Realizacja zadań własnych gminy przez spółki

Aby udzielić odpowiedzi na postawione pytanie, w pierwszej kolejności wyjaśnienia wymaga problematyka form realizacji zadań przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym gminę. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 2 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (dalej: ustawa o gospodarce komunalnej), spółki handlowe powoływane przez gminę tworzone są w celu prowadzenia gospodarki komunalnej. Stanowią one jedną z form realizacji zadań przez samorząd gminny. Gmina może bowiem wykonywać zadania własne:

• w formie jednostki organizacyjnej niewyodrębnionej ze swojej struktury (gospodarstwo pomocnicze, zakład budżetowy),

• w formie utworzonego samodzielnego podmiotu prawa prywatnego (np. spółki prawa handlowego), a także

• przez powierzenie wykonywania określonych zadań osobom trzecim na podstawie umowy zawartej zgodnie z art. 3 ustawy o gospodarce komunalnej.

Jednostki organizacyjne niewyodrębnione ze struktury gminy

W przypadku gdy gmina wykonuje swoje zadania poprzez jednostkę organizacyjną niewyodrębnioną ze swojej struktury (np. gospodarstwo pomocnicze), nie mają zastosowania przepisy ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp). W treści upzp nie ma wprawdzie odpowiedniego wyłączenia przedmiotowego, jednak brak obowiązku stosowania przepisów o zamówieniach publicznych wynika z treści definicji zamówienia publicznego.

Słowniczek

Zamówieniem publicznym jest umowa odpłatna zawierana między zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane (zgodnie z art. 2 pkt 13 upzp).

W świetle definicji zamówienia publicznego, nie są zamówieniami zlecenia udzielane wewnątrz danej instytucji przez jednostkę organizacyjną innej jednostce organizacyjnej. Do zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego niezbędne jest bowiem występowanie dwóch niezależnych podmiotów prawa zdolnych do zawarcia umowy.

Tymczasem w takim przypadku wykonanie usługi miałoby być zlecone w ramach jednego podmiotu, a to wyłącza możliwość stosowania przepisów upzp (tak też sądzi Urząd Zamówień Publicznych w opinii „Stosowanie ustawy przy udzielaniu zamówień gospodarstwom pomocniczym oraz zakładom budżetowym”, www.uzp.gov.pl/zagadnienia-merytoryczne/prawo-polskie/opinie-prawne/aktualne).

Samodzielne podmioty prawa prywatnego

Natomiast nieco odmiennie kształtuje się obowiązek stosowania przepisów upzp przy udzielaniu wykonywania zadań przez gminę poprzez spółkę prawa handlowego. Wprawdzie spółka ta jest utworzona przez daną gminę, jednak nie wchodzi w strukturę organizacyjną gminy, a stanowi samodzielny podmiot prawa prywatnego.