Strona główna » Księgowość » ABC » Odsetki w księgach jednostek budżetowych

Odsetki w księgach jednostek budżetowych

07 stycznia 2008, 05:00

Barbara Kołodziej

REKLAMA

Zasady postępowania z odsetkami od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty lub pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału.

Przez pojęcie odsetek rozumie się cenę wykorzystania obcego pieniądza w związku z odroczonym terminem płatności. Odsetki jako cena wykorzystania obcego pieniądza w związku z odroczonym terminem płatności określane są także jako stopa procentowa. Stanowią one nie tylko wynagrodzenie (przychód) wierzyciela za okres oczekiwania na zapłatę należności lub realizację lokaty bankowej, ale również obejmują pokrycie kosztów ryzyka związanego z ewentualną niewypłacalnością dłużnika. Drugie znaczenie pojęcia odsetek to odszkodowanie za opóźnienie w wykonaniu zobowiązania pieniężnego.

REKLAMA

Roszczenia odsetkowe nie mogą powstać bez roszczenia głównego, czyli roszczenia o zapłatę głównej sumy pieniężnej. Wynika z tego także nieważność, tj. nieważność zobowiązania głównego przesądza o nieważności zobowiązania płacenia odsetek. Samodzielność wierzytelności odsetkowej pozwala na to, że może być ona przedmiotem odrębnej umowy o przejęciu długu czy umowy poręczenia.

W praktyce jednostek budżetowych najczęściej występują odsetki:

• z tytułu zwłoki w zapłacie w rozrachunkach z kontrahentami,

• w rozrachunkach publicznoprawnych,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• od środków pieniężnych, w tym lokat na rachunkach bankowych.

Termin płatności odsetek

Kodeks cywilny reguluje termin płatności odsetek jedynie w zakresie odsetek zwykłych (za używanie obcych pieniędzy). Nie reguluje on jednak terminów odsetek za opóźnienia. W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek, są one płatne co roku z dołu, a jeśli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - jednocześnie z zapłatą tej sumy (art. 360 kodeksu cywilnego).

Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, termin przedawnienia wynosi dziesięć lat, a dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej trzy lata. Na podstawie tego przepisu przyjmuje się, że odsetki są świadczeniem okresowym i podlegają przedawnieniu trzyletniemu, w tym samym terminie co należność główna.

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, jednostka jako wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, nawet jeśli nie poniosła żadnej szkody i opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 481 par. 1 k.c.). Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, jednostce należą się odsetki ustawowe., które obecnie wynoszą 12,5 proc. w stosunku rocznym.

Jednak gdy należność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, można żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art.481 par. 2 k.c.).

Odsetki za opóźnienie

Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero w momencie wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości obie strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek od dłużnej sumy (art. 482 par. 1 k.c). Nie dotyczy to jednak pożyczek długoterminowych.

Istotną sprawą jest określenie terminu zapłaty w umowie zawartej z kontrahentem albo podanie go na fakturze potwierdzającej sprzedaż. W tym przypadku odsetki liczone są, poczynając od pierwszego dnia następującego po dniu, w którym upłynął umowny termin zapłaty.

Jeżeli w umowie nie ma podanego terminu zapłaty ani nie wynika on z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być niezwłocznie spełnione po wezwaniu dłużnika do jego wykonania (art. 455 k.c.). Jednostka ma wówczas prawo naliczyć odsetki za zwłokę, jeżeli po upływie określonego w umowie czasu od otrzymania faktury mającej cechy wezwania do zapłaty zobowiązanie nie zostało uregulowane. Tak więc, jeśli umowa nie określa terminu zapłaty, należy podać go na fakturze potwierdzającej sprzedaż towaru.

Ewidencja odsetek

Nieuregulowanie należności lub zobowiązań w umownym terminie powoduje naliczenie odsetek za zwłokę w zapłacie.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczególnych zasad rachunkowości, odsetki od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty lub pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału.

KSIĘGOWANIE ODSETEK

Wybrane operacje gospodarcze związane z:

• odsetkami dotyczącymi rozliczeń i roszczeń:

1. Naliczone odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie należności:

Wn konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”

Ma konto 750 „Przychody i koszty finansowe”

2. Zapłata przez dłużników naliczonych odsetek:

Wn konto 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych”

Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”

3. Naliczone odsetki od niezapłaconych w terminie zobowiązań (z wyjątkiem odsetek związanych z inwestycjami i funduszami celowymi):

Wn konto 750 „Przychody i koszty finansowe”

Ma konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”