Najem nieruchomości wspólnej a dochody członków wspólnoty

Wspólnota mieszkaniowa nie jest uprawniona do poboru zaliczek na podatek od dochodów z wynajmu nieruchomości wspólnej. Obowiązek ten ciąży na współwłaścicielach ułamkowych.

Grunt oraz wszelkie części budynku i inne urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali lub dotychczasowego właściciela nieruchomości ze względu na należące do niego niewyodrębnione lokale (nieruchomość wspólna), stanowią ich współwłasność w częściach ułamkowych, odpowiadających stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej budynku (zob. art. 3 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali). Zgodnie zaś z art. 6 tej ustawy ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości, tworzy wspólnotę mieszkaniową. Wspólnotę mieszkaniową tworzą zarówno właściciele odrębnych lokali mieszkalnych, jak i właściciele odrębnych lokali użytkowych.

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof) przychody ze wspólnej własności u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej. Zasady te stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat (art. 8 ust. 2 pkt 1 updof). Zgodnie z art. 8 ust. 3 updof powyższe zasady mają również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających przychody ze wspólnej własności - chyba że złożą pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości dochodu osiągniętego z tego źródła przez jednego z nich.

Z powyższych przepisów wynika, że wspólnota powinna, proporcjonalnie do udziałów współwłaścicieli, określić ich przychody i koszty uzyskania tych przychodów. Ci zaś - jako podatnicy - powinni rozliczyć dochód z tego tytułu, odprowadzając zaliczki na podatek i wykazując ten dochód w zeznaniu rocznym. Według art. 10 ust. 1 pkt 6 updof najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze traktowane są jako odrębne źródła przychodów (z wyjątkiem przypadku, gdy dotyczą one składników majątku związanych z działalnością gospodarczą). Zgodnie zaś z art. 44 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 updof podatnicy osiągający dochody z najmu lub dzierżawy są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Wysokość zaliczek za miesiące do listopada roku podatkowego ustala się w następujący sposób:

1) obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku,

2) zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu według zasad określonych w art. 26, 27 i 27b updof,

3) zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.

W konsekwencji, wspólnota - na podstawie prowadzonej przez nią ewidencji księgowej - powinna przekazywać współwłaścicielom wynajmowanej nieruchomości wspólnej dochody brutto (przychody minus koszty) - proporcjonalnie od ich ułamkowych udziałów. Nie powinna zaś pobierać od ich dochodów zaliczki na podatek, ponieważ ten obowiązek spoczywa na współwłaścicielach.