REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy należy płacić VAT od przyznanego odszkodowania

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewa Sławińska
prawnik, redaktor naczelna „MONITORA księgowego“

REKLAMA

Oceniając obowiązek podatkowy podatnika, bierzemy pod uwagę zawsze stan prawny występujący w chwili zdarzenia, z którym wiąże się obowiązek zapłaty podatku. Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawy o VAT) wprowadza opodatkowanie zdarzenia polegającego na przeniesieniu z mocy prawa własności gruntów w zamian za odszkodowanie dopiero od 1 maja 2004 r.

 

Gmina na mocy decyzji wojewody otrzymała we wrześniu 2007 r. odszkodowanie za grunt przejęty pod budowę autostrady. Przytoczę kilka zdań z decyzji:

„1. Stwierdzam nabycie z mocy prawa z dniem 24 sierpnia 2002 r. przez Skarb Państwa własności nieruchomości gruntowej (...) położonej w gminie Kruszyna (...) stanowiącej w dniu 23 sierpnia 2002 r. własność Gminy Kruszyna.

2. (...)

3. Zobowiązuję Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad do wypłaty odszkodowania ustalonego w pkt 2 dotychczasowemu właścicielowi - Gminie Kruszyna - jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja niniejsza stanie się ostateczna”.

Czy w opisanym przypadku od uzyskanego odszkodowania należy odprowadzić VAT? Ponieważ kwota VAT do odprowadzenia do US nie będzie mała, dlatego też szukamy uzasadnienia, na jakiej podstawie możemy podatku nie zapłacić.

Oceniając obowiązek podatkowy podatnika, bierzemy pod uwagę zawsze stan prawny występujący w chwili zdarzenia, z którym wiąże się obowiązek zapłaty podatku. Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawy o VAT) wprowadza opodatkowanie zdarzenia polegającego na przeniesieniu z mocy prawa własności gruntów w zamian za odszkodowanie dopiero od 1 maja 2004 r. Przeniesienie prawa własności gruntu w zamian za odszkodowanie, gdy miało miejsce przed 1 maja 2004 r., nie powoduje obowiązku zapłaty VAT.

W decyzji zostało wskazane, że datą nabycia gruntu z mocy prawa jest 24 sierpnia 2002 r., nie można zatem do tego zdarzenia stosować przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, który zaczął obowiązywać od 1 maja 2004 r. Data wydania decyzji i wypłaty odszkodowania nie ma w tym przypadku znaczenia, bo zdarzeniem, z którym ustawa o VAT wiąże obowiązek zapłaty tego podatku, jest moment przeniesienia z mocy prawa własności towarów (w tym gruntu) w zamian za odszkodowanie. Ustawa o VAT nie wiąże tego obowiązku z momentem wypłaty odszkodowania ani z momentem wydania decyzji potwierdzającej nabycie towaru z mocy prawa. Ten argument w sytuacji Czytelnika należy uznać za przesądzający o wyłączeniu z opodatkowania VAT opisanego zdarzenia.

Należy zauważyć, że gdyby nabycie nastąpiło po 1 maja 2004 r., wyłączenie z opodatkowania VAT takiej czynności nie byłoby sprawą oczywistą. Problem ten może być przedmiotem sporu z organami podatkowymi, które mogą zażądać zapłaty podatku. Podatnicy, którzy znajdą się w takiej sytuacji, aby uniknąć negatywnych konsekwencji podjętej decyzji, powinni każdorazowo występować do właściwej izby skarbowej o wydanie interpretacji co do obowiązku opodatkowania w tym przypadku. Tylko uzyskanie pozytywnej opinii izby skarbowej może być podstawą do uznania, że od uzyskanego odszkodowania nie należy płacić VAT.

Poniżej omawiamy argumenty, które mogą być przytoczone w podobnej sytuacji przez obie strony.

1. Czy mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT?

VAT nie obejmuje czynności, które polegają na realizacji uprawnień publicznoprawnych przez podmioty powołane do zadań publicznych. Wyłączenie czynności publicznoprawnych z opodatkowania VAT wynika z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. W przepisie tym czytamy:

„Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.”.

Na podstawie tego przepisu wyłączenie z opodatkowania VAT może nastąpić, gdy uznamy, że gmina, która uzyskała odszkodowanie, działała w charakterze podmiotu wykonującego zadania publiczne. Jednak zadania publiczne gminy obejmują sprawy gminnych dróg, ulic, mostów i placów (art. 7 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym). Nie można zatem uznać, że jednostka samorządu terytorialnego, przekazując nieruchomość pod autostradę, działała w charakterze podmiotu wykonującego zadania publiczne.

Zgodnie z art. 27 ustawy z 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym:

1. Nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe autostrad, stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego, stają się, z mocy prawa, własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji dotycząca tych nieruchomości stała się ostateczna.

2. Za nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje odszkodowanie, ustalone według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

3. Wojewoda, w drodze decyzji, stwierdza nabycie nieruchomości przez Skarb Państwa oraz ustala odszkodowanie.

Przytoczony przepis określa zasady przejęcia nieruchomości tak samo jak dla innych podmiotów obrotu gospodarczego. Gmina jest bowiem traktowana jak każdy inny podmiot gospodarczy, którego grunt wywłaszczono pod autostradę. Wynika z tego, że na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie można uznać, iż odszkodowanie uzyskane przez gminę będzie wyłączone z VAT.

2. Brak po stronie gminy przymiotu podatnika VAT

Można uznać, że gmina nie działa w charakterze podatnika VAT. Przypomnijmy, że opodatkowaniu VAT podlega wyłącznie czynność wykonana przez podatnika, którego zamiarem jest prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej VAT, podjęta w ramach tej działalności (art. 15 ustawy o VAT). Brak obowiązku opodatkowania otrzymanego odszkodowania przez podatników niewystępujących w charakterze podatników VAT potwierdził naczelnik Urzędu Skarbowego w Oświęcimu.

Interpretacja urzędu skarbowego

(...) Dostawą towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy [od redakcji: ustawy o VAT], jest m.in. przeniesienie z nakazu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Z powyższego wynika, iż na podstawie powołanego art. 7 ust. 1 pkt 1 czynność wywłaszczenia nieruchomości dokonywana w drodze decyzji administracyjnej co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, przy czym obowiązek podatkowy z tego tytułu może powstać po stronie dotychczasowego właściciela nieruchomości, który z tytułu wywłaszczenia otrzymuje odszkodowanie. Zaznaczyć należy, że zaliczenie tego rodzaju czynności do dostaw towarów nie będzie w większości przypadków znaczyło faktycznego opodatkowania, bowiem wywłaszczenie dotyczy zazwyczaj własności prywatnej. Wobec tego, podmiot pozbawiony własności nie działa w tej sytuacji w charakterze podatnika. (...) Analogiczne rozwiązania dotyczą sytuacji, gdy przeniesienie własności nieruchomości następuje z mocy prawa w przypadku nieruchomości zajętych pod drogi publiczne. (...).

Pismo naczelnika Urzędu Skarbowego w Oświęcimu z 5 listopada 2004 r., nr PP/443/185/04

Ten argument też jednak może zostać obalony. Gmina bowiem, co do zasady, występuje w wielu sytuacjach jako podatnik VAT, co może być uznane przez organy skarbowe za wystarczający powód do zapłaty podatku od uzyskanego odszkodowania.

3. Czy przejęcie towaru przez jeden organ publiczny od innego organu publicznego jest „działalnością gospodarczą” podlegającą VAT?

Warto w tym przypadku powołać się na uchwałę, w której Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA) odpowiedział na następujące pytanie: Czy przekazanie rzeczy na spłatę zobowiązania podatkowego podlega opodatkowaniu VAT?

Z orzecznictwa

Przekazanie przez przedsiębiorcę Skarbowi Państwa lub jednostce samorządowej towarów w zamian za zaległości podatkowe nie powinno być opodatkowane VAT. Cechą VAT jest ekwiwalentność, a Skarb Państwa nie wykonuje żadnych czynności na rzecz podatnika, a jedynie realizuje swoje kompetencje z zakresu władzy publicznej. Nie robi tego w ramach obrotu gospodarczego, z którym VAT jest związany.

Uchwała NSA w składzie siedmiu sędziów z 8 października 2007 r., sygn. akt I FPS 2/07

Należałoby uznać, że sytuacja opisana w pytaniu jest analogiczna, tj. przeniesienie własności nie ma nic wspólnego z obrotem gospodarczym podlegającym VAT. Wzajemne przejęcia majątku pomiędzy organami administracji rządowej i samorządowej dokonywane w celu realizacji zadań publicznych nie powinny być traktowane jako obrót gospodarczy opodatkowany VAT.


Podstawy prawne

- Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029)

- Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 173, poz. 1218)

- Ustawa z 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 666)


Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Rachunkowość Budżetowa

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd poprawia KSeF, przedsiębiorcy zadowoleni z kolejnym zmian w ustawie, zwłaszcza że korzystne modyfikacje nastąpią jeszcze przed wejściem w życie zmienianych przepisów

Krajowy System e-Faktur zmienia się na lepsze. Rząd, po konsultacjach z przedsiębiorcami, przyjął pakiet przepisów, które mają ułatwić funkcjonowanie Krajowego Systemu e-Faktur. Nowe przepisy są wynikiem licznych konsultacji z przedsiębiorcami, jakie przeprowadziło Ministerstwo Finansów.

MF proponuje zmiany w raportowaniu do KNF. Mniej obowiązków dla domów maklerskich

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasady przekazywania informacji do Komisji Nadzoru Finansowego przez firmy inwestycyjne i banki prowadzące działalność maklerską. Nowe regulacje, będące częścią pakietu deregulacyjnego, mają na celu uproszczenie obowiązków sprawozdawczych i zmniejszenie obciążeń administracyjnych.

Kawa z INFORLEX. Przygotowanie do KSeF

Zapraszamy na bezpłatne spotkanie online. Kawa z INFORLEX wydanie EXTRA. Rozmowa z 2 cenionymi ekspertami.

Kolejna rewolucja i sensacyjne zmiany w KSeF i elektronicznym fakturowaniu. Czy są nowe terminy, co z możliwością fakturowania offline

Deregulacja idzie pełną parą. Rząd zmienia nie tylko obowiązujące już przepisy, ale i te, które dopiero mają wejść w życie. Przykładem takiej deregulacji są przepisy o KSeF czyli o obowiązkowym przejściu na wyłącznie cyfrowe e-faktury. Co się zmieni, co z terminami obowiązkowego przejścia na e-fakturowanie dla poszczególnych grup podatników?

REKLAMA

BPO jako most do innowacji: Jak outsourcing pomaga firmom wyjść ze swojej bańki i myśleć globalnie

W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym, gdzie innowacyjność decyduje o przewadze konkurencyjnej, wiele przedsiębiorstw boryka się z paradoksem: potrzebują dostępu do najnowszych technologii i świeżych perspektyw, ale ograniczają ich własne zasoby, lokalizacja czy kultura organizacyjna. Business Process Outsourcing (BPO) staje się w tym kontekście nie tylko narzędziem optymalizacji kosztów, ale przede wszystkim bramą do globalnej puli wiedzy i innowacji.

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Wzmożone kontrole upoważnionych i zarejestrowanych eksporterów w UE

Od czerwca 2025 r. unijne służby celne rozpoczęły skoordynowane i intensywne kontrole firm posiadających status upoważnionego eksportera (UE) oraz zarejestrowanego eksportera (REX). Działania te są odpowiedzią na narastające nieprawidłowości w dokumentowaniu preferencyjnego pochodzenia towarów i mają na celu uszczelnienie systemu celnego w ramach umów o wolnym handlu.

REKLAMA

8 Najczęstszych błędów przy wycenie usług księgowych

Prawidłowa wycena usług księgowych pozwala prowadzić rentowne biuro rachunkowe. Za niskie wynagrodzenie za usługi księgowe spowoduje w pewnym momencie zapaść zdrowotną księgowej, wypalenie zawodowe, depresję, problemy w życiu osobistym.

Audytor pod lupą – IAASB zmienia zasady współpracy i czeka na opinie

Jak audytorzy powinni korzystać z wiedzy zewnętrznych ekspertów? IAASB proponuje zmiany w międzynarodowych standardach i otwiera konsultacje społeczne. To szansa, by wpłynąć na przyszłość audytu – głos można oddać do 24 lipca 2025 r.

REKLAMA