REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jakie skutki podatkowe ma śmierć podatnika

Ewa Matyszewska
Ewa Matyszewska

REKLAMA

Spadkobierca w zakresie nabytych praw i obowiązków majątkowych po osobie zmarłej wstępuje w miejsce spadkodawcy, stając się podatnikiem. Musi więc rozliczyć się z fiskusem lub ewentualnie zapłacić należne podatki.

Śmierć podatnika może nieść ze sobą konsekwencje nie tylko w podatku od spadków i darowizn. Spadkobierca czasem musi odpowiadać za zobowiązania zmarłego. Czasem konieczne są także rozliczenia w zakresie innych podatków: dochodowego czy VAT.

Obowiązki spadkobiercy...

Spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane prawem podatkowym majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Jeżeli spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną firmą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.

PRZYKŁAD:

ŚWIADCZENIA PO ZMARŁYM MĘŻU

Podatniczka w maju 2005 r. otrzymała decyzję o przyznaniu prawa do należnego świadczenia niezrealizowanego za 1999 rok po zmarłym mężu. W zeznaniu za 2005 rok PIT-37 rozliczyła kwotę otrzymanego świadczenia. Czy otrzymane świadczenie po zmarłym mężu powinno być opodatkowane podatkiem od spadku, czy PIT?

Omawiane prawa nie wchodzą do masy spadkowej i nie mają do nich zastosowania przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przychód z praw majątkowych podlega opodatkowaniu PIT. Ponieważ w ustawie o PIT nie określono szczególnych zasad określania dochodu z praw majątkowych, to podlegają one kumulacji z innymi dochodami i powinny być wykazane w zeznaniu rocznym. Zatem wypłacone podatniczce w 2005 roku należne świadczenie niezrealizowane za 1999 rok po zmarłym mężu stanowi przychód podatniczki z praw majątkowych podlegający opodatkowaniu PIT.

Zasady te mają także zastosowanie odpowiednio do praw i obowiązków z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika oraz do praw i obowiązków wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.

Aby zobrazować zaprezentowane reguły, warto zacytować wyrok WSA w Warszawie z 17 maja 2005 r. (sygn. akt V SA/ Wa 901/04; niepublikowany), w którym sąd wskazał, że pomimo że w postępowaniu celnym nie ma zastosowania art. 97 Ordynacji podatkowej, to nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że spadkobierca dłużnika celnego dziedziczy wyłącznie zobowiązania związane z długiem celnym, natomiast nie dziedziczy związanych z tym długiem praw majątkowych, jakie przysługiwały spadkodawcy.

W innym wyroku, z 20 stycznia 2004 r. WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 1069/02; niepublikowany) podkreślił, że spadkobierca w zakresie nabytych praw i obowiązków majątkowych wstępuje w miejsce spadkodawcy, stając się podatnikiem. Może więc wnosić o umorzenie nabytego w drodze sukcesji uniwersalnej zobowiązania podatkowego lub zaległości podatkowej, powołując się na własną sytuację materialną lub majątkową.

Warto jeszcze wyjaśnić, że nabywane przez spadkobierców prawa i obowiązki zmarłego musiały przysługiwać mu za życia. Na ten aspekt zwrócił uwagę NSA w wyroku z 22 grudnia 1999 r. (sygn. akt III SA 1350/99; niepublikowany), podkreślając, że skoro podatnik za życia nie nabył prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, to także jego spadkobiercy prawa takiego nie nabyli.

...i odpowiedzialność...

Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Zasady wynikające z prawa cywilnego stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za:

- zaległości podatkowe, w tym również za zaległości, o których mowa w art. 52 par. 1 (nienależne: nadpłaty, zwrot podatku, wynagrodzenie płatników lub inkasentów, oprocentowanie nadpłat bądź zwroty podatku);

- odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy;

- pobrane, a niewpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta;

- niezwrócone przez spadkodawcę zaliczki na naliczony VAT oraz ich oprocentowanie;

- opłatę prolongacyjną;

- koszty postępowania podatkowego;

- koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku.

...określi fiskus...

Organy podatkowe właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy orzekają o zakresie odpowiedzialności spadkobierców lub określają wysokość nadpłaty albo zwrotu podatku.

W decyzji fiskus określa wysokość znanych w dniu otwarcia spadku zobowiązań spadkodawcy. Wydając decyzję, organ określa wysokość zobowiązania podatkowego, poniesionej straty uprawniającej spadkobierców do skorzystania z ulg podatkowych, wysokość nadpłaty lub zwrotu podatku, jeżeli ich wysokość jest inna niż wykazana w deklaracji złożonej przez spadkodawcę albo spadkodawca deklaracji nie złożył.

Termin płatności przez spadkobiercę zobowiązań wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

Organy podatkowe zawiadamiają spadkobierców również o:

- złożonych przez spadkodawcę odwołaniach od decyzji, zażaleniach i skargach do sądu;

- decyzjach o udzielonych ulgach w spłacie zobowiązań podatkowych, jeżeli nie upłynął termin płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej lub termin płatności rat;

- decyzjach i postanowieniach, które zostały doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi;

- wszczętej kontroli podatkowej;

- złożonych przez spadkodawcę wnioskach o wszczęcie postępowania;

- postępowaniach wszczętych z urzędu wobec zmarłego.

Terminy do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu biegną ponownie od dnia doręczenia zawiadomienia.

...również w innych podatkach

U spadkobierców mogą powstać także obowiązki w zakresie rozliczeń podatku dochodowego lub VAT.

Ordynacja podatkowa przewiduje, że odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy oraz oprocentowanie niezwróconych zaliczek naliczonego VAT naliczane są do dnia otwarcia spadku. Wskazane odsetki za zwłokę oraz oprocentowanie naliczane są nadal w przypadku niedotrzymania przez spadkobierców 14-dniowego terminu obowiązującego przy spłacie zobowiązań podatkowych wynikających z decyzji fiskusa.

PRZYKŁAD:

SPRZEDAŻ MIESZKANIA ZE SPADKU

W dniu 24 października 2006 r. zmarła matka podatnika, pozostawiając mu w spadku spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Postanowieniem sądu podatnik w 2006 roku nabył w całości prawo do spadku. Postanowienie uprawomocniło się w styczniu 2007 r. Nabyte w spadku prawo podatnik chce sprzedać. Jakim podatkiem będzie obciążona sprzedaż mieszkania ze spadku?

Przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych związanych z nieruchomościami, nabytych do 31 grudnia 2006 r. - będzie opodatkowany na zasadach określonych w ustawie o PIT w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r. Oznacza to, że przychód uzyskany ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego do 31 grudnia 2006 r. w spadku lub darowizny - będzie w całości korzystał ze zwolnienia z opodatkowania PIT. Natomiast w przypadku uzyskania dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych nabytych po 1 stycznia 2007 r. - zastosowanie będzie miał art. 30e ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. Zgodnie z tym przepisem od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw - podatek wynosi 19 proc. dochodu. Jeśli chodzi o omawianą sytuację, to nabycie w drodze spadku następuje w dniu otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. W konsekwencji nabycie przez podatnika spadku po zmarłej matce (w skład którego wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu) miało miejsce w dniu śmierci spadkodawcy, tj. 24 października 2006 r. Zatem w przypadku sprzedaży w roku 2007 nabytego prawa do lokalu, uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia z PIT.

Jeżeli spadkodawca był podatnikiem PIT, organ podatkowy informuje spadkobierców, na podstawie posiadanych danych, o wysokości dochodu lub przychodu spadkodawcy oraz o wysokości wpłaconych zaliczek na podatek lub podatku, podając równocześnie przypadającą do zapłacenia kwotę podatku lub kwotę nadpłaty.

Jeżeli spadkodawca poniósł wydatki uprawniające do ulg podatkowych, spadkobierca w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji z urzędu skarbowego o rozliczeniach zmarłego zawiadamia organ podatkowy o wysokości poniesionych wydatków.

Po upływie 30-dniowego terminu organ podatkowy doręcza spadkobiercom decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego lub stwierdzającą nadpłatę.

Oprocentowanie z tytułu przypadających na rzecz spadkodawcy nadpłat oraz zwrotów podatków naliczane jest do dnia otwarcia spadku.

Przypadające na rzecz spadkodawcy nadpłaty oraz zwroty podatków, a także oprocentowanie z tych tytułów zwracane są poszczególnym spadkobiercom w proporcji określonej w ich zgodnym oświadczeniu woli, pod warunkiem złożenia w organie podatkowym: prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku; zgodnego oświadczenia woli wszystkich spadkobierców o podziale tych należności.

PRZYKŁAD:

OBOWIĄZKI BANKU PRZY ZGONIE KLIENTA

Bank zawiera umowy rachunku bankowego z osobami fizycznymi nieprowadzącymi firm. Środki zgromadzone na tych rachunkach są oprocentowane, a odsetki naliczane są na koniec każdego miesiąca. Bank od tych odsetek pobiera zryczałtowany PIT. W przypadku gdy klient jest osobą podlegającą ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terytorium Polski i dostarczy bankowi certyfikat rezydencji podatkowej, bank stosuje stawkę podatku wynikającą z odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. W 2006 roku jeden z klientów zmarł. Bank nie posiada jednak udokumentowanej informacji o zgonie. Odsetki od środków na tym rachunku nadal są naliczane i jest od nich pobierany podatek. Czy bank ma w takiej sytuacji obowiązek pobierać podatek od środków zgromadzonych na jego rachunku i przesyłać informacje IFT?

Bank ma obowiązek zarówno pobierać podatek, jak również sporządzać i przesyłać informacje IFT. Od uzyskanych dochodów z odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika, prowadzonych przez podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą pobiera się 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy. W związku z tym, z tytułu wypłacania tych przychodów (uznawania rachunku bankowego odsetkami) na banku ciążą obowiązki płatnika. Bez znaczenia dla tych obowiązków pozostaje fakt, że bank posiada nieudokumentowane informacje o śmierci właściciela rachunku.

W razie niezłożenia oświadczenia spadkobiercy lub spadkobierców w terminie 30 dni od dnia złożenia prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku kwoty należnych nadpłat i zwrotów podatku, a także kwoty oprocentowania z tych tytułów składane są do depozytu organu podatkowego.

Ważne!

Bieg terminów m.in. przedawnienia, do zwrotu nadpłaty podatku ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły dwa lata od śmierci spadkodawcy


EWA MATYSZEWSKA

ewa.matyszewska@infor.pl

Podstawa prawna

- Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

- Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W którym banku można dostać 4%, 5% a nawet 8% na lokacie lub koncie oszczędnościowym pod koniec stycznia 2025 r. [ranking depozytów bankowych]

W styczniu 2025 r. nastąpiły zmiany w czołówce promocyjnych depozytów bankowych. Dwa banki przestały oferować 8% w skali roku. Ale inna instytucja postanowiła właśnie na początku 2025 r. taką ofertę udostępnić. Mimo licznych promocji lokat i rachunków oszczędnościowych widoczny jest trend stopniowego pogarszania się oferty depozytowej - już od 2 lat. Skutkiem tego - jak pokazują dane NBP - przeciętna lokata zakładana jest z oprocentowaniem mniejszym niż 4% w skali roku.

Obligacje skarbowe - luty 2025 r. Oprocentowanie do 6,80% w skali roku. Oferta obligacji nowych emisji

Ministerstwo Finansów w komunikacie z 27 stycznia 2025 r. przekazało informacje o oprocentowaniu i ofercie obligacji oszczędnościowych (detalicznych) Skarbu Państwa nowych emisji, które będą sprzedawane w lutym 20245 r. Oprocentowanie i marże tych obligacji nie zmienią się w porównaniu do oferowanych w styczniu br. Od 28 stycznia br. można nabywać nowe (lutowe) emisje obligacji skarbowych w drodze zamiany z niewielkim dyskontem. 

Nowe stawki podatku od środków transportowych w 2025 r. Kto i kiedy płaci ten podatek?

Przewoźnicy mogą odetchnąć z ulgą. Po sporych podwyżkach podatku od środków transportowych w 2024 roku, w obecnym 2025 r. ich poziom wzrósł tylko nieznacznie. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów, w 2025 roku maksymalna stawka opłaty zwiększy się o niecałe 3 proc., podczas gdy w 2024 roku podwyżka wyniosła aż 15 proc.

Nowe przepisy dla firm transportowych od 2025 roku: polscy przewoźnicy mogą wynająć pojazd za granicą

Początek 2025 r. zapowiada zmiany wpływające na funkcjonowanie polskich firm transportowych. Jedną z nich jest nowelizacja ustawy o transporcie drogowym z 21 listopada 2024 r., zgodnie z którą polscy przewoźnicy od niedawna mogą wypożyczyć ciężarówkę zarejestrowaną za granicą. Rozwiązanie to może przynieść korzyści firmie transportowej i zwiększyć np. elastyczność operacyjną czy ograniczyć liczbę przestojów, ale ma też swoje ograniczenia. Jakie? Co ważniejsze, nieprzestrzeganie nowych regulacji niesie ryzyko dotkliwych kar finansowych dla przewoźników.

REKLAMA

Rewolucja w branży finansowej: Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych

W dynamicznie zmieniającym się świecie finansów, bycie na bieżąco z trendami i nowymi regulacjami to klucz do sukcesu. Dlatego już w marcu 2025 roku odbędzie się jedno z najważniejszych wydarzeń w branży – Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych – KONEL. To niepowtarzalna okazja, by poszerzyć wiedzę, nawiązać kontakty i zyskać przewagę konkurencyjną.

Urojona podmiotowość podatników - skutki. Błędne przekonanie, czy świadome oszustwo?

Czy można mieć urojenia podatkowe? Oczywiście tak i mogą z nich wynikać nawet realne w sensie prawnym zobowiązania podatkowe. Nie jest to również zjawisko na wskroś marginalne, bo owe urojenia wynikają z błędnego odczytania i zastosowania norm prawnych, przy czym ów błąd wcale nie musi być czymś nieuświadomionym – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Unijne rozporządzenie DORA już obowiązuje. Które firmy muszą stosować nowe przepisy od 17 stycznia 2025 r.?

Od 17 stycznia 2025 r. w Unii Europejskiej zaczęło obowiązywać Rozporządzenie DORA. Objęte nim podmioty finansowe miały 2 lata na dostosowanie się do nowych przepisów w zakresie zarządzania ryzykiem ICT. Na niespełna miesiąc przed ostatecznym terminem wdrożenia zmian Europejski Bank Centralny opublikował raport SREP (Supervisory Review and Evaluation Process) za 2024 rok, w którym ze wszystkich badanych aspektów związanych z działalnością banków to właśnie ryzyko operacyjne i teleinformatyczne uzyskało najgorsze średnie wyniki. Czy Rozporządzenie DORA zmieni coś w tym zakresie? Na to pytanie odpowiadają eksperci Linux Polska.

Transfer danych osobowych do Kanady – czy to bezpieczne? Co na to RODO?

Kanada to kraj, który kojarzy się nam z piękną przyrodą, syropem klonowym i piżamowym shoppingiem. Jednak z punktu widzenia RODO Kanada to „państwo trzecie” – miejsce, które nie podlega bezpośrednio unijnym regulacjom ochrony danych osobowych. Czy oznacza to, że przesyłanie danych na drugi brzeg Atlantyku jest ryzykowne?

REKLAMA

e-Urząd Skarbowy w Twoim telefonie! Nowa aplikacja zmienia sposób korzystania z usług skarbowych

Ministerstwo Finansów wprowadza rewolucję w dostępie do usług skarbowych. Aplikacja e-Urząd Skarbowy pozwala na szybkie i bezpieczne załatwianie spraw urzędowych. To dopiero początek – kolejne aktualizacje przyniosą jeszcze więcej funkcji!

W 2025 roku oprocentowanie lokat bankowych mocno spadnie. Jak zadbać o oszczędności?

Banki przewidują mocny spadek stóp procentowych. Przykładowo BNP Paribas prognozuje, że na koniec 2025 roku podstawowa stopa procentowa NBP spadnie do 4%, czyli obniży się aż o 1,75 p.p. Z kolei PKO BP zakłada, że stopy procentowe spadną do 3,5%-4% do końca 2026 r. Te oczekiwania już teraz wpływają na oprocentowanie lokat bankowych. Rankomat.pl zwraca uwagę, że średnie oprocentowanie lokat założonych w listopadzie (najnowsze dostępne dane NBP) wyniosło zaledwie 3,96% i w kolejnych miesiącach prawdopodobnie będzie dalej spadać. Między innymi dlatego w 2025 r. warto zmienić część swoich nawyków finansowych, do których przywykliśmy w ostatnich dwóch latach.

REKLAMA