Nieodpłatna pomoc prawna a podatki

Z początkiem 2015 roku Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych wartości nieodpłatnego świadczenia z tytułu pomocy prawnej otrzymanej przez osobę pobierającą świadczenie z pomocy społecznej albo zasiłek rodzinny, przyznane decyzją administracyjną tej osobie (art. 21 ust. 1 pkt. 117 a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Dodatkowo, osoba ta zobowiązana jest do złożenia oświadczenia o pobieraniu ww. świadczeń, podając m.in. swoje dane identyfikacyjne oraz numer decyzji przyznającej świadczenie.

Wprowadzenie opisywanego zwolnienia pozostaje bez wpływu na możliwość korzystania przez osoby fizyczne z innego zwolnienia, określonego w art. 21 ust. 1 pkt. 68 a ustawy, w związku z otrzymaniem bezpłatnej pomocy prawnej od świadczeniodawcy, który dokonuje tego świadczenia w związku z jego promocją lub reklamą. Wówczas, wolna od podatku będzie wartość pomocy prawnej, o ile jej jednorazowa wartość nie będzie przekraczała kwoty 200 zł, a świadczenie nie będzie dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym.

Ustawa o darmowej pomocy i informacji prawnej od 1 stycznia 2016 r.

Tak więc, zgodnie z obecnym stanem prawnym bezpłatna pomoc prawna, której wartość nie przekracza jednorazowo 200 zł, może być zwolniona z podatku dochodowego, bez spełniania przez beneficjenta dodatkowych warunków, w przypadku gdy wartość pomocy prawnej przekroczy jednorazowo kwotę 200 zł, aby uzyskać zwolnienie z podatku dochodowego, beneficjent powinien spełnić dodatkowe warunki, tj. m.in. korzystać z pomocy społecznej.

Najbardziej jednak racjonalne i uzasadnione społecznie byłoby wprowadzenie w Ustawie o podatku dochodowym zwolnienia z opodatkowania nieodpłatnych świadczeń w postaci bezpłatnej pomocy prawnej, bez względu na kryterium majątkowe osoby otrzymującej taką poradę i bez względu na to, kto takiej pomocy prawnej udziela. Nie znajduje bowiem racjonalnego uzasadnienia zwolnienie z podatku dochodowego jedynie dla tych osób, wobec których wcześniej wydana została decyzja organów państwa o uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej. Możliwa jest bowiem sytuacja, że osoba jest niezamożna i z różnych względów z pomocy społecznej jednak nie korzysta.

Polecamy produkt: Podatki 2015 - komplet

Ustawodawca, w uzasadnieniu projektu Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej, wskazuje że wysokie koszty są największą barierą dostępu osób niezamożnych do pomocy prawnej na etapie przedsądowym. W tym kontekście, zasadne jest pytanie dlaczego pomoc prawna jest opodatkowana podstawową, 23-procentową stawką VAT? Usługi prawne, podobnie jak usługi medyczne, dotyczą najważniejszych dla obywateli, życiowych spraw (w szczególności jeśli chodzi o odpowiedzialność karną). Dlatego, zwolnienie usług prawnych z opodatkowania podatkiem VAT – podobnie jak już ma to miejsce w przypadku usług medycznych – pozwoliłoby obniżyć koszt pomocy prawnej o 23% i stanowiło bardzo realną pomoc Państwa dla osób niezamożnych.