Spis z natury jako metoda inwentaryzacji

Celem inwentaryzacji, będącej jedną z form kontroli wewnętrznej, jest ustalenie rzeczywistego stanu zasobów majątkowych (aktywów) i źródeł ich pochodzenia (pasywów), aby na tej podstawie np.:

- umożliwić doprowadzenie danych wynikających z ksiąg rachunkowych do zgodności ze stanem rzeczywistym,

- zapewnić rzetelność informacji ekonomicznych na podstawie uzyskanych danych.

Terminy inwentaryzacji

Termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane, jeżeli m.in. inwentaryzację:

- składników aktywów - z wyłączeniem aktywów pieniężnych, papierów wartościowych, produktów w toku produkcji oraz materiałów, towarów i produktów gotowych, nieobjętych ewidencją przychodu - rozpoczęto nie wcześniej niż trzy miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończono do 15 dnia następnego roku,

- zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów znajdujących się w strzeżonych składowiskach i objętych ewidencją ilościowo-wartościową - przeprowadzono raz w ciągu dwóch lat,

Polecamy: Podatki 2016 - komplet żółtych książek

- środków trwałych oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie, znajdujących się na terenie strzeżonym - przeprowadzono raz w ciągu czterech lat,

- zapasów towarów i materiałów (opakowań) objętych ewidencją wartościową w punktach obrotu detalicznego jednostki - przeprowadzono raz w roku,

- zapasów drewna w jednostkach prowadzących gospodarkę leśną - przeprowadzono raz w roku.

Niezależnie od obligatoryjnych momentów inwentaryzacji, które wyznacza ustawa o rachunkowości, w praktyce inwentaryzację należy przeprowadzić w następujących przypadkach:

- zmiany osoby materialnie odpowiedzialnej lub na jej żądanie,

Spis z natury składników trudno mierzalnych i niedostępnych

- zdarzeń losowych (kradzież, pożar itp.), które mogły spowodować zmiany w stanie składników majątkowych,

- żądania innych organów (urząd skarbowy, sąd, policja itp.).

Sposoby inwentaryzacji

Inwentaryzacja może być prowadzona w różny sposób. Należy dostosować sposób inwentaryzacji do specyfiki objętych nią składników. Dopuszczalne są następujące sposoby przeprowadzania inwentaryzacji:

- spis z natury,

- potwierdzenie prawidłowości sald,

- porównanie ksiąg z dokumentami.

Polecamy: Przewodnik po zmianach w ustawie o rachunkowości 2015/2016 (PDF)

Spis z natury

Spis z natury stanowi zasadniczy sposób okresowego ustalania i sprawdzania stanu aktywów oraz aktualizacji ich wartości. Spis z natury służy do ustalenia rzeczywistego stanu składników majątku, porównania go ze stanem księgowym objętych inwentaryzacją aktywów, ustalenia i wyjaśnienia różnic między stanem faktycznym a stanem wynikającym z ksiąg rachunkowych i doprowadzenie stanu księgowego do stanu realnego.