przeczytasz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń