Od kiedy możliwa jest egzekucja zaległości podatkowych

Przykład takiego sporu wygranego przez podatnika znajdziemy w uzasadnieniu do wyroku NSA z 7 października 2011 r. (sygn. akt FSK 1170/10). Spór podatnika z organami podatkowymi miał następujący przebieg.

Autopromocja

Naczelnik Urzędu Skarbowego określił podatniczce nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym do wpłaty za kwiecień 2004 r. Decyzja została doręczona pełnomocnikowi podatniczki 10 września 2009 r. Postanowieniem z dnia 1 września 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego nadał tej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności. Postanowienie to doręczono pełnomocnikowi podatniczki 3 września 2009 r.

Decyzja została więc doręczona tydzień po doręczeniu postanowienia. Takie postępowanie zostało uznane za niezgodne z prawem zarówno przez WSA jak i NSA.

Polecamy: Jak przeżyć egzekucję (zaległości podatkowych) - PORADNIK

Autopromocja

Webinar:
KSeF 2.0 – co biuro rachunkowe musi wiedzieć przed wejściem w życie obowiązku?

Sprawdź

Polecamy: Procedura egzekucyjna

Korzystne stanowisko WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że w myśl art. 239b § 1 Ordynacji podatkowej rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji nieostatecznej.

Najpierw więc musi funkcjonować w obrocie prawnym decyzja podatkowa, aby można jej było nadać rygor wykonalności. Zgodnie z art. 212 § 1 Ordynacji podatkowej funkcjonowanie decyzji podatkowej w obrocie prawnym i wywieranie przez nią skutków prawnych jest uzależnione od jej doręczenia adresatowi.

WSA przepis ten odczytał w ten sposób, że doręczenie postanowienia o nadaniu natychmiastowej wykonalności nie może nastąpić przed doręczeniem decyzji, której rygor ten ma być nadany.

Nie można przecież nadać rygoru wykonalności decyzji, która nie istnieje w obrocie prawnym i nie wywiera skutków prawnych. Zdaniem Sądu sam fakt jej podpisania i wydania przez organ podatkowy jest czynnością niezbędną, gdyż przewidzianą przez prawo, lecz nie wywołuje skutków prawnych dla podatnika.

Podatnik nie może się przecież odwołać od niedoręczonej mu choć podpisanej decyzji. WSA wskazał na art. 239b § 4 Ordynacji podatkowej. Przepis ten daje prawo do składania zażalenia na postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności.

Podatnik, któremu najpierw doręczono postanowienie a dopiero później decyzję podatkową, nie mógłby podjąć decyzji co do celowości odwoływania się od tego postanowienia.

Dopiero znając treść decyzji podatkowej miałby pełne dane co do oceny zasadności składania zażalenia na postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności.

Przy uznaniu racji fiskusa możliwa byłaby nawet sytuacja, kiedy decyzję doręczono by podatnikowi po upływie 14 dni od doręczenia postanowienia o nadaniu rygoru, wobec czego utraciłby prawo do zaskarżenia tego postanowienia. Dlatego WSA stanął po stronie podatnika.

Korzystne stanowisko NSA

Interpretacja przepisów dokonana przez WSA została poparta przez NSA. Sąd ten stwierdził m.in., że:

„(…)decyzja, czyli indywidualne rozstrzygnięcie sprawy podatkowej, kierowana jest do określonego podmiotu, przesądza o jego obowiązkach i prawach, a chwila jej doręczenia jest chwilą wejścia rozstrzygnięcia do obrotu prawnego, czyli związania decyzją tak organu jak i jej adresata. W tym kontekście zauważenie przez WSA, że znaczenie ma także ustalony, odrębny od dotyczącego decyzji, tryb zaskarżenia postanowienia, zasługuje na uwzględnienie i ocenienie jako mającego także znaczenie dla poparcia stanowiska o konieczności równoczesnego z decyzją, lub późniejszego doręczenia postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności. Należy więc zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że w sytuacji otrzymania tylko przedmiotowego postanowienia strona nie ma pełnego rozeznania swojej sytuacji, a w konsekwencji utrudnione jest zdecydowanie co do zażalenia. Argumentacja taka została zaprezentowana w zaskarżonym wyroku jako uzasadnienie stanowiska w nim zajętego. WSA określił stan odebrania postanowienia, bez wcześniejszego doręczenia decyzji podatkowej, jako stan niepewności. Dlatego nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia przez Sąd art. 239b § 4 Ordynacji podatkowej ( błędnie podany w petitum skargi kasacyjnej w pkt c) jako art. 239a § 4) wobec wykładni polegającej, zdaniem autora skargi kasacyjnej, na uznaniu, że wskazywany przepis daje możliwość złożenia zażalenia na postanowienie o nadaniu rygoru jedynie po doręczeniu decyzji. Takich stwierdzeń w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku doszukać się nie można.”