Rabaty towarowe od zagranicznego kontrahenta

Kwestia rabatów towarowych nie została sprecyzowana w prawie podatkowym, aczkolwiek w świetle występujących wątpliwości w tym zakresie znalazła odzwierciedlenie w jednolitej obecnie praktyce organów podatkowych. Mianowicie, z rabatem naturalnym mamy do czynienia wówczas, gdy nabywając towary w określonej ilości lub wartości, dodatkowo otrzymujemy pewną ilość tego samego towaru niejako bez wynagrodzenia (np. w przypadku nabycia 10 sztuk danego towaru, jedną sztukę otrzymujemy gratis). W takiej sytuacji faktycznie nie dochodzi jednak do czynności nieodpłatnego przekazania dodatkowej ilości towarów, gdyż zdarzenia tego nie można przecież rozpatrywać w oderwaniu od całej transakcji sprzedaży (np. przekazanie 1 sztuki towaru nie może być rozpatrywane w oderwaniu od przekazania 10 sztuk towaru, gdyż gdyby nie transakcja sprzedaży tych 10 sztuk, nie miałoby miejsce również przekazanie tej 1 sztuki gratisowej). W konsekwencji należy uznać, iż de facto ma miejsce tylko i wyłącznie jedna transakcja, jaką jest sprzedaż wszystkich towarów wydawanych nabywcy (w powyższym przykładzie będzie to więc sprzedaż 11 sztuk danego towaru). Na potrzeby rozliczeń VAT należy zatem skalkulować (obniżyć) jednostkową cenę towarów, tak jakby kwota wynagrodzenia otrzymywanego od nabywcy dotyczyła wszystkich towarów, tj. także tych, które są przekazywane jako gratisy (mimo iż przeczy to aspektowi promocyjnemu rabatów towarowych, gdyż dostawca utrzymuje przecież, że dodatkowe towary przekazuje jako gratisy). Ponadto, na fakturze należy wykazać zwiększoną ilość dostarczonych towarów o towary przekazane w ramach rabatu towarowego. W konsekwencji nie zmieni się więc podstawa opodatkowania z tytułu całej transakcji, tj. pozostanie nią kwota wynagrodzenia od nabywcy.

Rozliczanie rabatów towarowych w przypadku ich otrzymywania od dostawców unijnych powinno przebiegać w sposób analogiczny jak ma to miejsce przy obrocie krajowym. W takiej sytuacji nabywca dokonujący WNT, niezależnie od treści otrzymanej faktury od kontrahenta unijnego (tj. niezależnie od tego, czy dostawca wykaże owe dodatkowe towary na wystawionej przez siebie fakturze), powinien ująć na wystawionej przez siebie fakturze wewnętrznej obniżoną cenę jednostkową towarów oraz zwiększoną ich ilość o towary otrzymywane w ramach rabatu towarowego. Oczywiście również w przypadku WNT otrzymanie rabatu towarowego nie wpłynie na podstawę opodatkowania WNT, gdyż wraz z obniżeniem ceny jednostkowej towarów zwiększy się ich ilość. Podstawa opodatkowania WNT nie zmieni się i pozostanie nią kwota wynagrodzenia należna dostawcy unijnemu.

Należy jednak pamiętać, że niekiedy można się jeszcze spotkać ze stanowiskiem organów podatkowych uznającym, że rabat towarowy nie obniża podstawy opodatkowania, a przekazujący nieodpłatnie towar ma obowiązek rozliczyć VAT od nieodpłatnej dostawy na zasadach art. 7 ust. 2 i 3 ustawy o VAT. Rozliczanie rabatów towarowych na tej zasadzie nie znajdzie jednak uzasadnienia w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów z uwagi na brzmienie art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, zgodnie z którym wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów bez wynagrodzenia nie podlega w ogóle opodatkowaniu VAT.

1. Rabaty towarowe od zagranicznego kontrahenta

Zawarliśmy z kontrahentem unijnym umowę, na mocy której za każde 100 sztuk nabytych u niego towarów 10 sztuk otrzymujemy gratis (na otrzymywanej przez nas fakturze gratisowe sztuki towaru nie są uwzględniane). We właściwym dla nas urzędzie skarbowym poinformowano nas, że w takim przypadku występuje tzw. rabat towarowy. Jak należy rozliczyć tego rodzaju rabat w przypadku WNT?

Rzeczywiście, zgodnie z praktyką organów podatkowych, w powyższym przypadku wystąpi tzw. rabat towarowy prowadzący do obniżenia jednostkowej ceny nabywanych towarów. Nie ulegnie natomiast zmianie łączna wartość WNT, gdyż mimo obniżenia ceny jednostkowej towarów, jednocześnie zwiększy się ich ilość.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe, spółka powinna potraktować otrzymanie dodatkowej ilości nabywanych (tych samych) towarów, jako rabat towarowy.

Powyższe nie oznacza jednak, iż wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia 100 sztuk towarów powinna zostać obniżona o wartość 10 sztuk otrzymanych jako gratisy. Należy bowiem pamiętać, iż wraz z obniżeniem ceny jednostkowej nabywanych towarów jednocześnie zwiększy się ich ilość (ze 100 sztuk na 110 sztuk). W związku z powyższym łączna kwota, którą spółka jest obowiązana zapłacić dostawcy unijnemu, a w konsekwencji także podstawa opodatkowania dla WNT (art. 31 ustawy o VAT) nie ulegnie zmianie.

Wystawienie faktury wewnętrznej dokumentującej rabat towarowy

Mimo iż dostawca unijny nie uwzględnił na wystawionej przez siebie fakturze gratisowych sztuk towaru, wynikające z tego faktu zmiany w zakresie ceny jednostkowej i ilości nabytych przez spółkę towarów powinny znaleźć odzwierciedlenie w wystawionej przez nią fakturze wewnętrznej dokumentującej WNT. Jak wynika bowiem z § 25 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (dalej: rozporządzenie MF w sprawie wystawiania faktur), przepis § 9 stosuje się także do wystawianych przez podatników faktur wewnętrznych. Zgodnie natomiast z § 9 na fakturze należy podać m.in.: ilość sprzedanych towarów (pkt 5) oraz cenę jednostkową towaru (pkt 6). W pierwszej kolejności dane te powinny odpowiadać rzeczywistym zdarzeniom.

PRZYKŁAD

Posługując się pytaniem spółki załóżmy, iż cena jednostkowa towaru wynosi 22 euro/szt. Dostawca unijny wystawił więc spółce fakturę na kwotę 2200 euro (100 szt. × 22 euro/szt.). Spółka powinna dokonać kalkulacji ceny jednostkowej towarów z uwzględnieniem rabatu towarowego. Wyniesie ona 20 euro/szt. (2200 euro/110 szt.). Tę właśnie cenę jednostką oraz ilość 110 sztuk towaru spółka powinna wykazać w fakturze wewnętrznej. Jak widać, łączna kwota wynagrodzenia dla dostawcy unijnego i tym samym podstawa opodatkowania WNT nie ulegnie zmianie, tj. pozostanie nią kwota 2200 euro (110 szt. × 20 euro/szt.).

Otrzymujemy od naszego dostawcy z Francji rabaty towarowe, tj. w przypadku, gdy nabywamy od niego większe ilości towarów (w zawartej umowie określiliśmy odpowiednie przedziały ilościowe), otrzymujemy pewną ich ilość nieodpłatnie. Czy w przypadku, gdy to my następnie nieodpłatnie przekazujemy otrzymane w ramach rabatu towary naszym kontrahentom krajowym, powinniśmy czynność tę opodatkować VAT?

Rozliczenie będzie zależne od przyjętego przez spółkę rozwiązania. Spółka może bowiem również zastosować konstrukcję rabatów towarowych, tj. w ramach dokonywanych przez nią dostaw towarów nieodpłatnie przekazywać pewną ilość tych samych towarów. Dojdzie wtedy do obniżenia jednostkowej ceny towarów, aczkolwiek mając na uwadze fakt, iż zwiększy się jednocześnie ilość sprzedawanych towarów, podstawa opodatkowania nie ulegnie zmianie. W sytuacji natomiast, gdyby spółka nieodpłatnie przekazywała powyższe towary w innych okolicznościach, zgodnie z praktyką organów podatkowych należałoby zastosować art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, tj. opodatkować czynność nieodpłatnego przekazania towarów.

Kalkulowanie ceny przy rabacie towarowym

Zgodnie z praktyką organów podatkowych, w przypadku rabatów towarowych nie dochodzi do nieodpłatnego przekazania towarów (dodatkowej ilości towarów), gdyż ma miejsce tylko i wyłącznie jedna transakcja, jaką jest dostawa towarów. Należy więc skalkulować jednostkową cenę towarów, tak jakby kwota należna od nabywcy dotyczyła wszystkich towarów (tj. także tych dodatkowych). Mimo więc, iż z marketingowego punktu widzenia spółka pragnie podkreślić, iż pewna część towarów stanowi nieodpłatną nagrodę za realizację dużego zamówienie, to na fakturze należałoby zastosować obniżoną cenę jednostkową i to do wszystkich towarów wydanych nabywcy (a więc także tych dodatkowych). Oczywiście łączna kwota wynagrodzenia od nabywcy nie ulegnie zmianie, nie będzie więc konieczne dokonywanie jakichkolwiek zmian w podstawie opodatkowania.

W sytuacji natomiast, gdyby spółka nieodpłatnie przekazywała powyższe towary w innych okolicznościach, zastosowanie mogą znaleźć odmienne implikacje w zakresie VAT. Stanie się tak, gdy spółka przykładowo przekaże powyższe towary potencjalnemu kontrahentowi jako zachętę do podjęcia współpracy ze spółką. Wtedy mamy do czynienia z nieodpłatnym przekazaniem towarów, tj. czynnością, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Jak wynika z tego przepisu, przekazanie towarów bez wynagrodzenia podlega opodatkowaniu tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione zostaną łącznie dwie przesłanki:

• podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego w całości lub części przy nabyciu przekazywanych towarów,

• towary są przekazywane na cele inne niż związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem (np. na cele prywatne pracowników).

Prawo do odliczenia VAT

Pierwszy z powyższych warunków będzie spełniony. Jak zostało to bowiem wykazane powyżej, w przypadku otrzymania od dostawcy unijnego rabatów towarówde factonie występuje nieodpłatne otrzymanie dodatkowej ilości towarów, ale wewnątrzwspólnotowe nabycie wszystkich towarów, tyle że po obniżonej cenie jednostkowej. W konsekwencji należy uznać, iż w ramach rozliczenia WNT spółka miała prawo do odliczenia VAT naliczonego odnośnie do wszystkich nabytych od kontrahenta unijnego towarów.

Nieodpłatne przekazanie towarów

Co się tyczy drugiego z powyższych warunków, to oczywiste jest, iż nieodpłatne przekazania towarów w celu zachęcenia potencjalnego nabywcy do współpracy handlowej ma związek z prowadzonym przedsiębiorstwem. W związku z powyższym, czynność ta nie powinna podlegać opodatkowaniu na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Niemniej jednak, organy podatkowe, w tym także Minister Finansów, w wydawanych przez siebie interpretacjach indywidualnych uparcie kwestionują powyższą wykładnię art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Twierdzą, iż nieopodatkowane mogą być jedynie czynności określone w art. 7 ust. 3 ustawy o VAT, tj. nieodpłatne przekazanie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej wartości oraz próbek. Ostatnio jednakże, w kolejnych wyrokach wojewódzkie sądy administracyjne przyznają rację podatnikom w tym zakresie. Spółka powinna więc zdecydować, czy zamierza uniknąć pewnego sporu z organami podatkowymi i opodatkować nieodpłatne przekazanie towarów otrzymanych wcześniej w ramach rabatu towarowego, czy może jest ona w stanie podjąć ryzyko i walczyć o wykładnię art. 7 ust. 2 ustawy o VAT (niestety w chwili obecnej możliwe to będzie dopiero na poziomie sądowym).

Podstawa opodatkowania w VAT

Należy podkreślić, iż w przypadku, gdyby spółka zdecydowała jednak opodatkować powyższą czynność nieodpłatnego przekazania towarów, zgodnie z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT, za podstawę opodatkowania należy przyjąć cenę ich nabycia. Mając na uwadze fakt, iż nabycie (w przypadku spółki było to WNT) miało miejsce przy zastosowaniu rabatu towarowego, należy zastosować odpowiednio skalkulowaną (obniżoną) cenę jednostkową towaru.

Nabywamy od naszego dostawcy z Niemiec granulat, z którego produkujemy worki foliowe. W zeszłym miesiącu złożyliśmy wyjątkowo duże zamówienie. Z tej okazji nasz dostawca przekazał nam nieodpłatnie urządzenie do analizy granulatu. Dostawca z Niemiec poinformował nas, iż mimo dużego zamówienia z naszej strony, nie chce on obniżać cen granulatu (obawia się tzw. efektu zepsucia rynku), woli natomiast nieodpłatnie dołączyć do granulatu inny towar, jako swego rodzaju nagrodę/premię. Urządzenie do analizy granulatu nie zostało zafakturowane przez dostawcę z Niemiec. Czy jego otrzymanie powinniśmy potraktować jako tzw. rabat towarowy?

Nie. Otrzymanie przez spółkę urządzenia do analizy granulatu (jako dodatek do nabywanego granulatu) nie stanowi tzw. rabatu towarowego. Pod tym pojęciem należy rozumieć nieodpłatne przekazanie dodatkowej ilości tych samych towarów, które są przedmiotem transakcji kupna-sprzedaży. W analizowanym przypadku kontrahent spółki po prostu przekazuje jej nieodpłatnie urządzenie do analizy granulatu. Niemniej jednak spółka nie będzie zobowiązana do rozliczenia WNT z tego tytułu. Jak wynika bowiem z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega jedynie WNT za wynagrodzeniem.

Pojęcie rabatu towarowego nie zostało zdefiniowane w prawie podatkowym. Niemniej jednak, najpierw w praktyce gospodarczej, a później także w doktrynie oraz praktyce organów podatkowych, wykształcił się pogląd, iż z rabatem naturalnym mamy do czynienia wówczas, gdy nabywając towary w określonej ilości lub wartości dodatkowo otrzymujemy pewną ilość tego samego towaru bez wynagrodzenia. Mając na uwadze fakt, iż nabywając granulat spółka dodatkowo otrzymała urządzenie do jego analizy, w analizowanym przypadku rabat towarowy nie wystąpi.

W świetle powyższego, skoro otrzymane przez spółkę urządzenie nie stanowi rabatu towarowego należy uznać, iż kontrahent niemiecki dokonuje nieodpłatnego przekazania towaru na rzecz spółki. W takiej sytuacji wielu podatników ma wątpliwości, czy nieodpłatne otrzymanie towarów od kontrahenta unijnego rodzi obowiązek rozpoznania WNT? Jak wynika z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, nie ma takiej konieczności. Zgodnie bowiem z powyższym przepisem, opodatkowaniu VAT podlega jedynie WNT za wynagrodzeniem.

Jeżeli więc spółka nieodpłatnie otrzymuje towary od kontrahenta unijnego, to mimo iż spełniona jest określona w art. 9 ustawy o VAT definicja WNT, czynność ta nie podlega opodatkowaniu VAT. Otrzymanie towarów bez wynagrodzenia jest dla niej całkowicie neutralne z punktu widzenia ustawy o VAT. W powyższym przypadku spółka powinna jedynie wystawić fakturę wewnętrzną odnośnie nabycia granulatu, i tylko tę transakcję ująć w deklaracji VAT-7 oraz kwartalnej informacji podsumowującej VAT-UE.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w praktyce organów podatkowych. Potwierdzili je m.in. Naczelnik Opolskiego Urzędu Skarbowego w Opolu w piśmie z 12 grudnia 2005 r., nr PP/443-135-2-BS/05, oraz Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z 8 lutego 2005 r., nr ZP/443-555/04.

Uzgodniliśmy z naszym dostawcą unijnym, że w przypadku, gdy nasze jednorazowe zamówienie osiągnie pułap 5 tys. sztuk, zamówione towary w ilości przekraczającej ten pułap kosztować nas będą jedynie 50% ich standardowej ceny. Przykładowo, gdy nabywamy 6 tys. sztuk, kontrahent wystawia nam fakturę, w której dla 5 tys. sztuk cena jednostkowa wynosi 1 euro/szt., natomiast dla 1 tysiąca sztuk cena jednostkowa określona jest na poziomie 0,5 euro/szt. W jaki sposób rozliczyć WNT? Jakie ceny towarów wykazać w wystawianej przez nas fakturze wewnętrznej? Dowiedzieliśmy się bowiem, że w takim przypadku wystąpi tzw. rabat towarowy, tj. dojdzie do obniżenia ceny jednostkowej nabywanych przez nas towarów.

W powyższym przypadku nie wystąpi rabat towarowy, gdyż polega on na tym, iż nabywając towary w określonej ilości lub wartości, nabywca dodatkowo otrzymuje pewną ilość tego samego towaru bez wynagrodzenia (spółka natomiast nabywa towary w ilości przekraczającej ustalony pułap odpłatnie). W związku z powyższym należy uznać, iż dokonuje ona „zwykłej” trakcji WNT, przy czym dla części towarów (przekraczanej określony pułap) zastosowana będzie inna cena jednostkowa. W związku z powyższym, również na wystawionej przez spółkę fakturze wewnętrznej należy wykazać dwie odmienne ceny jednostkowe. Fakt ten nie będzie miał wpływu na podstawę opodatkowania WNT, którą jest kwota wynagrodzenia dla dostawcy unijnego.

Zgodnie z poglądem funkcjonującym w praktyce organów podatkowych, z rabatem towarowym mamy do czynienia wówczas, gdy nabywając towary w określonej ilości lub wartości, dodatkowo otrzymujemy pewną ilość tego samego towaru bez wynagrodzenia. Wtedy, zgodnie z praktyką organów podatkowych, dochodzi do obniżenia jednostkowej ceny nabywanych towarów, gdyż za tę samą kwotę otrzymujemy de facto więcej towarów. Zdarzenie to nie ma natomiast wpływu na wartość transakcji (a także na podstawę opodatkowania VAT), gdyż jednocześnie zwiększa się ilość nabywanych towarów. Mając natomiast na uwadze fakt, iż spółka nabywa za wynagrodzeniem (choć po innej cenie jednostkowej) ilość towarów przekraczającą ustalony pułap, rabat towarowy nie wystąpi.

W związku powyższym, spółka powinna rozliczyć przedmiotową transakcję tak jak każde inne WNT. Na wystawionej przez siebie fakturze wewnętrznej spółka powinna zastosować dwie ceny jednostkowe:

• dla 5 tys. sztuk - cenę standardową, tj. 1 euro/szt,

• dla 1 tys. sztuk (nadwyżka powyżej 5 tys. sztuk) - 0,5 euro/szt.

Łączna kwota wynagrodzenia dla dostawcy wyniesie więc 5500 euro (5 tys. szt. × 1 euro/szt. + 1 tys. szt. × 0,5 euro/szt.). Taka też będzie podstawa opodatkowania WNT, którą należy wykazać w deklaracji VAT-7 oraz kwartalnej informacji podsumowującej VAT-UE. Zgodnie bowiem z art. 31 ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jest kwota, jaką nabywający jest obowiązany zapłacić.

PODSTAWA PRAWNA

• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)