Wolny zawód a forma opodatkowania - jaką wybrać?

Karta podatkowa i ryczałt a wolne zawody

Niektóre osoby wykonujące określoną profesję na własny rachunek są określane w przepisach jako przedstawiciele wolnych zawodów i mogą rozliczać się ryczałtem lub kartą podatkową. Wybór tych dwóch form opodatkowania nie zawsze jest jednak opłacalny.

Wolny zawód według fiskusa

Definicja wolnego zawodu znajduje się w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wspomniany akt prawny przewiduje, że przedstawicielami wolnych zawodów są:

- lekarze,

- lekarze stomatolodzy,

- technicy dentystyczni,

- felczerzy,

- położne,

- pielęgniarki,

- weterynarze,

- tłumacze,

- korepetytorzy.

Wykonywanie jednej z powyższych profesji nie wystarcza jednak, aby uzyskać prawo do rozliczania się za pomocą uproszczonych form opodatkowania (karty podatkowej lub ryczałtu). Fiskus wymaga dodatkowo, by przedstawiciele omawianych profesji: 

świadczyli usługi tylko na rzecz osób fizycznych,

nie zatrudniali osób wykonujących ten sam zawód na podstawie umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych.

Przedstawiciele każdego z wymienionych zawodów, którzy spełniają powyższe warunki, są uprawieni do prowadzenia rozliczeń wedle najwyższej stawki ryczałtu lub karty podatkowej. Wyjątek stanowią tłumacze, dla których ustawodawca przewidział tylko jeden wariant - ryczałt ewidencjonowany (stawka 20%).

Opodatkowanie w formie karty podatkowej lub ryczałtu jest opcjonalne. Przedstawiciele wolnych zawodów, którzy z niego nie skorzystają, mają takie same możliwości, jak pozostali przedsiębiorcy. Mogą wybrać:

- rozliczenie na zasadach ogólnych (stawka 18% lub 32% w zależności od kwoty uzyskiwanego dochodu; w rozliczeniu bierze się pod uwagę kwotę wolną od podatku),

- opodatkowanie stawką liniową (stawka 19% - niezależnie od uzyskiwanego dochodu; kwota wolna od podatku nie obowiązuje)

Ustawowa lista wolnych zawodów jest zamknięta, w związku z tym ryczałtu oraz karty podatkowej nie mogą opłacać przedstawiciele innych profesji, które zwyczajowo są określane jako wolne zawody. Mowa tutaj m.in. o:

- adwokatach,

- architektach,

- brokerach ubezpieczeniowych,

- notariuszach,

- doradcach inwestycyjnych,

- doradcach podatkowych,

- psychologach.

Kiedy karta podatkowa lub ryczałt są opłacalne dla wolnych zawodów?

Niezależnie od tego czy przedsiębiorca wykonuje wolny zawód, czy zajmuje się inną działalnością, ryczałt i karta podatkowa zwykle nie są opłacalne przy wysokich kosztach. W obu przypadkach bowiem podczas wyliczania kwoty podatku nie bierze się pod uwagę kosztów uzyskania przychodu. W przypadku ryczałtu, podatek dochodowy wylicza się jako procent od przychodu, natomiast w przypadku karty podatkowej jest to zwykle stała kwota,  uzależniona od wykonywanej profesji, miejsca zamieszkania i liczby zatrudnionych pracowników.

Warto pamiętać, że podatek wynikający z karty podatkowej zwykle płaci się także wówczas, gdy działalność nie przynosi żadnych zysków. Natomiast w przypadku niektórych wolnych zawodów, przepisy przewidują opłaty liczone od godziny pracy (zwykle przy działalności na niewielką skalę). Dzięki temu, podatku nie trzeba opłacać, jeśli działalność nie przynosi zysków.

Jeśli koszty na początku działalności gospodarczej są wysokie (np. związane z jednorazowym zakupem sprzętu do gabinetu), a później niskie, to warto rozważyć rozpoczęcie działalności korzystając z zasad ogólnych, a następnie przejście na kartę podatkową. Wówczas trzeba pamiętać, że takiej zmiany można dokonać tylko raz w roku, składając odpowiedni wniosek w urzędzie skarbowym do 20 stycznia na dany rok podatkowy.