REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Fundacja rodzinna a zachowek. Czy jest się czego bać?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Mariański Group
Profesjonalizm & Pasja
Fundacja rodzinna a zachowek. Czy jest się czego bać?
Fundacja rodzinna a zachowek. Czy jest się czego bać?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Do wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej (22 maja 2023 r.) został niecały miesiąc. Wokół ustawy i instytucji fundacji rodzinnej narosło sporo mitów. Niektórzy wskazują na krzywdzącą rolę fundacji rodzinnej w kontekście uprawnień wynikających ze spadkobrania w związku ze zmiana w zakresie zachowku. Czy to prawda?

Na czym polega zachowek?

Założeniem zachowku jest ochrona interesów majątkowych osób najbliższych spadkodawcy przed krzywdzącym rozrządzeniem przez niego majątkiem na wypadek śmierci. Tyle z założeń. Osobami najbliższymi spadkodawcy uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Tym osobom należy się połowa wartości udziału w spadku, gdyby byli powołani do spadku z ustawy. Jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni, wówczas ten udział wzrasta do dwóch trzecich wartości udziału spadkowego.

REKLAMA

Autopromocja

Jak to roszczenie może wyglądać w praktyce?

Wyobraźmy sobie rodzinę miliarderów – Nowaków. Firma rodzinna będąca spółką z ograniczoną odpowiedzialnością produkuje podzespoły do produkcji topowego sprzętu elektronicznego. Nestor ma dwóch synów. Jeden z nich jest zaangażowany w życie firmy. Ukończył studia inżynierskie i od lat pracuje w spółce. Drugi z synów nigdy nie pracował w firmie, a po wyjeździe do szkoły średniej w Anglii pozostał za granicą i nie interesują go losy firmy i rodziny. Nestor sporządził testament i powołał do całości spadku syna pracującego w firmie. Udziały w firmie wyceniane są na 100 mln złotych. Po śmierci Nestora udziały w firmie objął starszy syn. Młodszy syn w związku z wyłączeniem dziedziczenia ustawowego występuje z roszczeniem o zachowek wobec brata. W przypadku dziedziczenia ustawowego objąłby w wyniku spadkobrania połowę udziałów o wartości 50 mln złotych. W przypadku wystąpienia z roszczeniem o zapłatę zachowku wartość roszczenia będzie wynosić 25 mln złotych. To, że udziały w spółce są wyceniane na 100 mln zł nie oznacza, że w spółce znajduje się „gotówka” na spłatę roszczenia z tytułu zachowku. Konieczność spłaty takiego zobowiązania może istotnie zachwiać sytuacją finansową zobowiązanego do spłaty brata, ale i sytuacją finansową spółki. Zobowiązany do zapłaty zachowku brat w efekcie być może będzie musiał sprzedać część aktywów.

Jakie rozwiązanie wynika z ustawy o fundacji rodzinnej

Zasadnicza zmiana jaka zostaje wprowadzona do kodeksu cywilnego w związku z realizacją roszczenia o zapłatę zachowku przewiduje, że przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, chyba że fundacja rodzinna jest spadkobiercą.

Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej otrzymanego przez osoby niebędące spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku.

Ustawa zakłada również możliwość m.in. zrzeczenia się prawa do zachowku czy rozłożenia świadczenia z jego tytułu na raty, co może być istotne z punktu widzenia powstania roszczenia o wypłatę zachowku.

Dlaczego ten elementu ustawy o fundacji rodzinnej budzi takie emocje?

Założeniem zachowku jest ochrona osób najbliższych spadkodawcy przed niekorzystnym rozporządzeniem przez spadkodawcę na wypadek śmierci. Pierwotny projekt ustawy o fundacji rodzinnej nie zakładał w zakresie zachowku daleko idących zmian. Aktualne rozwiązanie wynikające z ustawy o fundacji rodzinnej zakłada brak zaliczenia do spadku mienia wniesionego do fundacji rodzinnej więcej niż przed 10 laty. Powoduje to de facto wyjęcie spod dziedziczenia tych składników majątku po upływie wskazanego 10 letniego okresu. Pojawiają się opinie wskazujące na krzywdzące skutki jakie mogą wynikać z tego rozwiązania.

Wskazane rozwiązanie należy rozpatrzyć pozytywnie z perspektywy zachowania integralności udziałów w firmach rodzinnych

Po pierwsze należy wskazać, że o ile fundator może wnieść cały swój majątek do fundacji i „wyjąć” go spod dziedziczenia po 10 latach to główną ideą jest, aby do fundacji rodzinnej wnieść przede wszystkim udziały w rodzinnych firmach. Nie oznacza to zatem, że cały majątek zostanie wyłączony spod dziedziczenia. 

Po drugie, mienie które potencjalnie uprawniony z tytułu zachowku otrzymuje od fundacji rodzinnej np. jako beneficjent jest zaliczane na poczet zachowku, gdyby do dziedziczenia doszło przed upływem 10 letniego terminu. Cała koncepcja związana ze zmianami w prawie do zachowku sprowadza się do ograniczenia sytuacji jak powyżej w przykładzie firmy Nowaków. Aby mówić o budowie firmy na pokolenia i ustabilizować sytuację w polskich przedsiębiorstwach należy zapobiegać sytuacjom, które mogłoby powodować rozdrobnienie udziałów albo co gorsze konieczności sprzedaży części firmy tylko po, aby zaspokoić roszczenia przysługujące z tytułu realizacji prawa do zachowku.

Rozwiązanie wynikające z ustawy zmierza do poprawy stabilności finansowej firm rodzinnych. Aby zrozumieć ideę tych zmian trzeba zrobić krok do przodu i zrozumieć dlaczego rola zachowku może być destrukcyjna. Dopiero w następnej kolejności można skonfrontować się z twierdzeniem, że rozwiązania z ustawy o fundacji rodzinnej będą krzywdzące dla spadkobierców.

Przedstawione rozwiązania należy ocenić przede wszystkim z perspektywy zabezpieczenia zachowania integralności firm rodzinnych tworzonych w Polsce w trakcie ostatniego trzydziestolecia. Ich celem nie jest z pewnością pokrzywdzenie uprawnionych do zachowku, ale wyważenie interesów dotyczących realizacji obowiązków alimentacyjnych i zabezpieczenia trwałości polskiego rodzinnego kapitału. Ma to istotne znaczenie z perspektywy zapewnienia możliwości kontynuacji prowadzenia działalności gospodarczej.

Autor: Anita Pardej, Radca prawny w Mariański Group

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej - Dz.U. 2023 poz. 326 - wchodzi w życie 22 maja 2023 r.

Artykuł pochodzi z bloga doradcafirmrodzinnych.pl.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Stracił rodzinę w wypadku i miał zapłacić zaległy podatek. WSA kontra skarbówka

Mimo że jako dziecko stracił całą rodzinę w tragicznym wypadku, a wypłacone mu po latach odszkodowanie miało choć częściowo złagodzić tę krzywdę, organy skarbowe domagały się od Huberta zapłaty blisko 150 tys. zł podatku od odsetek. Sprawa trafiła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał stanowisko fiskusa za niesprawiedliwe. Teraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie przyznał rację Rzecznikowi Praw Obywatelskich i uchylił decyzje skarbówki — choć wyrok wciąż nie jest prawomocny.

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa - zmiany od 2025 roku

Krajowa Informacja Skarbowa przypomniała w komunikacie, że od 1 stycznia 2025 r. zmianie uległy przepisy regulujące zasady wnoszenia opłaty skarbowej od pełnomocnictw składanych w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Jak Ministerstwo Finansów liczy lukę VAT? Metodą odgórną (top – down)

Ministerstwo Finansów poinformowało w komunikacie z 22 maja 2025 r., że metoda liczenia luki VAT od lat pozostaje niezmienna a jej opis jest opublikowany na stronie resortu. Luka VAT liczona jest względem VAT w ujęciu rachunków narodowych publikowanych przez GUS, tj. w ujęciu memoriałowym, w którym dochody ujmowane są za okres od lutego do stycznia kolejnego roku. Szacunki luki VAT dla lat 2022-2023, pomimo uwzględnienia wpływu istotnych zmian systemowych (m.in. tarcze antyinflacyjne, rekompensaty energetyczne) wskazują na znaczący wzrost luki względem poprzedzających ich lat. W 2023 roku luka VAT wynosiła 13,5%. Obecne szacunki wskazują na zmniejszenie się luki VAT w Polsce w 2024 r. do 6,9%.

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

REKLAMA

Księgowi obawiają się obowiązkowego KSeF-u. Czego najbardziej?

Już tylko niecały rok dzieli nas od wprowadzenia obowiązkowego KSeF-u, a mimo to – jak się okazuje – księgowi nadal czują się niepewnie. Czego obawiają się najbardziej? Kto się wyłamuje i już dzisiaj deklaruje gotowość na zmiany? fillup k24 we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce opublikowali w maju 2025 r. "Barometr nastrojów polskich księgowych 2025", w którym przedstawiciele branży wypowiedzieli się w sprawach dla nich najważniejszych. Na KSeF-ie nie pozostawiono suchej nitki.

Akcja jak z filmu! Polskie służby rozbiły gang od kontrabandy za 31 milionów

Akcja dosłownie jak z filmu – zatrzymania w kilku województwach, przeszukania, graniczny pościg i papierosy warte fortunę. Gang działał w Polsce, Czechach, Słowacji i Wielkiej Brytanii. Wpadło już 29 osób, a służby przejęły blisko 5 mln sztuk nielegalnych papierosów. Śledztwo nabiera tempa – są kolejne tropy.

Jak uzyskać dofinansowanie z urzędu pracy do zatrudnienia pracownika - zasady w 2025 roku

Zatrudnienie pracownika przeważnie wiążę się z dużymi kosztami. Trudno się dziwić, że przedsiębiorcy szukają oszczędności i szukają rozwiązań, aby móc zapłacić jak najmniej. Istnieją różne formy wsparcia przedsiębiorców, np. dofinansowanie na zatrudnienie pracownika z Urzędu Pracy. Jak wygląda proces ubiegania się o takie dofinansowanie? Poniżej opiszę kilka możliwych dofinansowań, o które może się starać przedsiębiorca.

KSeF już za rogiem. Tysiące firm nieprzygotowanych – cyfrowe wykluczenie może kosztować fortunę

Cyfrowy obowiązek, który może zaskoczyć wielu przedsiębiorców – od 2026 r. e-fakturowanie stanie się przymusem. Problem? Rząd uznał, że „wykluczenie cyfrowe” dotyczy wyłącznie najmniejszych firm. W praktyce zagrożeni są także starsi przedsiębiorcy, mikrofirmy bez dostępu do IT, a nawet ci, którzy nie mają stabilnego internetu. Brak przygotowania oznacza paraliż działalności, karne odsetki i utratę klientów. Czas ucieka – a system nie wybacza błędów.

REKLAMA

ZUS: Przedsiębiorcy z niepełnosprawnościami z niższą roczną składką zdrowotną. Trzeba spełnić 4 warunki

Przedsiębiorcy, którzy mają orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności mogą korzystać z ulgi i obniżyć roczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Krzysztof Cieszyński, Regionalny Rzecznik Prasowy województwa pomorskiego wyjaśnia jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z tej ulgi.

Prawa autorskie do treści biznesowych publikowanych w social mediach. Kiedy można legalnie wykorzystać zdjęcie lub wideo? Co każda firma wiedzieć powinna

W erze cyfrowej, gdzie granice między komunikacją osobistą a firmową coraz bardziej się zacierają, prawa autorskie w social mediach stają się kluczową kwestią dla każdego biznesu. Generowanie własności intelektualnej przestało być domeną wyłącznie branż kreatywnych — dziś dotyczy praktycznie każdej firmy, która promuje swoje produkty lub usługi w internecie.

REKLAMA