Przedawnienie zobowiązań podatkowych a przepisy antycovidowe

Ustawa antyCovidowa a zawieszenie biegu terminów procesowych i sądowych

Zgodnie z art. 15zzs ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tzw. ustawa antyCovidowa), w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID – bieg terminów procesowych i sądowych w:

1. postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
2. postępowaniach egzekucyjnych,
3. postępowaniach karnych,
4. postępowaniach karnych skarbowych,
5. postępowaniach w sprawach o wykroczenia,
6. postępowaniach administracyjnych,
7. postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
8. kontrolach celno-skarbowych,
9. postępowaniach w sprawach, o których mowa w 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 847 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284),
10. innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw

– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Przepis ten został uchylony przez art. 46 pkt 20 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. poz. 875). Zmiana weszła w życie 16 maja 2020 r.

Jednak organy podatkowe coraz częściej powołują się na ten przepis. Według tych organów dyspozycja omawianego artykułu, posługując się zwrotem przepisy prawa administracyjnego, ma zastosowanie również do kwestii przedawnienia zobowiązań podatkowych, uregulowanych w ustawie Ordynacja podatkowa. Swoje stanowisko popierają twierdzeniem, że prawo podatkowe stanowi część prawa administracyjnego.

Prawo podatkowe  to nie prawo administracyjne

Nie można się jednak zgodzić z tezą, jaką próbują przeforsować organy. Prawo podatkowe, nie stanowi, z pewnością części prawa administracyjnego, a jest autonomiczną gałęzią prawa, wywodzącą się z prawa publicznego.

Powyższe, stanowisko jednoznacznie potwierdził również Minister Finansów, w odpowiedzi z 1 maja 2020 r., na wniosek skierowany przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, w celu objaśnień prawnych związanych z komentowanym przepisem.

W treści tej odpowiedzi Minister Finansów, jednoznacznie stwierdził, iż przepis art. 15zzr ust. 1 ww. ustawy antyCovidowej regulujący nierozpoczęcie lub zawieszenie biegu terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego nie dotyczy terminów określonych w przepisach prawa podatkowego.

Nie ma wątpliwości, iż prawo podatkowe przez ostatnie lata ewoluowało. Początkowo, klasyfikowano je jako składową prawa finansowego, a ściślej – prawa budżetowego. O takim przyporządkowaniu decydował fakt, iż podatki kwalifikowano jako zasadnicze źródła dochodów budżetowych.

Natomiast, współcześnie dominuje pogląd, według którego prawo podatkowe nie tylko, nie jest już sytuowane w obrębie prawa budżetowego, ale traktowane być powinno jako odrębna gałąź prawa. Powyższe, potwierdzają następujące cechy prawa podatkowego:

• odrębne normy,
• charakter i określone funkcje tych norm,
• istnieniem rozbudowanej części ogólnej,
• funkcjonowanie osobnego systemu organów administracji podatkowej,
• odrębna procedura podatkowa,
• odrębności w sferze stosowania tego prawa.

Wyłączenie przepisów antyCovidowych – linia łódzkiego WSA – na przykładzie naszej sprawy

W tym miejscu trzeba przywołać (nieprawomocny) wyrok WSA w Łodzi z 4 października 2022 r. (sygn. akt: I SA/ Łd 271/22). Sąd uwzględniając skargę i umarzając postępowanie wobec przedawnienia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 rok, nie pozostawił żadnych wątpliwości co do tego, iż przepisów antyCovidowych nie stosujemy do instytucji uregulowanych w Ordynacji podatkowej.

Podkreślono, że łódzki Wojewódzki Sąd Administracyjny stoi na stanowisku, iż prawo podatkowe jest odrębną dziedziną prawa od prawa administracyjnego. Stąd, brak podstaw  do przyjęcia, że regulacje covidowe mają zastosowanie do kwestii związanych z biegiem terminu przedawnienia spraw podatkowych. Tym samym, jeśli decyzja ostateczna w zakresie zobowiązania podatkowego za 2015 rok nie została wydana do końca 2021 rok, zobowiązanie takie uległo przedawnieniu.

Sąd, podzielił w przedstawionym zakresie argumentację, jaka została poparta licznymi orzeczeniami, a także poglądami doktryny, w skardze złożonej przez naszą Kancelarię.

Podsumowując

Organy podejmują wiele działań, których celem jest wydłużenie biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Daje to im dodatkowy czas na przeprowadzenie czynności. W praktyce natomiast prowadzi do jeszcze większego zachwiania równowagi stron i naruszeń po stronie organu.

Niemniej jednak, zgodnie  ze stanowiskiem judykatury, przepisy antyCovidowe nie będą stanowiły kolejnego przyczynku do nadużyć po stronie organów. Terminy przedawnienia zobowiązań podatkowych liczymy według przepisów Ordynacji podatkowej i nie ulegają one wstrzymaniu ani zawieszeniu, wobec wprowadzenia stanu pandemii. Tym bardziej, że z praktycznego punktu widzenia organy miały narzędzia do kontynuowania i wykonywania swoich czynności w tym okresie. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że naczelną regułą postępowań podatkowych  jest zasada pisemności, której realizacja odbywa się w formie zapytań i pism. Zatem i z fizycznego punktu widzenia, nie było przeszkód, by sprawy te były prowadzone, a podstawowe terminy zachowane.

Stanowcze zdanie łódzkiego WSA co do wyłączenia komentowanego przepisu, daje wyraźny sygnał dla poszanowania praw podatnika i fundamentalnych zasad demokratycznego państwa prawa.

Monika Wolska-Bryńska, radca prawny, menedżer w Zespole Postępowań w Mariański Group Kancelaria Prawno-Podatkowa Sp.k.