Łacińskie paremie prawnicze - część VIII

Łacińskie paremie prawnicze - część I

Łacińskie paremie prawnicze - część II

Łacińskie paremie prawnicze - część III

Łacińskie paremie prawnicze - część IV

Łacińskie paremie prawnicze - część V

Łacińskie paremie prawnicze - część VI

Łacińskie paremie prawnicze - część VII

Kolejną paremią, którą chcielibyśmy przybliżyć jest premia pacta sunt servanda. Dosłowne tłumaczenie tej paremii brzmi: umów należy dotrzymywać. Na gruncie prawnym oznacza to, że każda osoba, która w sposób skuteczny i ważny zawarła umowę, powinna tę umowę wykonać. W rezultacie przytoczona reguła realizuje postulat pewności (stabilności) obrotu. Z tego też względu jest ona uważana za jedną z podstawowych zasad prawa kontraktowego, zaraz obok reguły swobody umów, tj. zasady zgodnie z którą strony umowy mogą (z pewnymi ograniczeniami) formować łączący je stosunek prawny według własnego uznania.

Obowiązywanie reguły pacta sunt servanda i jej znaczenie nie budzą wątpliwości pomimo tego, że zasada ta nie została wyrażona wprost w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej „kodeks cywilny”) regulującej podstawowe zasady prawa umów. Jako logiczną konsekwencję i swego rodzaju potwierdzenie obowiązywania ww. reguły postrzega się jednak m.in. art. 354 §1 kodeksu cywilnego. Przepis ten nakłada bowiem na dłużnika wyraźny obowiązek wykonania zobowiązania, które na siebie przyjął, zgodnie z jego treścią i określa sposób w jaki to wykonanie powinno nastąpić.  

Jak zatem wynika z powyższego, także obecne przepisy prawa podtrzymują ogólną zasadę obowiązku wykonania umów, które zostały skutecznie zawarte. Potrzeby współczesnego obrotu, charakteryzującego się ogromną dynamiką zachodzących zmian, wymagają jednak bardziej elastycznego podejścia, a w rezultacie dopuszczenia pewnych odstępstw od ścisłego stosowania reguły pacta sunt servanda.  Możliwość stosowania tego rodzaju odstępstw może przy tym wynikać już z treści samej umowy. Jak bowiem wskazano powyżej, przy zastosowaniu pewnych oczywistych ograniczeń (jak np. obowiązek pozostawania w zgodzie z prawem) strony umowy mogą ułożyć łączący je stosunek prawny wedle własnego uznania. Z tego powodu, strony umowy mogą wprowadzić pewne odstępstwa od zasady pacta sunt servanda i np. przewidzieć możliwość wcześniejszego zakończenia stosunku zobowiązaniowego, poprzez uregulowanie w umowie uprawnienia do wypowiedzenia umowy. Co więcej, obowiązujące przepisy prawa pozwalają stronom umowy na zastrzeżenie w jej treści uprawnienia do odstąpienia od umowy. Skorzystanie zaś z takiego uprawnienia co do zasady skutkuje tym, że przyjmujemy iż dana umowa w ogóle nie została zawarta.