Jak rozliczyć WNT

Omawiając podatkowe skutki zwrotu towarów stanowiących przedmiot wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) warto na wstępie wskazać na istotę tej czynności. Otóż, stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju. Czynność ta, nierozerwalnie związana z członkostwem w Unii Europejskiej, polega na nabyciu prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz (art. 9 ust. 1 powołanej ustawy). Jednocześnie z zakresu tej czynności wyłączone są przypadki wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy, traktowane jako nieuznawane za WNT. Trzeba jednak podkreślić, iż na gruncie obowiązujących regulacji ustawy o VAT czynność jest kwalifikowana jako WNT, jeżeli, oprócz wystąpienia wskazanych powyżej przesłanek WNT, spełnione są określone w art. 9 ust. 2 ustawy warunki podmiotowe właściwe zarówno dla nabywcy, jak i dostawcy towaru stanowiącego przedmiot nabycia. Należy dodać, iż istotnym dla prawidłowego opodatkowania WNT jest określenie miejsca dokonania tej czynności, za które stosownie do treści art. 25 ust. 1 ustawy, co do zasady, uznaje się terytorium państwa członkowskiego, na którym dostarczane towary znajdują się w momencie zakończenia wysyłki lub transportu (z zastrzeżeniem regulacji art. 25 ust. 2).

Zwrot towarów a podstawa opodatkowania WNT

Brzmienie art. 31 ust. 1 ustawy wyraża regułę, w myśl której (z zastrzeżeniem regulacji art. 31 ust. 1a) podstawą opodatkowania w WNT jest kwota, jaką nabywca obowiązany jest zapłacić, przy czym kwota ta obejmuje jednocześnie wskazane w art. 31 ust. 2 należności uboczne, powiększające koszt nabycia rzeczy, takie jak:

1) podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze związane z nabyciem towarów, z wyjątkiem podatku;

2) wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od podmiotu dokonującego WNT.

Jednocześnie, art. 31 ust. 3 ustawy mówi, iż przy ustalaniu podstawy opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów znajduje zastosowanie regulacja art. 29 ust. 4 (wskazująca przesłanki obniżenia obrotu). Tym samym, stosownie do powołanych przepisów, a zarazem w związku z treścią art. 29 ust. 4 ustawy, należy stwierdzić, iż ustalona zgodnie z art. 31 ust. 1 i 2 ustawy, podstawa opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów ulega obniżeniu o wartość udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont), a także o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych, w rozumieniu przepisów o cenach, oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze. Podstawa opodatkowania WNT ulega zatem obniżeniu na podobnych zasadach, na jakich obniżeniu ulega obrót przy krajowej dostawie towarów, a tym samym zwrot towarów stanowiących przedmiot WNT stanowi przesłankę dla obniżenia ustalonej wartości podstawy opodatkowania tej czynności. Warto dodać, iż z uwagi na treść art. 86 ust. 2 pkt 4 wskazującą, iż podatek należny z tytułu WNT stanowi podatek naliczony, obniżenie podstawy opodatkowania WNT skutkujące jednoczesnym obniżeniem wartości podatku należnego od tej czynności prowadzi zarazem do konieczności zmniejszenia wartości podatku naliczonego.

Przykład

Podatnik nabył dla potrzeb działalności towary na terytorium Niemiec o wartości 10 000 euro (koszt transportu 200 euro). Niemiecki podatnik od wartości dodanej 10 stycznia 2009 r. wystawił fakturę dokumentującą transakcję. 18 stycznia 2009 r. na podstawie otrzymanej od niemieckiego kontrahenta faktury korygującej część nabytych towarów o wartości 2000 euro zostało zwrócone do Niemiec.

Prezentowana sytuacja wskazuje zarówno na zastosowanie regulacji właściwych dla ustalenia podstawy opodatkowania oraz regulacji wskazujących na przesłanki jej obniżenia (art. 29 ust. 4). Odpowiednio w myśl art. 31 ust. 1, podstawę opodatkowania w WNT stanowi kwota, jaką nabywca jest obowiązany zapłacić powiększona o opłaty wskazane w art. 31 ust. 2 i 3, w tym m.in. koszty transportu. W efekcie ustalona podstawa opodatkowania dokonanego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, obliczona stosownie do treści art. 31 opiewa na kwotę 10 200 euro. Niemniej, z uwagi na stosowanie treści art. 29 ust. 4 ulegnie ona obniżeniu o wartość dokonanego zwrotu towarów, tj. o kwotę 2000 euro

Wewnętrzna faktura korygująca

Kolejnym wymagającym omówienia zagadnieniem w zakresie opodatkowania WNT na terytorium kraju jest kwestia udokumentowania fakturą wewnętrzną zarówno samego WNT, jak i zwrotu towarów stanowiących przedmiot tej czynności. Otóż, stosownie do art. 106 ust. 7 ustawy o VAT, w przypadku czynności wymienionych w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, oraz importu usług wystawiane są faktury wewnętrzne. Za dany okres rozliczeniowy podatnik może przy tym wystawić jedną fakturę dokumentującą czynności dokonane w tym okresie.

Zatem zgodnie z przytoczoną regulacją podatnik dokonujący WNT obowiązany jest do wystawienia faktury wewnętrznej dokumentującej dokonanie takiej czynności. Faktura taka powinna być wystawiona zgodnie z zasadami ustalonymi rozporządzeniem Ministra Finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Odpowiednio dyspozycja § 23 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, iż § 5, 9-14, 16, 17 i 21 stosuje się odpowiednio do faktur wewnętrznych, o których mowa w art. 106 ust. 7 ustawy (w tym wystawianych w formie elektronicznej), z tym że w przypadku dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz importu usług, faktury mogą nie zawierać numeru identyfikacji podatkowej kontrahenta.

Tym samym trzeba zauważyć, iż w stosunku do faktury wewnętrznej wystawionej przez podatnika dokonującego WNT znajdują także zastosowanie regulacje w zakresie wystawiania faktur korygujących. W efekcie, ponieważ jedną z przesłanek dla wystawienia faktury korygującej, w myśl § 13 ust. 3 powołanego rozporządzenia, jest zwrot sprzedawcy towarów, należy stwierdzić, iż podatnik WNT, który dokonał zwrotu towarów stanowiących przedmiot tej czynności obowiązany jest do wystawienia wewnętrznej faktury korygującej do faktury wewnętrznej wystawionej dla tej czynności.

Kurs waluty przy zwrocie towarów

Na gruncie omawianych przepisów problematyczne było nierzadko ustalenie właściwego kursu waluty dla obniżenia wartości podstawy opodatkowania WNT w wyniku dokonanego zwrotu towarów. W obecnym stanie prawnym, podstawową regułę w zakresie stosowania kursów walut wyraża regulacja art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którą, jeżeli kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone są w walucie obcej, to przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (z zastrzeżeniem regulacji szczególnych, w tym ustalonych w art. 31a ust. 2 i 3). A zatem, w świetle obecnie obowiązujących przepisów, kluczowym dla przeliczenia stanowiącej podstawę opodatkowania wartości wyrażonej w walucie obcej jest moment powstania obowiązku podatkowego (w odróżnieniu od regulacji obowiązujących do 30 listopada 2008 r., które zasadniczo odwoływały się do dnia wystawienia faktury). W efekcie, zgodnie z art. 31a ust. 1 przy ustalaniu wartości obniżenia podstawy opodatkowania wynikającej z dokonanego zwrotu towarów stanowiących przedmiot WNT zasadnym również jest stosowanie średniego kursu waluty, ustalonego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku WNT (z wyłączeniem sytuacji szczególnych wskazanych w art. 20 ust. 8, 9 oraz art. 20b), zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 5 ustawy o VAT, obowiązek ten powstaje 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru, a jeżeli przed tym terminem podatnik od wartości dodanej wystawił fakturę, to powstaje z chwilą wystawienia faktury (art. 20 ust. 6). Biorąc zatem pod uwagę przytoczone podstawowe zasady ustalania obowiązku podatkowego oraz treść art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, należy stwierdzić, iż dla celów przeliczenia wartości zwrotu towarów stanowiących przedmiot WNT należy stosować ogłoszony przez NBP kurs średni waluty z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego, tj. z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego 15 dzień miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towarów stanowiących przedmiot tej czynności bądź, w przypadku obowiązku podatkowego powstającego stosownie do treści art. 20 ust. 6 - z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia przez podatnika od wartości dodanej faktury dokumentującej dostawę towarów będących przedmiotem WNT.

Warto także zauważyć, iż obecnie przyjęte rozwiązanie, odwołując się do momentu powstania obowiązku podatkowego jako wyznacznika dla wskazania kursu waluty, kładzie kres wątpliwościom podatników w zakresie ustalenia tego kursu w przypadku zwrotu towarów stanowiących przedmiot WNT.

Niemniej jednak należy także zwrócić uwagę na możliwą sytuację, w której następuje zwrot towarów, a w efekcie zmniejszenie podstawy opodatkowania WNT obliczonej przy zastosowaniu reguł ustalania kursów walut obowiązujących przed 1 grudnia 2008 r. Otóż w takim przypadku odwołanie się do kursu z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego zapewne prowadziłoby do powstania różnic kursowych wynikających z odmiennych, uprzednio stosowanych reguł przeliczania wyrażonych na fakturze kwot w walutach obcych. W mojej ocenie zatem, przyjmując zasadę nieustalania różnic kursowych w zakresie opodatkowania VAT, a także stosując regułę, w myśl której zwrot towarów stanowiących przedmiot WNT stanowi przesłankę dla obniżenia podstawy opodatkowania VAT, w tej przejściowej sytuacji za właściwe wydaje się rozwiązanie polegające na zastosowaniu kursu waluty, na podstawie którego została ustalona pierwotna podstawa opodatkowania. Właśnie za takim rozwiązaniem przemawia argument, iż tylko takie odwołanie się do uprzednio zastosowanego kursu waluty pozwoli na precyzyjne obniżenie podstawy opodatkowania WNT w wyniku dokonanego zwrotu towarów przy jednoczesnym uniknięciu powstania ewentualnych różnic wynikających z zastosowania odmiennych kursów walut.

Wnioski końcowe

Stosownie do obowiązujących regulacji ustawy o VAT zwrot towarów stanowiących przedmiot WNT skutkuje obniżeniem podstawy opodatkowania tej czynności, gdyż zgodnie z treścią art. 29 ust. 4 podstawę opodatkowania zmniejsza się m.in. o wartość dokonanego zwrotu towaru. Konsekwencję powyższej regulacji stanowi zarówno obniżenie wartości podatku należnego, jak i obniżenie wartości podatku naliczonego, którym stosownie do brzmienia art. 86 ust. 2 pkt 4 ustawy jest kwota podatku należnego z tytułu WNT. Warto też podkreślić, iż w wyniku zwrotu towarów stanowiących przedmiot WNT podatnik obowiązany jest do wystawienia stosownej wewnętrznej faktury korygującej, na potrzeby której zasadne jest przeliczanie kwot wyrażonych w walutach obcych na fakturze korygującej przy zastosowaniu kursu walut stosowanego zgodnie z obowiązującymi przepisami na potrzeby ustalenia pierwotnej podstawy opodatkowania WNT.

Marek Piotrowski

doradca podatkowy

Podstawa prawna:

• art. 5 ust. 1 pkt 4, art. 9 i 10, art. 29 ust. 4, art. 31, art. 31a ust 1, art. 86 ust. 2 pkt 4 oraz art. 106 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.),

• § 13, 17 i 23 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 212, poz. 1337).