Ulga abolicyjna - PIT-y 2008

Oprócz ulgi ustawa ta wprowadziła mechanizmy umożliwiające ubieganie się o umorzenie zaległości podatkowych bądź o zwrot podatku w odniesieniu do dochodów zagranicznych osiąganych w latach 2002-2007, a podlegających rozliczeniu metodą odliczenia proporcjonalnego (niekorzystną).

Niekorzystne umowy podatkowe zostały podpisane m.in. z Wielką Brytanią (do 2006 r.), USA, Rosją, Belgią, Danią, Finlandią, Holandią, Islandią, Australią.

Ulga abolicyjna polega na odliczeniu od podatku kwoty równej podatkowi „dopłacanemu” w Polsce od dochodów osiąganych za granicą i podlegających w Polsce rozliczeniu.

Jej istotą jest więc wyrównanie wysokości podatku płaconego przy rozliczaniu dochodów zagranicznych metodą odliczenia proporcjonalnego z obciążeniami podatkowymi, które trzeba byłoby ponieść, gdyby dochody te zostały rozliczone metodą wyłączenia z progresją (korzystną).

Celem tej ulgi jest zatem ujednolicenie podatkowych obciążeń podatników osiągających dochody za granicą - niezależnie od metody unikania podwójnego opodatkowania przewidzianej w umowie z krajem, w którym dochody te zostały osiągnięte.

Ulga abolicyjna dotyczy dochodów zagranicznych osiąganych w roku 2008 oraz w latach następnych. Jednak pomimo, iż została wprowadzona z mocą wsteczną, to nie narusza Konstytucji RP, gdyż jest dla podatników korzystna.

Prawo do tej ulgi przysługuje podatnikom, którzy osiągnęli dochody wymienione w art. 27g ustawy o PIT. Są to dochody, osiągane ze źródła przychodów w postaci „pracy”. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 ustawy abolicyjnej, przychodami z pracy są dochody (przychody):

- osiągane poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 (stosunek pracy i stosunki pokrewne), art. 13 (działalność wykonywana osobiście) i 14 (działalność gospodarcza) ustawy o PIT

- z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi;

Możliwość skorzystania z ulgi nie została uzależniona od tego, czy ww. dochody z pracy osiągnięte za granicą zostały opodatkowane w państwie źródła. Nie ma też znaczenia fakt zawarcia przez Polskę (bądź nie) z państwem źródła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Najważniejsze jest to, czy dochody zagraniczne podlegają opodatkowaniu w Polsce przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Należy podkreślić, że metoda ta ma również zastosowanie w przypadku, gdy z danym państwem Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Z ulgi abolicyjnej nie można skorzystać w odniesieniu do podatku należnego od dochodów osiąganych w tzw. rajach podatkowych, czyli krajach lub na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Aktualnie wykaz tych państw i terytoriów zawiera rozporządzenie Ministra Finansów z 16 maja 2005 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych

Jak liczy się kwotę ulgi? Trzeba wyliczyć kwotę hipotetycznego podatku, jaki przypadałby do zapłaty przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją i porównać ją z wysokością podatku wyliczonego z zastosowaniem metody odliczenia proporcjonalnego. Różnica pomiędzy tymi kwotami to wielkość przysługującej ulgi abolicyjnej.

Przez pierwsze półrocze 2008 r. pan Kowalski pracował w Belgii na postawie umowy o pracę zawartej z belgijskim pracodawcą . Jego dochód (w przeliczeniu na złote) wyniósł 40 000 zł, natomiast zapłacony w Belgii podatek wyniósł (po przeliczeniu na złote) 4000 zł. W Polsce pan Kowalski zarobił 20 000 zł. Chcąc wyliczyć wysokość przysługującej ulgi abolicyjnej pan Kowalski dokonał następujących obliczeń:

1) obliczył podatek przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Wysokość podatku od sumy dochodów polskich i belgijskich obliczonego według skali wyniosła 12 500 zł. Po odliczeniu podatku zapłaconego w Belgii podatek do zapłaty w Polsce wyniósł 8500 zł.
2) obliczył hipotetyczny podatek przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. Jego wysokość wyniosła 4100 zł.
3) wyliczył kwotę przysługującej ulg, która wyniesie 4400 zł (8500 zł – 4100 zł). Podatek po odliczeniu ulgi wyniesie 4100 zł – czyli tyle, ile wynosiłby w przypadku zastosowania przy jego wyliczaniu metody wyłączenia z progresją.

Ulga abolicyjna podlega odliczeniu w zeznaniu rocznym. W nowych wzorach zeznań rocznych mających zastosowanie do rozliczenia za 2008 r. na odliczenie tej ulgi została przewidziana specjalna rubryka.

Wprowadzając ulgę abolicyjną nie przewidziano możliwości korzystania z niej w trakcie roku podatkowego. O jej wartość nie można zatem pomniejszyć wysokości płaconych zaliczek na podatek dochodowy (niezależnie od tego czy są one pobierane przez płatnika, czy też odprowadza je samodzielnie podatnik).

Takie rozwiązanie nie jest z pewnością korzystne dla podatników. Skutkuje bowiem koniecznością „dopłacania” w trakcie roku podatkowego podatku obliczanego z zastosowaniem metody odliczenia proporcjonalnego, podczas gdy odliczenie z tytułu ulgi abolicyjnej będzie można uwzględnić dopiero w zeznaniu rocznym. Tym samym nie został wyeliminowany mechanizm „kredytowania” przez podatników budżetu państwa poprzez „zawyżone” zaliczki na podatek dochodowy.

Należy podkreślić, że jeśli umowa dwustronna zawarta z państwem, z którego pochodzą dochody podatnika przewiduje metodę odliczenia proporcjonalnego (bądź metoda ta ma zastosowanie na podstawie polskich przepisów podatkowych z uwagi na brak stosownej umowy), to przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy nie ma możliwości samowolnego „zastąpienia” tej metody znacznie korzystniejszą metodą wyłączenia z progresją

Obliczenie zaliczki na podatek bez uwzględnienia dochodów zagranicznych ze względu na przyszłe zastosowanie ulgi abolicyjnej w zeznaniu rocznym prowadzi do powstania zaległości z tytułu zaliczek. Wprawdzie zobowiązania te wygasają po dniu zapłaty podatku należnego za dany rok podatkowy, bądź po upływie terminu jego płatności, to jednak trzeba pamiętać, że organ podatkowy w dalszym ciągu zachowuje prawo do wydania decyzji obciążających odsetkami za zwłokę od tych zaległości. Ponadto powstałe w ten sposób uszczuplenia podatkowe mogą skutkować odpowiedzialnością karną skarbową.

Ministerstwo Finansów o uldze abolicyjnej.

Tabela państw, z którymi Polska zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania ze wskazaniem metody unikania podwójnego opodatkowania:

Kraje od A do E
Kraje od F do Z

Wykaz i teksty umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
(źródło: Ministerstwo Finansów)

Anna Welsyng

Radca prawny, doradca podatkowy

kancelaria welsyng.pl