Franszyza redukcyjna w ramach umów ubezpieczeń majątkowych a koszty uzyskania przychodów

W celu prawidłowej kwalifikacji do kosztów uzyskania przychodów wydatków obejmujących odszkodowania, niezbędnym pozostaje uwzględnienie z jakiego tytułu one powstają. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT nie stanowią kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania z tytułu:

1. wad dostarczonych towarów,
2. wad wykonanych robót i usług oraz
3. zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo
4. zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Na gruncie przywołanego przepisu wskazane w nim tytuły odszkodowań bezwzględnie nie mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów. Odszkodowanie za szkodę majątkową w części ponoszone przez Ubezpieczonego (do wysokości franszyzy redukcyjnej) nie stanowi żadnego z tytułów objętych wyłączeniem wskazanym powyżej w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT. Takie odszkodowanie nie powstało bowiem z tytułu: wad dostarczonych towarów, wad wykonanych robót i usług a także zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad czy zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług lecz obejmuje odszkodowanie za szkody majątkowe (powstałe przykładowo w majątku osób trzecich w związku z prowadzoną działalnością).  

Kwalifikacja odszkodowania wypłaconego na rzecz poszkodowanej osoby trzeciej w części ponoszonej bezpośrednio przez Ubezpieczonego (objętych kwotą franszyzy redukcyjnej) jako nie wyłączone z kosztów uzyskania przychodów mogą stanowić koszty uzyskania przychodów po spełnieniu ogólnych przesłanek potrącalności kosztów, regulowanych art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

W celu zakwalifikowania odszkodowań do kosztów uzyskania przychodów, konieczne jest ustalenie, czy odszkodowanie jest racjonalnie i gospodarczo uzasadnione oraz wskazują na cel i związek z prowadzoną działalnością gospodarczą przedsiębiorcy. Związek z prowadzoną działalnością może potwierdzić zawarcie polisy w celu zabezpieczenia się przed ewentualnymi konsekwencjami związanymi ze szkodami majątkowymi powstałymi w trakcie prowadzenia działalności czy przed roszczeniami osób trzecich.

Nie bez znaczenia mogą również pozostać kryteria ekonomiczne i uwzględnione przesłanki racjonalności działania Spółki przy zawieraniu umowy ubezpieczenia. Zawarcie umowy ubezpieczenia z franszyzą redukcyjną można bowiem dodatkowo uzasadniać zarówno chęcią ograniczenia negatywnych konsekwencji finansowych dla Spółki w związku z wystąpieniem szkody ale również racjonalność działania Spółki  zmierzającą do minimalizacji kosztów ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej. Można bowiem wskazać, iż w zamian za ponoszenie finalnego ciężaru kosztów z tytułu roszczeń (ustalenia kwoty franszyzy redukcyjnej), Spółka mogła uzyskać korzystniejsze warunki w ramach umowy ubezpieczenia (przykładowo niższą składkę) aniżeli w sytuacji, gdyby Polisa miała pokrywać całokształt roszczeń z wszystkich negatywnych zdarzeń (np. nie zawierałaby kwoty franszyzy redukcyjnej). Powyższe uzasadnia interes gospodarczy Spółki.