Fundacja rodzinna jako family office

Czym jest family office? 

Jest to usługa adresowana głównie do zamożnych rodzin biznesowych. Polega na zapewnieniu bezpieczeństwa rodzinie z wykorzystaniem wypracowanego przez nią majątku. Im cenniejszy jest to majątek, tym jego zabezpieczenie i pomnażanie wymaga większych nakładów pracy i specjalistycznej wiedzy. Tymczasem wiedza ta jest zwykle rozproszona między firmami zajmującymi się doradztwem prawnym, finansowym, księgowym, podatkowym, inwestycyjnym. Z założenia, family office ma zapewnić rodzinie biznesowej kompleksową ochronę poprzez świadczenie wszystkich usług, których potrzebuje przedsiębiorca i jego rodzina.

Jakie usługi świadczy family office?

Są to różne aktywności na rzecz rodziny biznesowej. Fundamentalną usługą jest wsparcie w procesie sukcesji pokoleniowej. Jest to usługa interdyscyplinarna (doradztwo psychologiczne, strategiczne i organizacyjne, prawne, finansowe, księgowe i podatkowe). 

Kolejnym obszarem aktywności  family office są  usługi polegające za zarządzaniu majątkiem należącym do rodziny biznesowej (np. akcjami, udziałami, wartościami niematerialnymi i prawnymi) znajdującym się często w różnych krajach i wymagającym indywidualnego zarządzania.

W ramach family office realizowane są także inwestycje w nieruchomości, zarówno te komercyjne, jak i prywatne, niezależnie od miejsca ich lokalizacji. Pomnażanie wartości nieruchomości wymaga oczywiście specjalistycznej wiedzy w tym obszarze, w szczególności znajomości specyfiki portfela nieruchomościowego, doradztwa prawnego i podatkowego.

Podobna sytuacja jest w przypadku inwestycji w ruchomości, czym także zajmuje się family office (np. inwestycji w dzieła sztuki czy inny rodzaj kolekcji).

Family office to także inwestycje w aktywa płynne, jak np. lokaty, jednostki funduszy inwestycyjnych, ubezpieczenia o charakterze kapitałowym. Jest to kolejny obszar wymagający wiedzy specjalistycznej. Im większa jest wartość takich aktywów, tym klient oczekuje bardziej zindywidualizowanego doradztwa.

W ramach family office świadczone są także usługi związane z administrowaniem posiadanym majątkiem, co jest najczęściej czasochłonne i wymagające zaangażowania wielu osób (np. bieżące zarządzanie nieruchomościami, wybór optymalnych ofert ubezpieczeniowych, pilnowanie terminu wykupu instrumentów finansowych, kontakt z organami administracji samorządowej i rządowej).

Im większa dbałość o członków rodziny, tym więcej pracy na ich rzecz wykonuje się w ramach family office (np. organizacja procesu edukacji dla najmłodszych członków rodziny lub procesu leczenia dla najbardziej potrzebujących osób z kręgu rodziny).

Podsumowując, zadaniem family office jest zapewnienie kompleksowego wsparcia rodzinie w zakresie ochrony i pomnażania majątku oraz udogodnień związanych z kluczowymi obszarami życia prywatnego. Największą przewagą konkurencyjną usługi family office jest zintegrowanie działań, ograniczenie kosztów związanych ze świadczonymi usługami, a także jasno zdefiniowana odpowiedzialność za podejmowane decyzje. Taka odpowiedzialność spoczywa na osobach zarządzających family office.

Im społeczeństwo staje się bardziej zamożne, tym zapotrzebowanie na takie usługi staje się coraz większe. Wyróżnia się dwa rodzaje usług w tym zakresie: single Family Office (SFO), czyli usługi na rzecz jednej rodziny oraz multi Family Office (MFO), a więc usługi na rzecz kilku rodzin, co zapewnia wyższą efektywność kosztową.

Jakie jest znaczenie fundacji rodzinnej w kontekście usługi family office?

Okazuje się, że wszystkie usługi, które świadczy family office, można zrealizować w ramach fundacji rodzinnej. Jej kluczowym zadaniem jest wsparcie w procesie sukcesji i tworzenie biznesów wielopokoleniowych. Jednocześnie fundacja rodzinna zyskała prawo do inwestycji zarówno w akcje, udziały, nieruchomości, ruchomości, jak i instrumenty finansowe. Prowadzenie działalności w tym zakresie wiąże się z atrakcyjnymi rozwiązaniami podatkowymi. 

Przewagą fundacji rodzinnej w charakterze family office jest duża transparentność w zakresie praw własności (własność należy do fundacji, a nie do poszczególnych członków rodziny). Członkowie rodziny w roli beneficjentów mają prawo do korzystania z majątku (w zakresie wynikającym ze statutu). Ułatwia to podejmowanie strategicznych decyzji w obszarze ochrony i pomnażania majątku.

Tylko od fundatora (najczęściej przedsiębiorcy) zależy komu powierzy zadania w ramach usługi family office. Takie osoby mogą działać zarówno w randze członków zarządu fundacji rodzinnej, jak również w ramach dedykowanego komitetu inwestycyjnego. SFO zazwyczaj składa się z zespołu kilku lub kilkunastu osób, które mogą zostać zatrudnione przez fundację rodzinną.

Podsumowując, fundacja rodzinna to instrument prawny, który może pełnić różne role. To, czy bardziej będzie wehikułem sukcesyjnym, skarbcem rodzinnym, platformą inwestycyjną, bankiem rodzinnym, podmiotem holdingowym, czy przejmie rolę family office zależy wprost od fundatora, wielkości i złożoności majątku oraz relacji rodzinnych.

Faktyczne rozumienie istoty fundacji rodzinnej zależy także od wiedzy i zaangażowania doradców, którzy mają kontakt z przedsiębiorcami. Jeżeli będą sprowadzać fundację rodzinną do roli „bardziej atrakcyjnej spółki” lub instrumentu służącemu optymalizacjom podatkowym, można spodziewać się w przyszłości wielu nieporozumień i rozczarowań.

Tymczasem fundacja rodzinna na prawie polskim to jedno z najbardziej atrakcyjnych rozwiązań w Europie i na świecie. Wymaga jednak właściwego rozumienia istoty tej instytucji, tak, żeby fundator świadomie podejmował decyzję o jej powołaniu, wiedząc, gdzie chce położyć akcent i czemu ma służyć takie rozwiązanie prawne. Z dużym prawdopodobieństwem można powiedzieć, że prawie każda fundacja rodzinna będzie miała inaczej zdefiniowany nadrzędny cel działania i cele operacyjne. Inaczej także będą rozłożone akcenty między biznesem i rodziną czy też między pomnażaniem majątku a wypłatą świadczeń. 

dr n.pr. Małgorzata Rejmer, Prezes Zarządu i Nestorka Kancelarii Finansowej LEX 
Fundatorka Fundacji Rodzinnej Rejmer (nr wniosku 1/23)
www.kf-lex.pl