Składka zdrowotna w działalności gospodarczej - zmiany od 1 lipca 2022 r.

Zmiany w zasadach ustalania podstawy wymiaru oraz składki zdrowotnej miesięcznej i rocznej dla osób prowadzących działalność gospodarczą

Obecnie przedsiębiorcy obliczają miesięczną podstawę wymiaru i składkę zdrowotną indywidualnie. Sposób ustalenia podstawy tej składki i jej wysokość uzależniona jest od formy opodatkowania. W 2023 r. po raz pierwszy przedsiębiorcy będą ustalać minimalną roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej. W związku z tym część przepisów w tym zakresie została doprecyzowana. Najważniejsze zmiany przepisów prezentujemy
w tabeli.

Tabela. Zmiany wpływające na wysokość składki zdrowotnej przedsiębiorców

Zmiana	Opis zmiany
1	2
Ustalanie liczby miesięcy dla określenia minimalnej wysokości rocznej podstawy wymiaru składki dla przedsiębiorców rozliczających podatek dochodowy na zasadach ogólnych	W związku z wątpliwościami dotyczącymi tego, które miesiące uwzględniać do rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej (czy z roku kalendarzowego, czy z roku składkowego trwającego od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego) ustawodawca doprecyzował przepisy w tym zakresie. Obecnie przedsiębiorcy rozliczający się z podatku na zasadach ogólnych ustalają miesięczną podstawę składki zdrowotnej na podstawie dochodu z działalności z poprzedniego miesiąca (tj. dochód za styczeń 2022 r. był podstawą do naliczenia podstawy i składki zdrowotnej za luty 2022 r.). W związku z tym roczną podstawę wymiaru składki stanowić będzie dochód osiągnięty w roku kalendarzowym. Stąd konieczność doprecyzowania przepisów, tak aby dla celów obliczania wysokości rocznej podstawy zdrowotnej odnosić się do roku kalendarzowego a nie do roku składkowego.
Wyłączenie z miesięcy uwzględnianych do rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej miesięcy zwolnionych z opłacania tej składki	Wprowadzona regulacja pozwoli przedsiębiorcom rozliczającym podatek dochodowy na zasadach ogólnych lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych na wyłączenie z liczby miesięcy w roku kalendarzowym tych miesięcy, za które są zwolnieni z opłacania składki zdrowotnej na podstawie art. 82 ust. 8–9b ustawy zdrowotnej. Chodzi o osoby prowadzące pozarolniczą działalność, które na podstawie: - art. 82 ust. 8 ustawy zdrowotnej – mają prawo do świadczenie emerytalnego lub rentowego nieprzekraczającego kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. to kwota 3010 zł) i uzyskują przychody z działalności nie wyższe niż 50% najniższej emerytury (w 2022 r. – 669,22 zł, tj. 50% z 1338,44 zł), ■ art. 82 ust. 9 ustawy zdrowotnej – legitymują się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i uzyskują przychody z działalności nie wyższe niż 50% najniższej emerytury (w 2022 r. – 669,22 zł, tj. 50% z 1338,44 zł), ■ art. 82 ust. 9a ustawy zdrowotnej – pobierają zasiłek macierzyński, którego miesięczna kwota nie przekracza wysokości świadczenia rodzicielskiego (w 2022 r. – 1000 zł), ■ art. 82 ust. 9b ustawy zdrowotnej – uzyskują dodatkowe przychody z działalności w wysokości nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia (w 2022 r. 1550 zł, tj. 50% z 3010 zł) oraz opłacają od tych przychodów podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Liczba miesięcy korzystania ze zwolnienia w opłacaniu składki zdrowotnej zostanie wyłączona z miesięcy roku kalendarzowego, którego będzie dotyczyć rozliczenie roczne podstawy i składki zdrowotnej. Autopromocja Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT Sprawdź
Termin rozliczenia rocznej składki zdrowotnej	Przedsiębiorcy opłacający podatek dochodowy na zasadach ogólnych (tj. według skali podatkowej, w formie podatku liniowego lub od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej), a także opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą rozliczać roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej oraz kwotę składki w dokumentach rozliczeniowych (ZUS RCA, ZUS RCA II, ZUS DRA, ZUS DRA II) składanych za miesiąc, w którym upłynie termin złożenia rozliczenia podatkowego (tj. kwiecień roku następnego po roku podatkowym).
Nadpłata lub niedopłata składki zdrowotnej	Płatnicy składek obliczają roczną składkę zdrowotną od przychodów uzyskanych w roku kalendarzowym i porównują jej kwotę z sumą miesięcznych składek zdrowotnych należnych w roku składkowym. Jeśli z porównania wyjdzie niedopłata składki zdrowotnej, to należy ją rozliczyć w dokumentach za kwiecień roku następnego, którego rozliczenie dotyczy, i opłacić w ustawowym terminie opłacania składek za ten miesiąc. W przypadku nadpłaconej składki zdrowotnej ZUS będzie dokonywał zwrotu, jeżeli płatnik składek: ■ nie zalega z płatnością składek ZUS i nie został zobowiązany do zwrotu nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz ■ złożył wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej w ustawowym terminie, tj. w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego. Wniosek o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej. Autopromocja Komplet 3 publikacji Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online Sprawdź Jeżeli płatnik składek nie złoży wniosku w terminie przy jednoczesnym braku zaległości z tytułu składek lub nienależnie pobranych świadczeń, wówczas kwota nadpłaty podlega rozliczeniu na koncie płatnika do końca roku, w którym upływa termin na złożenie zeznania.
Termin składania korekty dokumentów rozliczeniowych	Korektę podstawy wymiaru i wysokości składki zdrowotnej płatnik składek może składać do ZUS do dnia przekazania wniosku o zwrot nadpłaty, a w pozostałych przypadkach – nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu złożenia zeznania podatkowego.
Obniżenie podstawy zdrowotnej dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub korzystającymi z ulgi na start	Po zmianie przepisów podstawę składki zdrowotnej dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub korzystającymi z ulgi na start będzie stanowić 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku włącznie z wypłatami z zysku. Podstawa będzie obowiązywała od 1 stycznia do 31 grudnia roku kalendarzowego. Autopromocja Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian Sprawdź Obecnie płatnicy składek opłacają składkę zdrowotną za osoby współpracujące od podstawy stanowiącej 100% tego przeciętnego wynagrodzenia. Nową podstawę wymiaru składki zdrowotnej w 2022 r. stosuje się w okresie od 1 lipca do 31 grudnia tego roku.
Roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej twórców i artystów	Twórcy i artyści prowadzący jednocześnie inną pozarolniczą działalność gospodarczą, z której opłacają podatek dochodowy na zasadach ogólnych albo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustalają zgodnie z formą opodatkowania.

Składka zdrowotna przedsiębiorców po 1 lipca 2022 r. Jak przygotować się do zmian?

Przedsiębiorcy (również ci prowadzący biura rachunkowe) powinni zapoznać się ze zmianami w przepisach ustawy zdrowotnej, dotyczącymi m.in. ustalania rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej i wysokości samej składki, ustawowych terminów na rozliczenie składki zdrowotnej, jej opłacania, terminów dotyczących składania wniosku o zwrot nadpłaty, składania korekt dokumentów rozliczeniowych, zmiany w wysokości podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób współpracujących. Zapoznanie się ze zmienionymi przepisami zminimalizuje ryzyko popełnienia błędów przy rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej, a także przy prawidłowym ustalaniu zasad obliczania zarówno podstawy wymiaru, jak i samej składki, w zależności od formy opodatkowania.

PODSTAWA PRAWNA:
● art. 81 ust. 2ba, ust. 2ca, ust. 2d, ust. 2ea, ust. 2ga, ust. 2i-2k, ust. 2ka, ust. 2l i 2n, ust. 2m, ust. 2qa, ust. 2va, ust. 2vb, ust. 2vc, ust. 2ya,ust. 2za, ust. 2zae, ust. 2zb, art. 82 ust. 4–5, ust.10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm. – w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą z 9 czerwca 2022 r.
● art. 10 i art. 36 ustawy nowelizującej z 9 czerwca 2022 r.

Ważne!
Od 1 stycznia 2023 r. wprowadzony zostanie nowy podmiot podlegający obowiązkowi ubezpieczeń. Osobą prowadzącą pozarolniczą działalność będzie także komplementariusz w spółce komandytowo-akcyjnej. Będzie on podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
 

Miesięczne formularze rozliczeniowe ZUS - zmiany wynikające ze zmienionych przepisów w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego i rocznego rozliczania składki zdrowotnej

Zmiany polegają na dostosowaniu miesięcznych raportów rozliczeniowych i deklaracji do znowelizowanych przepisów w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego i rocznego rozliczania składki zdrowotnej. W zakresie danych przekazywanych przez płatników składek do ZUS pojawią się informacje:
- o zmianie formy opodatkowania,
- o kwocie należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy (informację tę wypełniać będą osoby zaliczone do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, które uzyskują przychód jedynie z działalności gospodarczej, a także objęci ulgą na start, i z tego tytułu opłacają składkę zdrowotną w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych).

Natomiast dotychczasowa informacja o kwocie dopłaty składki zdrowotnej stanowiącej różnicę zostanie zastąpiona informacją o kwocie różnicy tej składki. Rozliczenie roczne składki zdrowotnej odbywać się będzie na drukach rozliczeniowych. Wykazana różnica pomiędzy sumą składek zdrowotnych opłaconych za poszczególne miesiące a wyliczoną roczną składką zdrowotną będzie widoczna jako jej nadpłata lub niedopłata. Nowe informacje pojawią się na formularzach ZUS RCA i ZUS DRA obowiązujących od stycznia 2023 r.

Przygotowanie do zmian

Przedsiębiorcy (również prowadzący biura rachunkowe) powinni zapoznać się z nowymi formularzami druków rozliczeniowych (jak tylko ukażą się w rozporządzeniu), jak również z zasadami ustalania rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej i samej składki, a także terminem złożenia rozliczenia rocznego w tym zakresie. Dzięki temu unikną zarówno składania ewentualnych korekt miesięcznych dokumentów rozliczeniowych, jak i rozliczenia rocznego.

PODSTAWA PRAWNA:
- art. 41 ust. 3, art. 46 ust. 4 pkt 3d, pkt 6aa, pkt 6ab ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm. – w brzmieniu nadanym ustawą z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw; dalej: ustawa systemowa
- art. 4 pkt 3–5 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2022 r. poz. 1265; dalej ustawa nowelizująca z 9 czerwca 2022 r.

Artykuł jest fragmentem publikacji "Jak przygotować się do zmian od 1 lipca 2022 r. Podatki. Wynagrodzenia".
Kup w naszym sklepie książkę i e-book!