Czy podatnik może zostać ukarany sankcją za brak kasy fiskalnej

ODPOWIEDŹ

 

Podatnik, który mimo ciążącego na nim obowiązku nie prowadzi ewidencji obrotu i kwot podatku należnego z zastosowaniem kasy rejestrującej, zostanie ukarany sankcją z ustawy o VAT oraz karą z ustawy - Kodeks karny skarbowy.

WYJAŚNIENIE

Dodatkowe zobowiązanie w VAT zachowało się już tylko w szczątkowej formie. Nadal utrzymana, ale zmodyfikowana, została sankcja związana z naruszeniem obowiązku prowadzenia ewidencji za pomocą kas fiskalnych. Nie jest to - jak było dotychczas - utrata prawa do odliczenia 30% naliczonego podatku, ale dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% podatku naliczonego. Stosownie do art. 111 ust. 2 ustawy o VAT w przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi ewidencji obrotu i kwot podatku należnego z zastosowaniem kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala za okres do momentu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego z zastosowaniem kas rejestrujących dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. W przypadku ustalenia dodatkowego zobowiązania na podstawie art. 111 ust. 2 ustawy konieczne jest wydanie przez organ podatkowy decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe. Do powstania zobowiązania podatkowego w przypadku decyzji ustalającej konieczne jest zachowanie terminu wydania decyzji oraz skuteczne jej doręczenie. Stosownie do art. 68 § 3 Ordynacji podatkowej dodatkowe zobowiązanie podatkowe w VAT nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Początek tego terminu to 1 stycznia roku następującego po roku, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Należy też przypomnieć, że w sprawie zgodności z prawem wspólnotowym sankcji dotyczącej kas rejestrujących z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wystąpił Naczelny Sąd Administracyjny (postanowienie NSA z 21 stycznia 2009 r. sygn. akt I FSK 1769/07).

Podatnik, który nie rozpocznie w terminie stosowania kasy rejestrującej, narażony jest również na sankcje karne skarbowe. Nieprawidłowości w ewidencjonowaniu sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej są karane tak samo jak nieprawidłowości w prowadzeniu księgi podatkowej. Zgodnie z art. 60 § 1 k.k.s. nieprowadzenie wbrew obowiązkowi księgi może skutkować ukaraniem podatnika karą grzywny w wysokości do 240 stawek dziennych. Podatnik, który nie prowadzi ewidencji za pomocą kasy rejestrującej, narusza jednocześnie przepis art. 62 § 4 k.k.s. Zgodnie z nim karze do 180 stawek dziennych podlega także ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży.

Należy też przypomnieć, że w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, nie ustala się dodatkowego zobowiązania podatkowego. Stosowanie wobec tej samej osoby, za ten sam czyn, dodatkowego zobowiązania - sankcji VAT i odpowiedzialności za przestępstwo albo wykroczenie skarbowe w postępowaniu karnym skarbowym, narusza Konstytucję. Tak orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku P 43/06.

Krystyna Dziedzic

PODSTAWA PRAWNA

• art. 111 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.),

• art. 60 § 1, art. 62 § 4 ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).