Czy usługi związane z badaniami klinicznymi są zwolnione z VAT

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j.: Dz. U. z 2011 r., Nr 77, poz. 1054 z późn. zm.)

Z przedstawionego w uzasadnieniu wyroku stanu faktycznego wynikało, że wnioskodawca jest szpitalem, który bierze udział w badaniach klinicznych organizowanych przez firmy farmaceutyczne. Wnioskodawca zwrócił się do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej odpowiadającej na pytanie: czy wynagrodzenie otrzymane przez szpital od sponsora prowadzącego badanie kliniczne jest zwolnione od podatku od towarów i usług, czy też podlega podatkowi VAT według stawki podstawowej, tj. 23 %.

Wnioskodawca stanął na stanowisku, że usługi szpitala wykonywane w ramach badań klinicznych podlegają zwolnieniu od podatku VAT, gdyż w rozumieniu ustawy o podatku VAT, są usługami w zakresie opieki medycznej, służącymi profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Ponadto, zdaniem spółki, usługi te są usługami dostawy towarów i świadczenia usług ściśle związanymi z ww. usługami, które są wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze.

Godzina z VAT 2013. Słuchaj codziennie o godz. 12.00 w Radio INFOR.PL

Zapraszamy do odwiedzenia forum Podatek VAT

W interpretacji indywidualnej organ podatkowy uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Organ podatkowy wskazał, że usługi świadczone przez wnioskodawcę na rzecz podmiotów prowadzących badania kliniczne nowych leków są usługami wykonywanymi w związku z odkryciem lub potwierdzeniem skutków działania leków i z tego powodu nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT.

Wnioskodawca, nie zgadzając się z interpretacją organu podatkowego, wystąpił ze skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. W swoim wyroku WSA stwierdził, że organ podatkowy niezasadnie uznał, że świadczenia wykonywane przez szpital na rzecz pacjentów w ramach badań klinicznych nie podlegają zwolnieniu z podatku VAT. W ocenie WSA, w świetle obowiązujących przepisów usługi świadczone pacjentom w związku z ich udziałem w badaniach klinicznych produktu leczniczego, nie różnią się od usług w zakresie opieki medycznej świadczonych innym pacjentom szpitala. Stąd też WSA stwierdził, że usługi związane z badaniem klinicznym powinny korzystać ze zwolnienia z podatku VAT.

Deklaracja VAT-7 - kto musi rozliczyć się na nowym formularzu

Powyższy wyrok organ podatkowy zaskarżył, wnosząc skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA uchylił wyrok WSA wskazując, że przy ocenie czy dana usługa korzysta ze zwolnienia z podatku VAT, decydować będzie przede wszystkim cel, w jakim zostały podjęte zabiegi i badania lekarskie. Jak wskazał NSA, cel ten został ściśle określony w ustawie o podatku VAT i jest nim m.in. opieka medyczna służąca profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.

NSA wskazał, że według definicji ustawowej „badaniem klinicznym” jest badanie prowadzone z udziałem ludzi w celu odkrycia lub potwierdzenia skutków działania badanych produktów leczniczych, lub w celu zidentyfikowania działań niepożądanych, śledzenia wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania, mając na względzie ich bezpieczeństwo i skuteczność. Zdaniem NSA, z powyższej definicji jasno wynika, że głównym celem badań klinicznych nie jest sprawowanie opieki medycznej służącej profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Dla oceny sytuacji nie ma także znaczenia, że w wyniku badań klinicznych stan zdrowia pacjentów może ulegać, bądź ulega poprawie. Zdaniem NSA decydujący jest bowiem fakt, że sponsor, czyli firma farmaceutyczna, płaci szpitalowi wynagrodzenia nie za leczenie pacjentów, lecz za badania kliniczne skuteczności leków.

Podsumowując, omawiany wyrok rozstrzyga ewentualne wątpliwości dotyczące kwestii opodatkowania podatkiem VAT usług medycznych związanych z udziałem podmiotów leczniczych w badaniach klinicznych. Wyrok ten może mieć praktyczne znaczenie dla podmiotów leczniczych, takich jak szpitale, które otrzymują od sponsorów wynagrodzenie związane z usługami świadczonymi w związku z badaniami klinicznymi. Zgodnie ze stanowiskiem NSA, takie usługi nie podlegają zwolnieniu od podatku VAT.

Wierzytelności nieściągalne a VAT

Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
Marta Musioł, młodszy prawnik
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna