Sposoby nabycia prawa własności (część II)

Jednym ze sposobów nabycia własności, poza umownym przeniesieniem własności, jest zasiedzenie, które polega na nabyciu prawa własności na skutek długotrwałego posiadania rzeczy przez osobę, która nią faktycznie włada jak właściciel (tzw. posiadacz samoistny). Przedmiotem nabycia własności przez zasiedzenie mogą być zarówno nieruchomości, jak i rzeczy ruchome. W zależności od przedmiotu zasiedzenia, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”) przewiduje różne warunki, które muszą zostać spełnione, aby mogło dojść do skutecznego nabycia prawa własności.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, posiadacz samoistny nieruchomości, który nie jest jej właścicielem, nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość w dobrej wierze nieprzerwanie od dwudziestu lat. Należy przy tym wskazać, że dobra wiara posiadacza samoistnego występuje wtedy, gdy z przyczyn usprawiedliwionych nie wie on o tym, że nie przysługuje mu prawo własności. Natomiast, jeżeli posiadacz samoistny nieruchomości uzyskał posiadanie w złej wierze (tzn. wiedział, że ta nieruchomość jest własnością innej osoby lub nie wiedział o tym fakcie wskutek swojego niedbalstwa), do nabycia jej własności przez zasiedzenie konieczny jest upływ trzydziestu lat. Z powyższych przepisów wynika, że do zasiedzenia nieruchomości konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Po pierwsze, osoba, która chce zasiedzieć nieruchomość, musi być posiadaczem samoistnym, tzn. władać nieruchomością jak właściciel. Po drugie, zasiedzenie nieruchomości następuje na skutek upływu czasu. W zależności od istnienia dobrej lub złej wiary, czas ten wynosi dwadzieścia albo trzydzieści lat.

W odniesieniu do rzeczy ruchomej, ustawodawca przewidział bardziej rygorystyczne warunki nabycia jej przez zasiedzenie. Według Kodeksu cywilnego, posiadacz samoistny rzeczy ruchomej, który nie jest jej właścicielem, nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od trzech lat, chyba, że posiada tę rzecz w złej wierze. Nabyć przez zasiedzenie rzecz ruchomą może zatem jedynie osoba będąca w dobrej wierze. Do warunków nabycia ruchomości przez zasiedzenie należy więc zaliczyć: posiadanie samoistne, upływ trzech lat oraz dobrą wiarę.

Kolejnym sposobem nabycia prawa własności, odnoszącym się jednak tylko do rzeczy ruchomych, niebędących niczyją własnością, jest zawłaszczenie. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez objęcie jej w posiadanie samoistne. Oznacza to, że do zawłaszczenia konieczne jest zawładnięcie rzeczą oraz intencja stania się właścicielem takiej rzeczy. Należy podkreślić, że przedmiotem zawłaszczenia mogą być wyłącznie rzeczy niczyje, czyli przykładowo rzeczy ruchome, w stosunku do których inna osoba zrzekła się swojego prawa własności.